Chantal Mouffe Ve Jurgen Habermas’ın Demokrasi Yaklaşımları

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 12, 249 - 258, 25.09.2022

İsmail Hakkı Elçi

https://doi.org/10.30520/tjsosci.1136629

Öz

Habermas, 20. yüzyıl demokrasisinin liberaller-demokratlar arasındaki ikilem ve temsili demokrasinin küçük bir azınlığın çıkarlarını koruyacak şekilde işlemesinden dolayı meşruiyetini ve temsil yeteneğini kaybettiğini iddia ederek “iletişimsel eylem” ve “kamusal alan” kavramsallaştırmaları üzerinden müzakereci demokrasi anlayışını oluşturur. Chantal Mouffe ise; “Özdeşim”, “keyif” ve “kurucu dışsal” gibi kavramlarla kollektif kimliklerin siyasal antagonizmalar yarattığını ve demokrasinin kurucu unsuru olarak gördüğü bu antagonistik yapının aşılamayacağını iddia ederek, antagonizmaların ehlileştirilmesi anlamına gelen “agonizm” yaklaşımını geliştirir. Siyasalın antagonizmalara dayalı yapısının korunduğu, çatışma halinin etkisizleştirilip düşmanın “hasıma” döndüğü yeni agonistik yapıda demokrasinin işlerliğinin artacağını iddia eder. Bu makale Mouffe ve Habermas’ın Radikal ve Müzakereci demokrasi anlayışlarının karşılaştırması amacını taşır. Karşılaştırmalı ve niteliksel betimleyici yöntemin kullanıldığı çalışmada ulaşılan temel sonuç: Her iki yaklaşımın da amacı temsil niteliği yüksek ve daha iyi işleyen bir demokrasi arayışı olmakla beraber; Habermas’ın kamusal alanın çatışmalı ya da rekabete dayalı yapısını iletişime ve bireyin rasyonelliğine atfettiği önemle aşıp bu iletişimsel eylemin kesin bir mutabakat ile sonuçlanacağını iddia etmesi ütopik bir yaklaşım olarak nitelendirilmesini kolaylaştırmıştır. Buna karşılık Mouffe toplumda kimlik ve aidiyet duygularının yarattığı bölünmeleri göz önünde tutarak daha gerçekçi bir demokrasi yaklaşımı geliştirmişken, çatışmanın rekabete, düşman muhalifin hasım muhalife; yani antagonizmaların agonizme hangi araçlarla ve nasıl dönüştürüleceği konusunda eksik bir yaklaşım sergilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Jurgen Habermas, Chantal Mouffe, Demokrasi, Agonizm, Antagonizm

Chantal Mouffe and Jurgen Habermas' Approach to Democracy

Öz

Habermas forms the deliberative understanding of democracy through the conceptualizations of "communicative action" and "public sphere". He claims that the functioning of democracy will increase in the new agonistic structure where the structure of the political based on antagonisms is preserved, the state of conflict is neutralized and the enemy turns to "grant". This article aims to compare Mouffe and Habermas' understanding of Radical and Deliberative democracy. The main conclusion reached in the study in which the comparative and qualitative descriptive method was used: Although the aim of both approaches is to seek a democracy with high representation quality and better functioning; Habermas's claim that this communicative action will result in a definite consensus, surpassing the conflicting or competitive structure of the public sphere with the importance he attributes to communication and the rationality of the individual, has facilitated its qualification as a utopian approach. On the other hand, Mouffe developed a more realistic democracy approach by considering the divisions created by the sense of identity and belonging in the society, while the conflict is against competition, the enemy opponent's opponent; that is, it has taken an incomplete approach to the means and how to convert antagonisms to agonism.

Anahtar Kelimeler

Jurgen Habermas, Chantal Mouffe, Democracy, Agonism, Antagonism

Kaynakça

• Akkol, M. L. (2019). Jürgen Habermas’ın İletişimsel Eylem Kuramı ve Kamusal Alan Kavramının Analizi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (37), s. 171-180.
• Beck, U. (2013). Siyasallığın İcadı. Nihat Ülner (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Benhabib, S. (1999). Demokrasi ve Farklılık. Zeynep Gürata ve Cem Gürsel (çev), İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
• Canetti, E. (2003). Kitle ve İktidar. Gülşat Aygen (çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Erdoğan, M. (2012). Müzakereci Demokrasi Ve Sınırları, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(22), s. 25-43.
• Erdoğan, M. (2017). Anayasal Demokrasi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Freud, S. (2019). Uygarlığın Huzursuzluğu. Haluk Barışcan (çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Giddens, A. (2017). Sağ ve Solun Ötesinde. Müge Sözen (çev), İstanbul: Metis Yayınları.
• Gutmann, A. (1996). Democracy, Robert E. Goodin ve Philip Pettit (ed.), A Companion to Contemporary Political Philosophy içinde, Cambridge: Blackwell, s. 411-21.
• Habermas, J. (1974). The Public Sphere: An Encyclopedia Article, New German Critique, Autumn (3), 49-55.
• Habermas, J. (2001). İletişimsel Eylem Kuramı. Mustafa Tüzel (çev.), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Habermas, J. (2018). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, Tanıl Bora ve Mithat Sencer (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mouffe, C. (2015a). Dünyayı Politik Düşünmek Agonistik Siyaset. Murat Buzluolcay (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mouffe, C. (2015b). Demokratik Paradoks. A. Cevdet Aşkın (çev.), Ankara: Epos Yayınları.
• Mouffe, C. (2018). Siyasal Üzerine. Mehmet Ratip (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özkan, S. Ç. (2017). Radikal Demokrasi Projesi ve Müzakereci Demokrasi, Yönetim Bilimleri Dergisi. 15(30), s. 231-252.
• Schmitt, C. (2006), Siyasal Kavramı. Ece Göztepe (çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Schmitt, C. (2017). Parlamenter Demokrasinin Krizi. A. Emre Zeybekoğlu (çev), Ankara: Dost Kitabevi.
• Staten, H. (1985). Wittgenstein and Derrida. Oxford: Blackwell.
• Zabunoğlu, G. (2018). Bir Radikal Demokrasi Teorisi Olarak Müzakereci Demokrasi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 66(4), s. 795-817.
• Zizek, S. (2011). Olumsuzla Oyalanma. Hakan Gür (çev), İstanbul: İmge Kitabevi.