Türk Hukukunda yoksulluğa karşı nafaka yükümlülükleri, uygulama sorunları ve çözüm önerileri

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 51 - 66, 05.02.2023

Alper Uyumaz

Öz

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası “Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları” başlıklı 41. maddesi ile ailenin korunması ilkesini benimsemiştir. Bu hükümde, “Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar. Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir…” ifadelerine yer verilmiştir. Kanunkoyucu bu ilkeyi özel kanunlara da yansıtmak için çeşitli düzenlemeler getirmiştir. Bunlardan ilk akla gelen ise Türk Medeni Kanununda düzenlemiş olan, eşi ve çocukları yoksulluğa karşı korumak için getirilen nafaka yükümlülüğüdür. Nafaka yükümlülüğü, belirli yakınlıktaki kişiler, özellikle aile bireyleri arasında yardım ve dayanışma esasına dayanır. Çoğu zaman bu yardımlaşma ve dayanışma esası boşanma gibi bir sebeple evlilik sona erse bile devam eder. Türk hukukunda nafaka türleri olarak dört nafakadan bahsedilebilir. Bunlar, yoksulluk nafakası, iştirak nafakası, tedbir nafakası ve yardım nafakasıdır. Yoksulluk ve iştirak nafakası evliliğin sona ermesi sebebi ile ortaya çıkarken tedbir nafakası dava sürecinde eş ve çocukların mağduriyetini gidermek için tedbiren başvurulan bir nafaka türüdür. Yardım nafakası ise belirli hısımlık ilişkisi içinde olan kişilerin yoksulluğa karşı korunması için aile içinde yardımlaşma ve dayanışma esasına dayanır. Uygulamada, yoksulluk ve iştirak nafakası açısından mahkemeler tarafından takdir hakkı çerçevesinde düşük belirlenme, tahsil zorlukları, tedbir nafakası yönünden geç hükmedilme gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır. Yardım nafakası ise toplum tarafından çok bilinen bir nafaka türü olmadığından bu nafaka türüne diğerlerine nazaran pek başvurulmadığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Yardımlaşma ve dayanışma, nafaka yükümlülüğü, nafaka türleri, yardım, iştirak, tedbir ve yoksulluk nafakası

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

Legal alimony liabilities against to poverty, implementation problems and the solution proposals under Turkish law

Öz

The Constitution of the Republic of Turkey adopted the principle of protecting the family in article 41, titled "Protection of the Family and the Rights of the Child". According to this provision: A family is the foundation of Turkish society and is based on equality between spouses. The state takes the necessary measures and establishes the organization to ensure the peace and welfare of the family, especially the protection of the mother and children and the teaching and implementation of family planning. Unless it is contrary to their best interests, every child has the right to benefit from protection and care and establish and maintain a personal and direct relationship with his/her parents. The legislator has introduced various regulations to reflect this principle in special laws. The first of such legal outlines is the alimony obligation, regulated in the Turkish Civil Code and brought to protect the spouse and children against poverty. The alimony obligation is based on assistance and solidarity among certain relatives, especially family members. This principle of cooperation and solidarity often continues even if the marriage ends for a reason, such as divorce. In Turkish law, there are four categories of alimony. These are poverty alimony, attendance alimony (child support), temporary alimony, and assistance alimony. While poverty and attendance alimony arise due to the dissolution of the marriage, temporary alimony is a type of alimony applied as a precautionary measure to eliminate the aggrievement of the spouse and children during the litigation process. Assistance alimony, on the other hand, is based on the principle of assistance and solidarity within the family to protect the people in a particular relationship against poverty. The insufficient amount of alimony determined by the courts is a problem, along with the unlimited nature of alimony between spouses. Also, collecting problems and delayed judgment in terms of temporary alimony is encountered. Since assistance alimony is not a well-known type of alimony by society, it can be said that this type of alimony is not used much compared to others.

Anahtar Kelimeler

Assistance and solidarity, alimony obligation, alimony types, poverty, participation, temporary alimony

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Akıncı, Ş. (2016). Kaldırılması Gereken Bir Düzenleme: Yoksulluk Nafakası. Türk Hukuk Dergisi, 147, 34-37.
• Akıntürk, T. and Ateş, D. (2021). Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku. Ankara: Beta Yayıncılık.
• Akyüz, E. (2013). Çocuk Hukuku. Ankara: Pegem Akademi.
• Arkan, S. A. (2007). Yoksulluk Nafakası. İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası, 65(1), 287-302.
• Baş, S. and Özcan, N. (2022). Yoksulluk Nafakasında Süre Sorununun Anayasal ve Medeni Hukuk Boyutuyla Tartışılması ve Bir Öneri Olarak Boşanma Tazminatı. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1), 328-383.
• Bayram, A. E. (2019). Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun Tedbir Nafakasına Dair 25.10.2018 Tarihli ve 2017/2-1891 Esas, 2018/1577 Karar Sayılı Kararının Değerlendirilmesi. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 144, 213-247.
• Birinci Uzun, T. (2018). Eğitimine Devam Eden Ergin Çocuğa Ödenen Nafakanın Bazı Yargıtay Kararlarında Yardım Nafakası Olarak Nitelendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(2), 89-125.
• Bulut, H. (2020). Yoksulluk Nafakasının Kusur, Süre ve Yoksulluk Kavramları Işığında Değerlendirilmesi (Master Thesis, Konya KTO Karatay Üniversitesi, TR).
• Burcoğlu, H. (1983). Alman Hukukunda Yeni Boşanma Sistemi ve Bu Sistem Işığında Türk Boşanma Hukukuna İlişkin Bazı Öneriler. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 48(1-4), 113-140.
• Burcuoğlu, H. (2018). Boşanmada Kusur ve Yoksulluk Nafakası ile İlgili Gözlemler. İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(4), 1-12.
• Ceylan, E. (2017). İştirak Nafakasının Belirlenmesiyle İlgili Seçilmiş Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 30(133), 299-324.
• Çilenti Konuralp, A. (2020). Türk-İsviçre Hukukunda Yardım Nafakası Yükümlülüğünün Hakkaniyete Aykırılık Nedeniyle Azaltılması veya Kaldırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 22(2), 1021-1051.
• Çitak, B. (2016). Yoksulluk Nafakası, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 74, (1), 241-257.
• Demir, M. (2018). Türk Medeni Hukuk Öğreti ve Uygulamasında Yoksulluk Nafakası. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Demir, R. (2020). Yoksulluk Nafakasının Sona Erme Sebepleri ve Yoksulluk Nafakasının Süresizliğine Dair Tartışmalar. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 147, 221-249.
• Demirbaş, A. (2018). Güncel Tartışmalarla Yoksulluk Nafakası. İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(2), 219-235.
• Dural, M., Öğüz, T. and Gümüş, M. A. (2022). Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Family Justice Council (2016). Guidance on "Financial Needs" on Divorce, https:// www.judiciary.uk/wp-content/uploads/2013/04/guidance-on-financial-needs-on-divorce-june-2016-2.pdf, 09.02.2022.
• Gedikli, H. (2006). Boşanma ve Ayrılık Davalarında Alınacak Geçici Önlemler ve Tedbir Nafakası (Master Thesis, Marmara Üniversitesi, TR).
• Güllüoğlu Altun, Y. (2020). Türk Aile Yapısının Korunması ve Bütünlüğü Açısından Yardım Nafakasının Altsoy/üstsoy Açısından Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirilmesi. Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi, 12 (28), 275-326.
• Gümüş, M. A. (2005). Türk Hukukunda Yasal Mal Rejimi Olan Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Çerçevesinde Boşanma Davası; İştirak Nafakası; Maddi Tazminat ve/veya Yoksulluk Nafakası ve/veya Manevi Tazminat Talepleri ile Mal Rejiminin Tasfiyesi Talebi Arasındaki İlişki, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(3-4), 383-402.
• Hamzaçebi, M. (2002). Türk Medeni Kanununa Göre Boşanma ve Ayrılık Hallerinde Tedbir, Yoksulluk ve İştirak Nafakası. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10 (3-4), 23-48.
• Hatemi, H. (2020). Aile Hukuku. İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık.
• İş Akpınar M. (2021). Türk Hukukunda Tedbir Nafakası. Kaçkar Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 114-120.
• Kılıçoğlu, A. (2015). Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Kocabaş, G. (2013). Evlilik Sonrası Dayanışma İlkesi ve Bu İlkenin Sınırı Olarak Clean Break İlkesi Doğrultusunda Yoksulluk Nafakasını Belirleyici Ölçütler. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 19(1), 357-391.
• Özdemir, H. (2014). Yargıtay Kararları Işığında Türk Medeni Hukukunda Yardım Nafakası. Terazi Hukuk Dergisi, 9(100), 65-78.
• Özdemir, H. and Ruhi, A. C. (2014). Çocuk Hukuku. Ankara: Turhan Kitapevi.
• Öztan, B. (2015). Aile Hukuku. Ankara: Turhan Kitapevi.
• Pekmez, C. (2021). Tedbir Nafakasına İlişkin Güncel Yargıtay Kararlarının İncelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 7(1), 141-160.
• Reyhani Yüksel, S. (2021). Yoksulluk Nafakası ve Süre Sorunu. Namık Kemal Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2, 485-509.
• Sciarrino, A. J. and Duke, S. K. (2003). Alimony: peonage or involuntary servitude? American Journal of Trial Advocacy, 27, 67–98.
• Serozan, R. (2015). Çocuk Hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Şıpka, Ş. (2018). Yoksulluk Nafakasının Süresine Eleştirel Bir Yaklaşım, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye 80. Yıl Armağanı, 15-20.
• Von Hauzen, B. (2009). Should Permanent Alimony Be Eliminated? The Reformer, 12-21.
• Topkaya, Ş. (2017). Yoksulluk ve İştirak Nafakası (Master Thesis, İstanbul Kültür Üniversitesi, TR).
• Yağcı, K. (2018). Yoksulluk Nafakasında Süresizlik Sorunu, İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası, 76(1), 323-358.
• Yıldırım, A. (2019). Aile Hukukundaki Hak İhlallerinin Tespiti ve Çözüm Önerileri, In: A. Ünal ve Arif A. Kalkan (ed.) Yoksulluk Nafakasında Süre Sorunu ve Çözüm Önerisi (pp. 105-