Yağ Gülünün Damıtma Atığı Olan Posanın Element İçeriği ve Değerlendirme Olanakları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 4, 31.12.2019

Hasan Baydar , Sabri Erbaş , Arif Şanlı , Nimet Kara

Öz

Yağ gülü
(Rosa damascena Mill.) çiçekleri
kendine özgü floral kokusu ile parfüm, kozmetik, ilaç ve gıda endüstrileri için
en değerli aromatik kaynaktır. Taze gül yağı çiçeklerinden su distilasyonu ile
gül yağı ve gül suyu gibi, solvent ekstraksiyonu ile konkret ve absolüt gibi
çok kıymetli ve pahalı aromatik esktraktlar elde edilmektedir. Damıtma sırasında
taze gül çiçeği miktarının yaklaşık 3 katı kadar su kullanılmakta ve damıtma
sonunda su muhtevası yüksek olan (>%90) gül posası ortaya çıkmaktadır. Ancak
atık ürün olarak elde edilen gül posası ekonomik olarak değerlendirilmediği
gibi çoğu zaman çevre kirliliğine de neden olmaktadır. Bu araştırmada gül
posasının organik gübre veya kompost olarak değerlendirilebilme potansiyelini
ortaya koymak için kuru gül posasının element içerikleri tespit edilmiştir.
Araştırma sonucunda kuru gül posasında 16 farklı element tespit edilmiş; makro besin elementlerinden azot
(%3.497), kalsiyum (%1.544), potasyum (%0.335), magenzyum (%0.258) ve fosfor
(%0.251), mikro besin elementlerinden ise sodyum (%0.191), silisyum (%0.157),
demir (0.466 mg/g), alüminyum (0.306 mg/g), mangan (0.130 mg/g), kalay (0.109
mg/g), çinko (0.045 mg/g), bakır (0.039 mg/g), bor (0.038 mg/g), nikel (0.003 mg/g)
ve kurşun (0.001 mg/g) olarak belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Yağ gülü Rosa damascena Mill., damıtma, gül posası

Kaynakça

• Aktan, S. ve Sağdıç, O. (2004). Dried rose (Rosa damascena Mill.) dreg: An alternative litter material in broiler production, South African Journal of Animal Science, 34(2), 75-79.
• AOAC, 1999. Official Methods of Analysis of AOAC International. 16th ed., 5th rev. Method 930, 15, The Association, Gaithersburg.
• Başer, K.H., Kürkçüoğlu, M. ve Konur, O.Z. (1990). Türk gül yağının üretimi ve özellikleri. Anadolu Üniversitesi TBAM Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni (Gül Özel Sayısı), 4, 13-15.
• Baydar, H. (2019). Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi (7. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık, Yayın No: 2328, Ankara.
• Baydar, H. ve Göktürk Baydar, N. (2017). Yağ gülü (Rosa damascena Mill.)’nde distilasyon ürünlerinin uçucu yağ ve fenolik madde içerikleri ile antiradikal ve antioksidan aktiviteleri. Journal of Agricultural Science, 23, 1-9.
• Çepel, N. (1997). Toprak kirliliği erozyon ve çevreye verdiği zararlar. TEMA Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı Yayınları No:14 İstanbul.
• Erdal, İ. ve Aydemir, O. (2003). Gül posasının doğrudan ve zenginleştirilmiş formunun tarımda kullanılabilme olanakları, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 20-26.
• Göktürk Baydar, N. ve Baydar, H. (2013). Phenolic compounds, antiradical activity and antioxidant capacity of oil-bearing rose (Rosa damascena Mill.) extracts. Industrial Crops and Products, 41,375-380.
• Kacar, B. (1972). Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 453, Ankara.
• Kacar, B. (1984). Bitki Besleme. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 899, Ders Kitabı: 250, Ankara.
• Kacar, B. ve Katkat. V. (2010). Bitki Besleme. 5. Baskı, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Küçükyumuk, Z. ve Erdal, E. (2008). Isparta Yöresi Gül Bahçelerinin Verimlilik Durumlarının Değerlendirilmesi. 4. Ulusal Bitki Besleme ve Gübre Kongresi. 8-10 Ekim 2008, Konya, s: 554-562.
• Lawrence, B.M. 1991. Progress in essential oils: Rose oil and extracts, Perfumer & Flavorist, 16, 43-77.
• Okcu, M., Tozlu, E., Kumlay, A.M., Pehluvan, M. 2009. Ağır metallerin bitkiler üzerine etkileri. Alınteri 17, 14-26.
• Oktav Bulut, M., Baydar, H. and Akar, E. (2013). Ecofriendly natural dyeing of woollen yarn using mordants with enzymatic pretreatments. Journal of The Textile Institute, 105 (5), 559-568.
• Onursal, E., 2006. Gül İşleme Atıklarının Kompostlaştırılmasında Optimum C/N Oranlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Makinaları Bölümü Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
• Özkan, G., Sağdıç, O., Baydar, N.G. ve Baydar, H. (2004). Antioxidant and antibacterial activities of Rosa damascena flower extracts. Food Science and Technology, 10(4), 277-281.
• Soyergin, S. (2003). Organik tarımda toprak verimliliğinin korunması, gübreler ve organik toprak iyileştiricileri. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova.
• Tosun, İ., Gönüllü, M.T. ve Arslankaya, E. (2002). Gülyağı Sanayi Proses Atıkları Özelliklerinin Belirlenmesi. I. Ulusal Çevre Sorunları Sempozyumu, Atatürk Üniversitesi, 16-18 Ekim 2002, Erzurum. S: 864-873.
• Tosun, İ., Günay, A., Gönüllü, M.T. 2003. Gül posasından biyogaz üretimi ve çevresel önemi. Katı Atık ve Çevre, 52, 1-18.
• TÜİK (2019). Tarımsal Ürünler İstatistiği, İstatistiklerle Türkiye. Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara.
• Yalçın, R., Usta, S., Yüksel, M., Topçuoğlu, B. (1992). Gül Tarımı Yapılan Isparta Yöresi Topraklarının Bazı Fiziksel Ve Kimyasal Özellikleri Üzerine Bir Araştırma. TÜBİTAK TOAG-GÜLAR 2 Nolu Proje, Ankara.