Arap Baharıyla Sembolleşen Tahrir Protestolarında İnternetin Rolü: Meydan Sembolü Üzerinden Bir Analiz

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 15, 46 - 59, 29.02.2024

Gülcennet Öztürk Çelebi

https://doi.org/10.30520/tjsosci.1438694

Öz

Dinamik ve çok yönlü bir yapısı olan toplum, yetkilerini iktidara devredip siyasal sistemlerin ‘yönetilen’ olarak bir parçası olmayı kabul etmiştir. Ancak bu kabul sonsuz bir sözleşmeyi içermemektedir. Dünya tarihinin kimi zamanlarında siyasi, askeri, ekonomik ya da hukuksal bir hoşnutsuzluk tek bir kıvılcımla görünür olmakta ve kendisini ‘direniş, bahar, işgal’ ya da yalnızca ‘eylem’ olarak niteleyen hareketlere dönüşmektedir. 2010 yılında fitili ateşlenen ve sonrasında Arap Baharı olarak adlandırılan toplumsal hareketlerle başlayan ve pek çok ülkeyi etkileyen süreç de bunun bir parçasıdır. Günümüzde internet, dolayısıyla sosyal medya, bu hareketlerin yayılmasında önemli bir role sahiptir. Bu durum ‘yeni’ toplumsal hareketler içerisinde gösterilen Arap Baharı sürecinde de görülmektedir. Toplumsal hareketlere sahne olan her ülkenin protestolarının sebep ve sonuçları değişmekle beraber, bu çalışma Arap Baharı’ndan etkilenen Mısır protestolarına odaklanmakta ve protestolarda internetin rolüne dair betimsel bir analiz sunmaktadır. Çalışmada meydan kavramının önemine değinilerek Tahrir Meydanı’yla sembolleşen Arap Baharı süreci örneklendirilmiş ve Tahrir protestolarında ulusal ve uluslararası kamuoyunun bilgilendirilmesinde sosyal medyanın önemli olduğu vurgulanmıştır. Mısır’ın jeopolitik olarak bulunduğu bölgede önemli bir konumda olması, hem çalışmaya konu edilmesinde hem de Arap Baharı sürecinden en çok etkilenen ülkelerden biri olmasında etkendir.

Anahtar Kelimeler

Arap baharı, Tunus, Tahrir Meydanı, Mısır, sosyal medya

The Role of the Internet in Tahrir Protests Symbolized by the Arab Spring: An Analysis on the Square Symbol

Öz

The society, which has a dynamic and multifaceted structure, has accepted to be a part of political systems as 'governed' by delegating its powers to the government. However, this acceptance does not involve an eternal contract. At certain times in world history, a political, military, economic or legal discontent becomes visible with a single spark and turns into movements that characterize themselves as 'resistance, spring, occupation' or simply 'action'. In 2010, the social movements that began with the so-called Arab Spring, which affected many countries, were part of this process. Today, the internet, and therefore social media, plays an important role in the spread of these movements. This is also seen in the Arab Spring, which is considered as one of the 'new' social movements. While the causes and consequences of protests in each country are different, this study focuses on the Egyptian protests affected by the Arab Spring and presents a descriptive analysis of the role of the internet in these protests. The study highlights the importance of the concept of square, exemplifies the Arab Spring process symbolized by Tahrir Square, and emphasizes the importance of social media in informing national and international public opinion during the Tahrir protests. Egypt's geopolitically important position in the region is a factor in both being the subject of the study and being one of the countries most affected by the Arab Spring process.

Anahtar Kelimeler

Arab Spring, Egypt, Tahrir Square, Tunisia, Social Media

Kaynakça

• Abbas, Z. (2011, 13 Ocak). Tunus’taki halk ayaklanması, ORSAM, https://www.orsam.org.tr/tr/tunus-taki-halk-ayaklanmasi/.
• Akman, K. (2020). Kent meydanlarının önemi ve değişen işlevi, Akademik Düşünce Dergisi, Sayı:1, 17-33.
• Aktaş, M. (2018). Arap ayaklanmaları ve sosyal medyanın rolü, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (61), 199-208, http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2912.
• Aktürk, Ş. (2017, 15 Haziran). Arap Baharı’nda devrim/karşı-devrim ve Katar kuşatması, https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/arap-baharinda-devrim-karsi-devrim-ve-katar-kusatmasi/841243.
• Arslan, A. S. (2013). Kent hakkı bağlamında kamusal alanın yeniden talebi ve kamusal alanda sanat, İdealKent, Cilt:4, Sayı:10, 86-107.
• Babacan, M.E., Haşlak, İ., Hira, İ. (2011). Sosyal medya ve Arap Baharı, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, 63-91.
• Bayzan, Ş., (11-13 Şubat 2009). Türkiye ve dünyada internet yasakları ve sansür kavramı ile zararlı içeriğe karşı yaptırım ve uygulamalara genel bir bakış, Akademik Bilişim’09 - XI. (Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri), Harran Üniversitesi, Şanlıurfa, Türkiye.
• Behçet, M. (2019). İkinci Dünya Savaşı sonrası Mısır siyasi tarihi üzerinden Arap Baharı’nın incelenmesi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 21, Ek Sayı, 303-321.
• Beyazbenli, Ö. (2022). Günümüz kentlerinde meydan: Konya örneği, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Konya Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, (2022). Dijitalleşen dünyada bilişim suçları ve mücadele yöntemleri, Sektörel Araştırma ve Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı, https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/arastirma-raporlari/dijitallesen-dunyada-bilisim-suclari-ve-mucadele-yontemleri-6218e2417eaea.pdf.
• Coşkun, B.B. (2013). Arap Baharı ve sonrası: Ortadoğu’daki toplumsal hareketler bize ne anlatıyor?, Ortadoğu Analiz, Cilt:5, Sayı: 58, 65-71.
• Çaha, Ö. (2020). Yeni medya ve değişen toplumsal hareketler, İçinde (M. Şeker , Y. Bulduklu, C. Korkut, M. Doğrul, Ed), Bilişim Teknolojileri ve İletişim: Birey ve Toplum Güvenliği, (ss. 251- 264). TÜBA. DOI: 10.53478/TUBA.2020.018.
• Deibert Ronald, John, P., Rafal, R., Jonathan, Z., (2008). Access Denied: The practice and policy of global internet filtering, Cambridge: MIT Press. https://direct.mit.edu/books/book/2312/Access-DeniedThe-Practice-and-Policy-of-Global.
• Demirel, G. (2011). Devrimin ardından Mısır, https://www.ntv.com.tr/dunya/devrimin-ardindan-misir,TKsGWd-ZQEyuGoRMjuvG4w.
• Demiroğlu, E.T., (2014). Yeni toplumsal hareketler: Bir literatür taraması, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, 133-144. DOI:10.14782/SBD.201416304.
• Diriöz, A.O. (2012). Mübarek öncesi Mısır: Jeopolitik konum, iç ve dış politika, Ortadoğu Analiz, Cilt 4, Sayı 37, 83-88.
• Doğan, A. (2020). Kamusal alanda bir erk metaforu olarak meydan, (Yayımlanmamış doktora tezi) Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Doster, B. (2013) Arap Baharı’ndan demokrasi beklemek, Ortadoğu Analiz, Cilt:5, Sayı, 50, 55-60.
• Ediger, V. Ş., Devlen, B., Bingöl, M.D. (2012). Levant’ta büyük oyun: Doğu Akdeniz’in enerji jeopolitiği, Uluslararası İlişkiler, Cilt 9, Sayı 33, 73-92.
• Elarzo, H.M. (2014). Arap Baharı: Problemler ve çözüm önerileri, ORSAM, Cilt: 6 Sayı: 62, https://www.orsam.org.tr/tr/arap-bahari-problemler-ve-cozum-onerileri/.
• Eltantawy, N., & Wiest, J.B., (2011). Social media in the Egyptian revolution: Reconsidering resource mobilization theory, International Journal of Communication 5 1207–1224.
• Halıcı, N. (2011). Arap devriminde Sosyal Medya'nın rolü, https://m.bianet.org/biamag/ifade-ozgurlugu/127684-arap-devriminde-sosyal-medya-nin-rolu.
• İçli, G. (2015). Yeni toplumsal hareket teorileri üzerine bir değerlendirme, Turkish Studies, Volume: 10, Issue: 14, 415-432, http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8844.
• Karlekar, K.D., & Cook, S.G., (2009). Access and Control: A Growing Diversity of Threats to Internet Freedom, Freedom On The Net: A Global Assessment of Internet and Digital Media, https://freedomhouse.org/sites/default/files/Freedom%20OnThe%20Net_Full%20Report.pdf.
• Kaya, M.B., (2020). İnsan hakları ekseninde internetin kontrolü ve hukuki sorumluluk rejimi, Anayasa Yargısı, Cilt: 37, Sayı: 2, 159–203.
• Kırık, A.M. (2012). Arap Baharı bağlamında sosyal medya-birey etkileşimi ve toplumsal dönüşüm, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, Cilt 1, Sayı 3, 87-98.
• Kızıl, A. (2022). Euromos Agorası Kuzey Stoa üzerine bir ön değerlendirme, Höyük, Sayı: 9; 1/32, DOI: 10.37879/hoyuk.2022.001.
• Kodaman, T. (2013). Mısır’daki darbenin Türkiye’deki yansımaları, TASAV Dış Politika Araştırmaları Merkezi, 1-6.
• Lewis, J.V., (1995). Rhetoric and the architecture of empire in the Athenian Agora, (Thesis), Massachusetts Institute of Technology. https://dspace.mit.edu/handle/1721.1/68303.
• Özen, H., (2015). Meydan hareketleri ve ‘Eski’ ve ‘Yeni’ toplumsal hareketler, Mülkiye Dergisi, 39(2), 11-40, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1090.
• Sayın, Y. (2019). Arap Baharı ve Tunus’un Yasemin Devrimi’ni yeniden anlamak, International Journal of Politics and Security, 1(2):104-121.
• Shahbaz, A, Funk, A., Vesteinsson K., (2022). Freedom on the net 2022, countering an authoritarian overhaul of the internet, https://freedomhouse.org/report/freedom-net/2022/countering-authoritarian-overhaul-internet.
• Subramanian, R., (2011). The growth of global internet censorship and circumvention: A survey, Communications Of The International Information Management Association (CIIMA), 11(2) https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2032098.
• Tapan, M., (T.y.). “Kent ve Meydanlar”, Yapı Dergisi, https://yapidergisi.com/kent-ve-meydanlar/.
• Tümer, G. (2007). İnsanlar, kentler ve meydanlar, Mimarlık Dergisi, http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=52&RecID=1287.
• Wagner, B., (2012). Push-Button-autocracy in Tunisia: Analysing the role of internet infrastructure, institutions and international markets in creating a Tunisian censorship regime, Telecommunications Policy, 36(6), 484-492, https://doi.org/10.1016/j.telpol.2012.04.007.