TWO QUALITATIVE DESIGN IN SOCIOLOGY: PHENOMENOLOGICAL AND ETNOGRAPHIC RESEARCH

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 8, 689 - 704, 15.09.2020

Mehmet Can Çarpar

https://doi.org/10.30520/tjsosci.750923

Cited By: 11

Öz

As a result of the questioning of positivism that influences social sciences and sociology, qualitative research methods which aiming to understand and interpret actors in their own context have gained importance. These research practices emphasize different and unique aspects. These are generally divided into five category as etnography, phenomenology, grounded theory, narrative research and case studies. As it is known, these research designes have different processes depending on the topic that researcher focus on and his/her communication and writing ability and/or possibilities. Because they have more flexible structre than quantitative ones, the qualitative designs, in some cases, involve complex processes which are difficult to understand. The aim of this study, so, is to analyze the basic features of phenomenological and etnographic researches, which are two main qualitative designs in sociology, in a comparative way and hope to make a tiny contribution for the researchers. In this review, firstly, the characteristics of qualitative research were mentioned, and then, a short analysis of the effects of phenomenological and etnographic researches on social sciences, their contribution to researchers, their advantages and disadvantages was made.

Anahtar Kelimeler

Sociology, Qualitative Research, Design, Phenomenology, Etnography

SOSYOLOJİDE İKİ TEMEL NİTELİKSEL DESEN: FENOMENOLOJİK ve ETNOGRAFİK ARAŞTIRMA

Öz

Sosyal bilimleri ve sosyolojiyi etkisi altına alan pozitivizmin sorgulanması sonucunda, insanı anlamaya ve onu kendi bağlamı içinde yorumlamayı amaçlayan niteliksel araştırma yöntemleri önem kazanmaya başlamıştır. Söz konusu araştırmalar birbirlerinden farklı ve özgün yönlere vurgu yaparlar. Bunlar, temel özellikleri bakımından genellikle etnografi, fenomenoloji, kuram oluşturma, anlatı araştırmaları ve durum çalışmaları şeklinde beş desene ayrılırlar. Bilindiği üzere bu desenler araştırmacının odaklandığı konuya, iletişim ve yazma kabiliyetine ve/veya sahip olduğu imkanlara göre farklılaşan süreçlere sahiptirler. Bununla birlikte söz konusu desenler nicel desenlerin aksine çok daha esnektirler ve esnek oldukları ölçüde iç içe geçen, karmaşık ve ayırt edilmesi zor aşamaları içerirler. Bu doğrultuda bu çalışmanın amacı sosyolojide son dönemlerde sıklıkla tercih edilen iki niteliksel desen olan fenomenolojik ve etnografik araştırmaların temel özelliklerini alanyazına dayalı olarak karşılaştırmalı bir biçimde analiz etmek ve söz konusu desenleri kullanacak biz araştırmacılara çok küçük de olsa bir katkı sağlamayı ummaktır. Bu derlemede öncelikle nitel araştırmaların karakteristik özelliklerinden bahsedilmiş, ardından fenomenolojik ve etnografik araştırmaların sosyal bilimlere etkileri, araştırmacılara katkıları, avantajları ve dezavantajları bakımından kısa bir analizi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyoloji, Nitel araştırma, desen, fenomenoloji, etnografi

Kaynakça

• Altunek, N. S. (2009). Yerli’nin bakışı etnografya: Kuram ve yöntem. Ankara: Ütopya Yayınları. Atay, T. (2017). Sosyal antropolojide yöntem ve etik sorunu: “Klasik etnografiden diyalojik etnografiye doğru”. Moment Dergi Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 4(1), 189-206. Atay, T. (2018). Sunu. R. Harmanşah ve Z. N. Nahya (Editörler), Etnografik hikayeler: Türkiye’de alan araştırması deneyimleri içinde (ss. 9-15). İstanbul: Metis Yayınları. Barnad, A. (2015). Sosyal antropoloji ve insanın kökeni. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. Butler, U. M. (2009). Notes on a dialogical anthropology. Anthropology in Action, 16(3), 20-31. Can, B. (2017). Gündelik hayat, iktidar ilişkileri ve etik kodların kesişiminde etnografik araştırma. Moment Dergi Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 4(1), 155-172. Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları. Craib, I. (1992). Modern sociological theory. New York: Harvester Wheatsheaf. Cresswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev: M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi. Eddles-Hirch, K. (2015). Phenomenology and educational research. International Journal of Advanced Research, 3(8), 251-260. Emerson, R. M., Fretz, R. I. ve Shaw, L.L. (2015). Alan çalışması: Etnografik alan notları yazımı. Ankara: Atıf Yayınları. Emiroğlu, K. ve Aydın, S. (2003). Antropoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Erbaş, H. (1992). Sosyolojide fenomenoloji. Ankara Üniversitesi DTCF Felsefe Bölümü Dergisi, 14, 159 – 166. Erduyan, I. (2017). Etnografi. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Editörler), Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları içinde (ss. 82 – 104). Ankara: Anı Yayıncılık. Gönç Şavran, T. (2009). Sosyolojide nicel ve nitel araştırma yöntemleri. N. Suğur (Editör), Sosyolojide araştırma yöntem ve teknikleri içinde (ss. 79– 96). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Gönç Şavran, T. (2013). Fenomenoloji ve fenomenolojik sosyoloji. S. Suğur (Editör), Modern sosyoloji tarihi içinde (ss. 116– 142). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Haralambos, M. Ve Holborn, M. (1995). Sociology: Themes and perspectives. London: Harper Collins. Ingold, T. (2017). Bu kadar etnografi yeter! (Çev: B. Kandemir). Moment Dergi Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 4(1), 173-188. Johnson, D. P. (2008). Contemporary sociological theory: An integrated multi-level approach. New York: Springer. Kartarı, A. (2017). Nitel düşünce ve etnografi: Etnografik yönteme düşünsel bir yaklaşım. Moment Dergi Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 4(1), 207-220. Kozinets, R. V. (2002). The field behind the screen: Using netnography for marketing research in online communities. Journal of Marketing Research, 39, 61-72. Kulak Gökçe, S. (2018). İçeriden ses var: Kadın kapalı cezaevi hikayeleri. R. Harmanşah ve Z. N. Nahya (Editörler), Etnografik hikayeler: Türkiye’de alan araştırması deneyimleri içinde (ss. 86-102). İstanbul: Metis Yayınları. May, S. (1997). Critical etnography. N. H. Hornberger ve D. Corson (Editörler), The encyclopedia of language and education: Research methods in language and education içinde (ss. 197-206). Dordrecht: Kluwer. Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. California: Sage Publications. Nahya, Z. N. ve Harmanşah, R. (2018). Kendini ve ötekini yazmak: Alan araştırması ve deneyim. R. Harmanşah ve Z. N. Nahya (Editörler), Etnografik hikayeler: Türkiye’de alan araştırması deneyimleri içinde (ss. 17-34). İstanbul: Metis Yayınları. Neubauer, B. E., Witkop, C. T. ve Varpio, L. (2019). How phenomenology can help us learn from experinces of others. Perspectives on Medical Education, 8, 90 – 97. Neuman, W. L. (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar 1. Cilt. (Çev: S. Özge) Ankara: Yayın Odası. Özalp, A. ve Ergen, R. (2017). Husserl’in fenomenolojisinde sembolik etkileşimciliğin kökenleri ve din. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 204-212. Özlem, D. (1990). Max Weber’de bilim ve sosyoloji. İstanbul: Ara Yayıncılık. Öztan, E. (2013). Dorothy Smith’in sosyal bilim yaklaşımı ve kurumsal etnografya. Sosyoloji Konferansları, 48 (2), 35 – 56. Öztan, E. (2015). Feminist araştırmalar ve yöntem. F. Saygılıgil (Editör), Toplumsal cinsiyet tartışmaları içinde (ss. 271 – 290). Ankara: Dipnot Yayınları. Russell, C. (1999). Experimental Etnography: The work of film in the age of video. UK: Duke University Press. Seggie, F. N. ve Bayyurt, Y. (2017). Nitel araştırma yöntemi. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Editörler), Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları içinde (ss. 11 – 22). Ankara: Anı Yayıncılık. Slattery, M. (1991). Key ideas in sociology. Cheltenham: Nelson Thomas Publishers. Smith, J.A., Flowers, P. ve Larkin, M. (2009). Interpretative phenomenological analysis: Theory, method, research. London: Sage Publications. Starks, H. ve Brown Trinidad, S. (2017). Choose your method: Phenomenology, discourse analysis, and grounded theory. Qualitative Health Research, 17(10), 1372-1380. Sunar, I. (1999). Düşün ve toplum. Ankara: Doruk Yayımcılık. Swingewood, A. (1998). Sosyolojik düşüncenin kısa tarihi. (Çev: O. Akınhay). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Tatlıcan, Ü. (2011). Sosyoloji ve sosyal teori yazıları. Bursa: Sentez Yayıncılık. Van Manen, M. (1990). Researching lived experience. New York: State University of New York Press. Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112), 7 – 17. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.