Kaya Kekliği (Alectoris graeca) ve Sülünlerde (Phasianus colchicus) Bacak Kemikleri (Ossa Membri Pelvini) Üzerinde Karşılaştırmalı Makro Anatomik Araştırmalar

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 13 - 22, 30.06.2016

Muhammet Başoğul , Kamil Beşoluk

Öz

Bu çalışmanın amacı, kaya keklikleri ile sülünlerin bacak kemiklerini oluşturan: femur, patella, tibia, fibula, ossa tarsi ve ossa digiti pedis kemiklerinin makro anatomisini belirlemek ve eğer mevcutsa kemiklerin türler arasındaki farklılıklarını karşılaştırmaktır. Bu araştırmada 10’ar haftalık 10 adet kaya kekliği ile 10 adet sülün kullanıldı. Kemikler üzerinde uzunluk ölçüleri değerleri ile belirli anatomik oluşumlar belirlendi. Kekliklerin tüm kemik uzunluk ölçüleri daima sülünlerden daha küçük olduğu görüldü. Ayrıca ikisi arasında bazı küçük anatomik farklılıklar tespit edildi. Bacak kemiklerinin hiçbirinde pneumatik yapı görülmedi. Femur; extremitas proximalis ve distalis ile corpus bölümüne sahip olduğu görüldü. Extremitas proximalis femoris; caput, collum ve tronchanter femoris’den oluştuğu gözlemlenirken, corpus femoris, cranial yönde dışbükeylik gösterdiği görüldü. Bu bölüm; facies caudalis, facies cranialis, facies lateralis ve facies medialis olmak üzere dört yüze sahip olduğu görüldü. Extremitas distalis femoris; condylus medialis ve condylus lateralis, epicondylus medialis ve epicondylus lateralis ile fossa poplitea oluşumlarını içerdiği tespit edildi. Patella, kekliklerde üçgen bir görünümü andırmakta fakat sülünlerde daha çok memeli hayvanların talus kemiğine benzer bir yapı gösterdiği görüldü. Exremitas proximalis tibiotarsi, üstten bakıldığında geniş bir üçgen biçiminde caput tibia’ya sahip olduğu ve caput tibia’nın üzerinde yer alan eklem yüzlerinden lateral’deki dışbükey, medial’deki çok az içbükeylik gösterirken daha geniş olduğu görüldü. Tibiotarsus’un gövde kısmı olan corpus tibiotarsi’nin üzerinde facies caudalis, facies cranialis ve facies medialis olmak üzere üç yüz ayırt edildi. Exremitas distalis tibiotarsi, tarsal kemiklerin proximal sırasının tibiotarsus ile birleşmesiyle şekillendiği görüldü. Bu kapsamda iki büyük condylus ve epicondylus ile bir trochlea bulunması ile birlikte condylus medialis, condylus lateralis’e göre daha cranial’de olduğu gözlemlendi. Fibula, tibiotarsus’un lateral’inde yer alan ve her iki türde de onun distal 1/3’üne kadar incelerek uzanan ince bir kemik ve caput, corpus ve distal uçtan oluştuğu görüldü. Keklik ve sülünlerde bağımsız tarsal kemikler bulunduğu ve proximal sırada bulunması gereken kemikler (tibiale ve fibulare) tibia ile distal sıradaki (os tarsi distale) de tarsometatasus’u oluşturmak için metatarsus ile birleştiği görüldü. Keklik ve sülünlerde iki adet tarsometatarsal kemik bulunduğun ve bunlardan biri (os metatarsale I) rudimenter, diğeri ise esas tarsometatarsus olduğu görüldü. İkinci ve asıl olan tarsometatarsus; II, III ve IV. metatarsuslar’ın distal sıradaki tarsal kemiklerle birleşmesiyle şekillendiği ve incelenen hayvanlar medial’den lateral’e I, II, III, IV olmak üzere dört parmağa sahip olduğu görüldü. İlk parmak iki, ikinci parmak üç, üçüncü parmak dört, dördüncü parmak beş adet phalanx’a sahip olduğu gözlendi. Sonuçta keklik ve sülünlerin bacak kemikleri diğer kuş türleriyle karşılaştırıldığında belirgin farklılık gösterdiği gözlendi. Bunun yanında keklik ve sülünler arasında bazı makro anatomik farklılıkların olduğu gözlendi. Ayrıca bu türlerin kendi aralarında da bir takım küçük anatomik farklılıklar belirlendi.

Anahtar Kelimeler

bacak kemikleri, kaya kekliği, makro anatomik, sülün

Comparative Macro Anatomical Investigations on the Bones of the Pelvic Limb (Ossa membri pelvini) in the Rock Partridges (Alectoris graeca) and Pheasants (Phasianus colchicus)

Öz

The purpose of this study is to determine the macroanatomy of femur, patella, tibia, fibula ossa tarsi, tarsometatarsus and ossa digitorum pedis forming leg bones of partridges and pheasant, and to compare the differences between them. In this research, ten rock partridges and pheasants, ten weeks old, were used. Length measurements and definite anatomic formations were determined. Partridge’s measurements of all bone length were always lower than pheasant’s measurements. Some insignificant anatomic differences were found between them. All hindlimb bones weren’t in a pneumatic structure in both species. Femur has exremitas proximalis, distalis and corpus parts. Exremitas proximalis femoris are formed of caput, collum and trochanter femoris. While Corpus femoris shows convexity in cranial part. This part has four faces: facies caudalis, facies cranialis, facies lateralis and facies medialis. Exremitas distalis femoris contains condylus medialis, condylus lateralis, epicondylus medialis, epicondylus lateralis and fossa poplitea formations. Patella looks like triangular in terms of appearance for partridge, but for pheasants it mostly looks like “talus” bone of mammals in terms of its structure. When you look at from the top, exremitas proximalis tibiotarsus has a wide triangular caput tibia. Convexity which locates on articulation facies lateralis on caput tibia and shows convexity features and it is wider. We distinguish three faces as facies caudalis, facies cranialis and facies medialis on corpus tibiotarsi, body part of tibiotarsus. Exremitas distalis tibiotarsi is formed by the combination of tarsal bones, proximal range with tibiotarsus. In this respect, it is located in two big condylus, epicondylus and trochlea. Condylus medialis is more peculiar to cranial than condylus lateralis. Fibula is a thin bone which is located in lateral of tibiotarsus and extends to one third of it getting thinner. Caput is formed of corpus and distal points. There are independent tarsal bones in the body of partridges and pheasants. One of them is (os metatarsale I) rudimenter and the other one is the main tarsometatarsus. Tarsometatarsus, which is the second and main one, is formed by the combination of the second, the third and the fourth metatarsus with the tarsal bones in distal range. Researched animals have four fingers as the first, the second, the third and the fourth fingers from medial to lateral. The first finger has two, the second one has three, the third one has four and the fourth one has five phalanxes. In conclusion, when partridges and pheasants bones of hindlimb are compared whit other bird species, evident differences were determined. It was observed that there were some macroanatomic differences between partridges and pheasants. Besides, some insignificant anatomic differences were observed in the subfamily of these species, too.

Anahtar Kelimeler

leg bones, macro anatomy, pheasants, rock partridges

Kaynakça

• Abdel-Moneim ME. 1992. Role of the Bones of the Wing and Pelvic Limb of Quails in its Mode of Lokomotion, Assiut Vet Med J, 27 (53), 1-11.
• Arvas AH. 1978. Erkek Keklik Alectoris grecea Genital Sistemi Üzerinde Makro ve Mikro Morfolojik Incelemeler. FÜ Vet Fak Yay: 16, Doktora Tezi: 7. AÜ Basımevi Ankara.
• Bahadır A. 2002. Evcil Kuşların Anatomisi. “Hareket Sistemi”, Ed: Dursun N, Medisan Yayınevi, Ankara.
• Bahadır A, Yıldız B, Serbest A, Yılmaz O. 1993. Evcil Su Kuşlarından Yerli Kaz, Yerli Ördek ve Pekin Ördeğinin İskeletleri Üzerinde Karşılaştırmalı Makro-Anatomik Araştırmalar, UÜ Vet Fak Derg, 1, (12), 1-12.
• Çetin O, Kırıkçı K. 2000. Alternatif kanatlı yetiştiriciliği: Sülün-Keklik. Sel-Üni Yayınları, Konya.
• Chiasson RB. 1984. Laboratory Anatomy of the Pigeon, WCB Publishing, Iowa.
• Çalışlar T. 1977. Tavuk Diseksiyonu, AÜ Vet Fak Yay, 10, Ders kitabı: 4, AÜ Basımevi, Ankara.
• Demirkan AÇ. 2002. Ördekte İskelet Sistemi, AÜ Sağ Bil Enst. Doktora Tezi, Ankara.
• Doğuer S, Erençin Z. 1964. Evcil Kuşların Komparativ Anatomisi, “Ellenberger V. BAUM In buch der Vergleichenden Anatomie der Haustiere” adlı eserinin 18. baskısından çeviri. AÜ Vet Fak Yay, 176, Ders Kitabı: 78, AÜ Basımevi, Ankara.
• Evans HE. 1996. Diseases of Cage and Aviary Birds, In “Anatomy of the Budgerigar and Other Birds”. Ed: Rosskopf WJ, Woerpel RW: Third ed. Williams & Wilkins A. Waverly Company, USA.
• Feduccia A. 1975. Sisson and Grosman’s the Anatomy of the Domestic Animals, In “Aves Osteology”, Ed: Getty R, Vol I, Fifth ed, WB Saunders Company, Philadelphia.
• Fowler ME. 1991 Comparative Clinical Anatomy of Ratities, Journal of Zoo and Wildlife Medicine, 22, 204-227.
• Günter H. 1987. Morphologische und Topographische Untersuchungen am Gasrointestinaltrakt (mi Anhangdrüsen) des Rebhuns (Perdix perdix, Linne, 1758). Diss, Giesen.
• Heinzel H, Fitter R, Parslow J. 2002. Türkiye ve Avrupa’nın Kuşları (Kuzey Afrika ve Ortadoğu Dahil). Doğal Hayatı Koruma Derneği, İstanbul, 384s.
• Kürtül I, Aslan K, Aksoy G, Özcan S. 2004. Morphology of the Air Sacs (Sacci Pneumatici) in the Rock Partridge (Aleetoris graeea). Vet. Res. Com, 28, 553-559.
• Kırıkçı K, Tepeli C, Çetin O, Günlü A, Yılmaz A. 1999. Farklı Barındırma ve Aydınlatma Şartlarında Kaya Kekliklerinin (A. graeca) Bazı Verim Özellikleri, Vet Bil Derg, 15, 1, 15-22.
• Lök S. 2005. Kaya Kekliği ve Sülünlerde Kanat Kemikleri (Ossea alae) Üzerinde Karşılaştırmalı Makroanatomik Araştırmalar, SÜ Sağ Bil Enst, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• McLelland J. 1990. A Colour Atlas of Avian Anatomy, WP Publishing, England.
• Mcleod WM, Trotter DM, Lumb JW. 1964. Avian Anatomy, Burgess Publishing Comp, 6 th ed, Minnesota.
• Nickel R, Schummer A, Seiferle E. 1977. Anatomy of the Domestic Birds, Verlag Plaul Parey, Berlin, Hamburg.
• Nomina Anatomica Avium. 1993. Prepared by the International Committe on Avian Anatomical Nomenclature, a committee of the World Association of Veterinary Anatomists. Cambridge Massachusetts, Published by the Club.
• Özcan S, Aslan K, Aksoy G, Kürtül I. 2004. Anerial Vascularizalion ol the Uropygial Giands (Gl. Uropygialsl in the Rock Panridge (Afectoris graeca) Uving in Turkey. Anat Hist Emb, 33,155-157.
• Tobelske BW, Dial KP. 2000. Eliacts ol Sody Size on Take-of Flight Pertermence in the 94 Phasinadie (Aves). J. Exp. Bio.,203. 3319-3332
• Üçbaş K. 1995. Avcının El Kitabı, Avcı Eğitim ve Yaban Hayvanı Üretme Vakfı Yayınları 2. Baskı.
• William L, Anderson and Peggy L, Stewart. 1973. “Chemical Elements and the Distribution of Pheasants in Illinois”. The Journal of Wildlife Management 37 (2). [Wiley, Wildlife Society]: 142–53. doi:10.2307/3798896.
• Yalçın H, Kırıkçı K, Tıpırdamaz S. 2003. Kaya Kekliklerinin (Alectoris graeca) Sindirim Sistemleri Üzerinde Makro-Anatomik Araştırmalar (Esophagus ve Cioaca Arası) Vet Bil Dergisi, 19. 3- 4, 59-67