YEREL KATILIM AÇISINDAN KENT VE KENTLİ KİMLİĞİ, KENTSEL AİDİYET VE KENTSEL FARKINDALIK DÜZEYİ: BATMAN ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 9, 88 - 108, 25.02.2021

Muzaffer Bimay

https://doi.org/10.30520/tjsosci.872121

Cited By: 1

Öz

Kentin ortaya çıkışı milattan öncesine dayanmasına rağmen kent ve kentli kimliğinin oluşturulması ve kentsel aidiyet ilişkisinin kurulması, kentsel katılım mekanizmalarının hayata geçirildiği 19. yüzyıla dayanmaktadır. Bu dönem, modern anlamda kentin tanımlandığı, kentin kentliler tarafından sahiplendiği, demokratik yerel yönetim ve katılım mekanizmalarının ortaya çıktığı, yerel kimliklerin farkına varıldığı sanayileşme sonrası dönemdir. Ancak sanayileşme sonrası kentlerin, sosyo-ekonomik ve kültürel olanakları sayesinde maruz kaldığı yoğun nüfus hareketleri nedeniyle kent ve kentli kimliğini korumak, yerel halkın kentsel aidiyet ve farkındalık düzeylerini diri tutmak gittikçe güçleşmiştir. Bu nedenle kentte yaşayanların, kentli hakları açısından, kentsel aidiyet duygusunu ve kentsel farkındalık düzeyini geliştirilebilmeleri için kente özgü davranış biçimlerini benimsemeleri ve yerel yönetim mekanizmalarında katılım olanağı bulmaları gerekir. Buradan hareketle yapılan bu çalışmanın amacı, son yüzyılda hızlı bir kentleşme süreci geçiren Batman’da, kentte yaşayan bireylerin yerel katılım ve kentsel hakları kullanmaları açısından kentsel aidiyet duygularını ve farkındalık düzeylerini incelemektir. Bu bağlamda yapılan saha araştırmasında nicel araştırma yöntemi kullanılarak araştırmanın hedef evrenini oluşturan ve Batman kentinde yaşayan kişiler içinden 18 yaşından büyük 238 katılımcı ile anket yapılmıştır. Anketler 2020 yılı içerisinde uygulamalı bir alan araştırması şeklinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya katılan katılımcıların çoğunun çocukluk veya gençlik yıllarını geçirdikleri Batman’da, kentsel haklar bağlamında kentlilik bilincine sahip oldukları ve kentsel hakların farkında oldukları, ancak yerel katılım mekanizmalarının işlevsizliğinden kaynaklanan yetersiz katılım olanakları nedeniyle bu hakları kullanmada sorun yaşadıkları ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla kent ve kentli kimliği açısından çoğu katılımcının kentsel aidiyet duygularının gelişmediği de söylenebilir. Çalışmada ayrıca kentsel bilinç düzeyinin geliştirilmesi için kentsel hakların kullanılmasına yönelik katılım olanaklarının genişletilmesi gerektiği de vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kent, Kentli Kimliği, Yerel Katılım, Kentsel Aidiyet, Kentsel Farkındalık

Kaynakça

• Apan A. (2016). Bütünşehir Modeli ve Taşra Yönetimine Etkileri. Çağdaş Yerel Yönetimler, 25(1), 1-24.
• Aslanoğlu, R. (2000). Kent, Kimlik ve Küreselleşme. Bursa: Asa Kitabevi.
• Batmaz, N. Y. & Gürer, A. (2016). Kırıkkale İlinin Kentlilik Bilinci Bağlamında Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma, 4. Uluslararası Kentsel ve Çevresel Sorunlar ve Politikalar Kongresi Bildirileri, 163-177.
• Bauman, Z. (2000). Siyaset Arayışı. Tuncay Birkan (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Beyazıt, E., Gül, H. & Güneş, M. (2013). Kent Kimliği ve Kimliksizleş (tiril)en Kentler Üzerine Bir Tartışma. Cem Ergun, Muharrem Güneş ve Ayşe Dericioğulları Ergun(Ed.), Kent Üzerine Özgür Yazılar (ss.149-162), İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Bimay, M. (2019). Göçün Kentleşme Üzerindeki Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Etkileri: Batman Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hatay: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bimay, M. (2020). Mardin Büyükşehir Belediyesi Örneğinde Yeni Büyükşehir Belediye Modeli Uygulamasının Yerel Halka Yansımaları. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, Eğitim ve Toplum Özel sayısı, 6215-6243 . DOI: 10.26466/opus.823674.
• Bozloğan, R. (2005). Sürdürülebilir Gelişme Düşüncesinin Tarihsel Arka Planı. İstanbul Üniversitesi Sosyal Siyasal Konferanslar Dergisi, 50, 1011-1028.
• Bulut Y. & Bimay M. (2019). Belediye Meclislerinde Temsil ve Katılım: Batman, Mardin, Adıyaman Örneği. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 28(4), 49-64.
• Castells, M. (2006). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür. 2. Cilt: Kimliğin Gücü. Ebru Kılıç(Çev.), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Castells, M. (2014). Kent, Sınıf, İktidar. Asuman Türkün(Çev.), Ankara: Phoenix Yayınları.
• Childe, G. (2006). Kendini Yaratan İnsan: İnsanın Çağlar Boyu Gelişimi. Filiz Ofluoğlu(Çev.), İstanbul: Varlık Yayınları.
• Çınar, T., Çiner, C., U. & Zengin, O. (2009). Büyükşehir Yönetimi Bütünleştirme Süreci. 1. Baskı, Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
• Eke, A.E. (1982). Anakent Yönetimi ve Yönetimlerarası İlişkiler. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Fakültesi Yayınları, No.5.
• Erkut, G. (1991). Kentleşme Sürecinin Sosyolojik Boyutu. Hande Süher (Ed.), Kentleşme ve Kentlileşme Politikaları (ss.37-67), İstanbul: TÜSES Yayınları.
• Es, M. & Ateş, H. (2004). Kent Yönetimi, Kentlileşme ve Göç: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 48, 205-248.
• Frey, W. H. & Zimmer, Z. (2001). Defining the City. Ronan Paddison (Ed.), Handbook of Urban Studies (pp. 14-35), London: Sage Publications.
• Gökçe, B. (1977). Gecekondu Gençliği. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Harvey, D. (2012). Sermayenin Mekânları. Başak Kıcır, Deniz Koç, Kıvanç Tanrıyar ve Seda Yüksel (Çev.), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Huot, J. L., Thalmann J. P. & Valbelle D. (2000). Kentlerin Doğuşu. (Çev.) Ali Bektaş Girgin, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• İspir, E. (1982). Kentleşme, Metropolitan Alan ve Yönetimi. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları.
• Kartal, S. K. (1983). Kentlileşmenin Ekonomik ve Sosyal Maliyeti. Amme İdaresi Dergisi, 16 (4), 92-110.
• Kaypak, Ş. & Bimay, M. (2016). Suriye Savaşı Nedeniyle Yaşanan Göçün Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Etkileri: Batman Örneği. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6 (1), 84-110.
• Kaypak, Ş., Bimay, M. & Yılmaz, V.(2019). Belediyelerin Sürdürülebilir Kentleşme Sürecinde Çevrenin Korunmasına Yönelik Faaliyetleri: Batman Belediyesi Örneği. 12. Uluslararası Kamu Yönetimi Sempozyumu (KAYSEM 12) 25-27 Ekim 2018 Bildiri E-Kitabı, H. Yaylı (Ed.), Türkiye’de Toplum, Yerleşim Ve Yönetim Tartışmaları (ss.180-191), Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi.
• Kıray, M. B. (1998). Kentleşme Yazıları. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Lefebvre, H. (2013). Kentsel Devrim. Selim Sezer(Çev.), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Maunier R. (1910). The Definition of the City. American Journal of Sociology, 15 (4), 536- 548.
• Mumford, L., (2013). Tarih Boyunca Kent. Gürol Koca(Çev.), (2. Baskı), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Mutlu, A. & Batmaz N..(2013). Türkiye’de Kent Hakkı. Ankara: Orion Kitabevi.
• Ortaylı, İ. (1974). Tanzimattan Sonra Mahalli İdareler. Ankara: TODAİE Yayınları.
• Ortaylı, İ. (1995). Devraldığımız Miras. Yeni Türkiye, Yönetimde Yeniden Yapılanma Özel Sayısı, 1(4), 552-558.
• Ozankaya, Ö. (1975). Toplumbilim Terimler Sözlüğü. Ankara:T.D.K. Yayınları.
• Pirene, H. (2000). Ortaçağ Kentleri: Kökenleri ve ticaretin Canlanması, Şadan Karadeniz(Çev.), 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Punch, K. F. (2011). Sosyal Araştırmalara Giriş/Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. Dursun Bayrak, H. Bader Arslan & Zeynep Akyüz(Çev.), Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Saunders, P. (2013). Sosyal Teori Kentsel Sosyoloji. Songül Doğru Getir(Çev.), Nihal Ekin Erkan(Ed.), İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Sezal, İ. (1997). Göçler ve Şehirleşemeyen Şehirler. II. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiriler Kitabı ( Mersin-Kasım1996), Ankara: DİE (Yayın No: 2046) ve Sosyoloji Derneği (Yayın No: 5) Ortak Yayını, 147-151.
• Sjoberg, G. (2002). Sanayi Öncesi Kenti. Ayten Alkan ve Bülent Duru (Der. ve Çev.), 20. Yüzyıl Kenti (ss. 41–42), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Şenyapılı, Ö. (1981). Kentleşemeyen Ülke, Kentlileşen Köylüler. ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Ankara: Ara-Yayınları.
• Tatlıdil, E . (2009). Kent ve Kentli Kimliği; İzmir Örneği. Ege Akademik Bakış, 9 (1), 319-336. Doı:10.21121/Eab.2009119745.
• Tekeli, İ. (1991). Bir Kentin Kimliği Üzerine Düşünceler. Kent Planlaması Konuşmaları, Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları,79-89.
• Tekeli, İ. (1998). Türkiye’de İç Göç Sorunsalı Yeniden Tanımlama Aşamasına Geldi. Ahmet İçduygu ve Diğerleri(Ed.), Türkiye’de İç Göç (7-21), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları.
• Tosics, I. (1997). Habitat II Conference on Human Settlements, Istanbul, June 1996. International Journal of Urban and Regional Research, 21 (2),366-72.
• Vergin, N. (1986). Hızlı Şehirleşmenin Sosyolojik ve Siyasal Sonuçları. Hızlı Şehirleşmenin Yarattığı Ekonomik ve Sosyal Sorunlar, İstanbul: SİSAV Yayınları, 27-52.
• Weber. M. (2003). Şehir, Modern Kentin Oluşumu. Musa Ceylan (Çev.), İstanbul: Bakış Yayınları.
• Wirth, L. (2002). Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlileşme. Ayten Alkan ve Bülent Duru (Der. ve Çev.), 20. Yüzyıl Kenti(ss.77-106), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.