Boşanmanın Erkekler Üzerindeki Sosyal-Kültürel ve Ekonomik Etkilerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 101 - 116, 08.05.2022

Hakan Arıkan , Burçin Kaplan

Öz

İnsanların birbirinden farklı özelliklerde olduğunu ilk düşündüren sınflandırma, şüphesiz ki cinsiyet konusudur. Ne olduğu ve nasıl davranması gerektiğiyle ilgili bireylere ilk pratikler bu ayrımla anlatılmaktadır. Doğumundan yaşamının sonuna kadar yaşadığı toplumun öğretilerini pratiğe geçirmek ve bu pratiklerde üstlendiği rolleri koruyarak kendinden sonrakilere aktarmak görevini üstlenen kadın ve erkek birçok sorun yaşamaktadır. Bu sorunları dışa vurma konusunda oldukça çekingen kalan erkekler, kendilerini anlatamadıkları için sosyal destek alamamakta, duygularını gizledikleri için yoğun stres altında kalarak ruhsal durumundaki dengeyi koruyamamaktadır. Özellikle boşanma gibi olumsuz bir durumu deneyimlemek zorunda kalan bir erkeğin boşanmanın yarattığı etkiyi yansıtmamak için olağanüstü bir çaba sarf ederek erkek cinsiyet rolüne ihanet etmeme görevini devam ettirmesi oldukça ilginç bir gerçektir. Maalesef bu gerçeğin çıktıları erkeklerin sosyo-kültürel ve ekonomik anlamda ağır bir yükün altında kalmalarına sebep olmaktadır. Bu bağlamda konuya yönelik açıklamaların, verilerin ve tartışmaların daha fazla olması ve erkeklerin cinsiyet rolü kalıbından nasıl kurtulacağının yollarının irdelenmesi gerekmektedir. Bu araştırma, alandaki eksikliğe dikkat çekmek, cinsiyet rolünün hissedilen duyguların dışa vurumunda büyük bir set oluşturduğunun altını çizmek ve boşanmanın erkekleri sosyo-kültürel ve ekonomik olarak oldukça olumsuz etkilediğini literatüre dayalı olarak açıklamak için yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

BOŞANMA, CİNSİYET ROLÜ, EKONOMİK ZORLUKLAR, SOSYO-KÜLTÜREL ETKİ, ERKEKLİK

Kaynakça

• Akıntürk, T. (2019).Aile hukuku. Beta Yayınevi.
• Aktaş Akoğlu, Ö., & Küçükkaragöz, H. (2018). Boşanma nedenleri ve boşanma sonrasında karşılaşılan güçlüklere ilişkin bir araştırma: İzmir ili örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 29 (1), 153-172
• Aktaş, Ç. (2018). Boşanmanın erkekler üzerindeki etkisi: İstanbul örneği. İmgelem Dergisi, 2 (2), 29-57.
• Aktaş, G. (2011). Farklı sosyoekonomik ve kültürel özelliklere sahip ailelerde kız çocuklarına ilişkin aile içi kültürel tanımlamalar (Tez No. 228292) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Arabacı, B. (2015). Toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında cinsiyete dayalı işbölümü ve çalışan kadın. Türkiye’de ve dünyada kadın araştırmaları. Çukurova Üniversitesi Basımevi.
• Arıkan, Ç. (1996). Halkın boşanmaya ilişkin tutumları araştırması. T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• Aydın, O., Baran, G. (2010). Toplumsal değişme sürecinde evlenme ve boşanma. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 21(2): 117-124, Ankara.
• Barutçu, A. (2013). Türkiye’de erkeklik inşasının bedensel ve toplumsal aşamaları (Tez No. 336528) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Beck, U., & Beck-Gersheım, E. (2012). Aşkın normal kaosu. (N. Ermiş Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Bozok, M. (2019). Raewyn Connell ve erkeklik çalışmalarının köşe taşı çalışması olarak erkeklikler. Disiplinlerarası Karşılaşmalar Dergisi, IX, 199-204.
• Catlett, B.S., McKenry,P.C.(2004). Class-based masculinities: divorce, fatherhood, and the hegemonic ıdeal. Fathering; Harriman, 2(2), 165-172.
• Çetinkaya, D. (2018). Boşanma sürecindeki erkeklere göre boşanma süreci ve bunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi (Tez No. 535008) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi].
• Demirel, R. (2019). Toplumsal cinsiyet bağlamında erkeklerin boşanma deneyimlerine ilişkin nitel bir araştırma (Tez No. 580627) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Dereje, W. (2014). The causes and psychosocial ımpacts of divorce on women: the case of ethiopian women lawyer's association (ewla) supported women [Master Thesis]. Addis Ababa University.
• Doğan, C. (1998). Türkiye'de boşanma sorununun sosyolojik ve istatistiki açıdan değerlendirilmesi. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 25, 59-69.
• Dökmen, Z.Y. (2018). Toplumsal cinsiyet sosyal psikolojik açıklamalar. Remzi Kitabevi.
• Elitok, Ö. (2019). Erkeklik olgusu bağlamında erkeklerin boşanma deneyimleri (Tez No. 579854) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Emery, R. E. (Ed.). (2013). Cultural sociology of divorce: An encyclopedia. SAGE publications.
• Evans, W. R. (2000). Men’s experience of divorce: a qualitative study. [Doctoral thesis]. The Union Institute and University.
• Fisher, H. E. (2004). Cinsel aşkın anatomisi (M.Gaspıralı, Çev.), Varlık Yayınları.
• Gavcar, E., Noyan E., & Gavcar Tosun, C. (2020). Boşanmayı Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma (Muğla İli Fethiye İlçesi Örneği). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(2), 730-745. DOI: 10.30783/nevsosbilen.762172
• Gerstel, N., Riessman, C. K., & Rosenfield, S. (1985). Explaining the symptomatology of separated and divorced women and men: the role of material conditions and social networks. Social forces, 64(1), 84-101. https://doi.org/10.1093/sf/64.1.84
• Gıddens, A. (2008). Sosyoloji. Ayraç Yayınları.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji.(Çev. H. Özel vd.), Kırmızı Yayınları.
• Gilmore, D. D. (1990). Manhood in the making: Cultural concepts of masculinity. Yale University Press
• Güntürk, N. G. (2019). Terk sebebiyle boşanma (Tez No. 567252) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Hearn, J. (2007). Masculinity/masculinities. M. Flood, J.K. Gardiner, K. Pringle, B. Pease. (Der.) International Encyclopedia of Men and Masculinities in (ss. 390-394). Routledge.
• Heidari, S., Babor, T.F., De Castro, P., Tort, S., & Curno, M. (2016). Sex and gender equity in research: Rationale for the SAGER guidelines and recommended use. Research Integrity and Peer Review, 1(1), 2.
• Hetherington, E .M. (2003). Intimate Pathways: Changing patterns in close personal relationships across time. Family Relations, 52, 318-331. doi:10.1111/j.1741- 3729.2003.00318.x
• Horrocks, R. (1994). Masculinity in crisis: myths, fantasies, and realities. St. Martin's Press.
• Jalovaara, M. (2002). Socieconomic differentials in divorce risk by duration of marriage. Demographic Research Article, 7 (16), 537-564.
• Karakaya, H. (2018). Toplumsal cinsiyet bağlamında boşanma/ boşanma süreci ve kadın: elazığ örneği. Kadem Kadın Araştırmaları Dergisi, IV(2), 261- 291.
• Kaslow, F. (1980). Stages of divorce: A psychological perspective. Villanova Law Review, 25(4), 718-751.
• Kimmel, M.S., & Aranson, A (2003). Introduction. M. Kimmel, A. Aranson, (Der.) Men & masculinities: a social, cultural, and historical encyclopedia İn (ss. xv-xxvi). ABC-CLIO,
• Kimmel, M. (1996). Introduction, in manhood in America: A cultural history. Free Press.
• Kposowa, A. J. (2003). Divorce and suicide risk. Journal of Epidemiology & Community Health, 57(12), 993-993. http://dx.doi.org/10.1136/jech.57.12.993
• Lyons, A. C., & Fisher, J. (2006). Gender differences in debt repayment problems after divorce. Journal of Consumer Affairs, 40(2), 324-346.
• Marshall, G. (2005). Sosyoloji sözlüğü. (O. Akınhay ve D. Kömürcü, Çev.). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Messerschmidt, J. W. (2019). Hegemonik erkeklik: formülasyon, yeniden formülasyon ve genişleme. (S. Akyüz vd. Çev.). Özyeğin Üniversitesi Yayınları.
• Norman, L. (2007). Masculinity. C.R Ember, M. Ember (Ed.), Encyclopedia of sex and gender: men and women in the world's cultures topics and cultures jp-volume 3 içinde, (s. 965-967). Springer Science & Business Media.
• Parvin, S., Kalantari, A., Davoodi, M., ve Mohammadi, F. (2011). Emotional divorce in Tehran city. International Journal of Social Sciences, 1(4), 305-311.
• Pleck, J. H. (1981).The myth of masculinity, MIT Press,
• Ruspini, E. (2013) Cultural sociology of divorce. R.E. Emery (Ed.). Cultural sociology of divorce: an encyclopedia. içinde, (s. 333-335) SAGE Publications.
• Sancar, S. (2020). Erkeklik: İmkansız iktidar, Metis Yayınları.
• Segal, L. (1992). Ağır çekim: Değişen erkeklikler değişen erkekler. Ayrıntı yayınları.
• Selek, P. (2014). Sürüne sürüne erkek olmak. İletişim Yayınları.
• Stoller, R. J. (1968). Sex and gende : The development of masculinity and femininity. Karnac books.
• Stone, A. (2019). Feminist Felsefeye Giriş. (B. Tanrısever ve Y. Cingöz, Çev.). Otonom Yayıncılık.
• Sucu, İ. (2007). Boşanmış kadınların boşanma nedenleri ve boşanma sonrası toplumsal kabulleri Sakarya ili örneği, [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tarhanacı, M., (2017). Boşanma avukatlarının anlatısıyla Trabzon’da aile ve boşanma olgusu, İmgelem Dergisi, 1, s.89-120.
• Terzi İlhan, S. ve Işık, Ş. (2019). Evliliğin ilk yıllarında evlilik yaşamı deneyimi ve evliliğe ilişkin algılar: Sorunlar, zorluklar ve ihtiyaçlar. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7 (4), 1430-1448.
• Timurturkan, M. (2018). Aile birliğinin bozulması: Boşanma ve yeniden evlenme, In: Değişen toplumda değişen aile,( s. 201-18), N. Adak (Ed). Siyasal Kitabevi.
• Turan, Y. (2017). Kişilik ve dindarlık. Ensar Neşriyat.
• TÜİK (2021). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2021
• Türk Medeni Kanunu, 4721 (2001/2020). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4721.pdf.
• Türk, B. (2007) , Eril tahakkümü yeniden düşünmek: Erkeklik çalışmaları için bir imkân olarak pierre bourdieu konferans notları, Çankaya Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası ilişkiler Bölümü, Ankara.
• Uğur, S. (2014). Boşanma sürecinin akademisyen kadınlar üzerine etkileri (Akdeniz üniversitesi örneği) [Yüksek lisans tezi], Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Whitehead, S. M. & Barrett, F. (2001). The masculinities reader. University Press, Wu, Z. & Hart, R. (2002). The effects of marital and nonmarital union transition on health. Journal of Marriage and Family, 64, 420-432. doi:10.1111/j.1741-3737.2002.00420.x
• Yapıcı, A. (2016). Toplumsal cinsiyet din ve kadın. Çamlıca Yayınları.
• Yavuz Ş, (2014). İktidar olma sürecinde erkeklerin erkeklikle imtihanı. Milli Folklor, 104, 110-27.
• Yazıcıoğlu, Y. & Kayhan, Ü. (2007). Aile yapısı ve ilişkileri. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Yıldırım, E. ve Yıldırım, E. (2013). Aile içi ilişkiler ve iletişim, aile sosyolojisi. K. Canatan ve E. Yıldırım (Ed.) içinde, (139-149). Açılım Kitap.
• Yörükoğlu, A. (2000). Değişen toplumda aile ve çocuk. Özgür Yayınları.
• Yumuşak, A. (2013). Üniversite öğrencilerinin flört şiddetine yönelik tutumları, toplumsal cinsiyetçilik ve narsistik kişilik özellikleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Zara, A., (2013). Kadınlar, erkekler ve çocuklar için boşanma terapisi, İmge Kitabevi.
• Zeyneloğlu, S. (2008). Ankara'da hemşirelik öğrenimi gören üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Hacettepe Üniversitesi.