Main Causes of Food Fears and Top Foods to Avoid Today

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 15 - 29, 26.07.2024

Berna Güney , Aziz Eksi

Öz

Food-borne fears are known to date back to antiquity. The developments in the food sector and the increase in food diversity in recent years have increased these fears even more. This stıdy was conducted to determine the current causes of food fear and the main feared foods.Within the scope of the research, two different scales were developed, namely "fear of food" and "feared foods" The food fear scale consists of 20 factors, and the feared foods scale consists of 15 different foods. An online questionnaire was administered to 150 people for the pilot study and 400 for the main study. Participants were asked to answer the questions on a 5-point Likert scale. The obtained data were evaluated statistically.
According to the findings; “food control deficiency” is the leading factor causing to fear of food. “It seems that the Covid-19 epidemic did not increase the fear of food. While genetically modified (GM) foods take the first place among the reasons for fear arising from the content of food, in terms of the prevalence of fear, the statement “I was afraid to consume certain foods from time to time” stands out. In terms of feared foods, it is understood that the most feared food is margarine, and the least feared food is fresh vegetables. On the other hand, it is seen that women are significantly more sensitive than men to fear of food.

Anahtar Kelimeler

fear of food, feared foods, balanced nutrition, misleading information

Gıda Korkusunun Başlıca Nedenleri ve Günümüzde Çekinilen Başlıca Gıdalar

Öz

Gıda kaynaklı korkularının antik çağa kadar uzandığı bilinmektedir. Son yıllarda gıda sektöründe yaşanan gelişmeler ve gıda çeşitliliğindeki artışlar bu korkuları daha da artırmıştır. Bu çalışma; gıda korkusunun güncel nedenlerini ve korkulan başlıca gıdaları belirlemek amacı ile yapılmıştır. Araştırma kapsamında öncelikle, “gıda korkusu” ve “çekinilen gıda” olmak üzere iki farklı ölçek geliştirilmiştir. Gıda korkusu ölçeği 20 faktörden, çekinilen gıda ölçeği ise 15 farklı gıdadan oluşmaktadır. Pilot çalışma için 150 ve ana çalışma için 400 kişiye çevrimiçi anket uygulanmıştır. Katılımcılardan soruları 5’li Likert skalasına göre yanıtlanması istenmiştir. . Elde edilen veriler istatistiksel olarak değerlendirilmiştir.
Bulgulara göre; gıda korkusuna yol açan etkenlerin başında “gıda kontrol yetersizliği” gelmektedir. “Covid-19 salgınının gıda korkusunu artırmadığı görülmektedir. Gıda içeriği kaynaklı çekinceler arasında genetiği değiştirilmiş (GD) gıdalar ilk sırayı alırken, çekinme yaygınlığı açısından “bazı gıdaları tüketmekten zaman zaman çekindim” ifadesi öne çıkmaktadır. Çekinilen gıdalar boyutunda ise en fazla çekinilen gıdanın margarin, en az çekinilen gıdanın ise taze sebze olduğu anlaşılmaktadır. Öte yandan gıda korkusuna karşı kadınların erkeklerden anlamlı düzeyde daha duyarlı olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

gıda korkusu, çekinilen gıdalar, dengeli beslenme, bilgi kirliliği

Kaynakça

• Adak, N. (2020). Tüketim Kültüründe Beslenme: Sağlıklı/Sağlıksız Yiyecekler. Sosyoloji Dergisi/Journal of Sociology, 40(1),197–218.
• Aytekin, N. D., Coşkun, S. (2015). AB Gıda Güvenilirliğinde Risk İletişimi, Kamuoyunun Bilgilendirilmesi ve Türkiye’nin Durumu, AB Uzmanlık Lisans Tezi, TC. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ankara, 175 s.
• Avşar, T.A., Avşar, Y. K. ve Evrendilek, G.A. (2006). Gıda Güvenliği ve Başarılı Risk İletişimi: Medyanın (Yazılı, Sözlü, Görsel Basının) Sorumluluğu. Türkiye 9. Gıda Kongresi (24-26 Mayıs 2006, Bolu), 11-14.
• Bucak, T., ve Ateş, U. (2014). Gastronomi Turizminin İl Turizmine Etkisi: Çanakkale Örneği. International Journal of Social Science, 28(2), 315-328.
• Büyükünal, S. K. (2004) Genetiği Değiştirilmiş Organizma Gerçeği, İnfovet Hayvan Sağlığı Sektörü Dergisi, 9, 18-26.
• Cankül, D., Metin, M., ve Özvatan, D. (2018). Yiyecek İçecek İşletmeleri ve Sosyal Medya Kullanımı. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 1(1), 29-37.
• Çelik, V. Ve Balık, D. T. (2007). Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO), Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Fen Bilimleri Dergisi, 23(1), 13-23.
• Duffy,R.L. (2007). Complete Food and Nutrition Guide(3. Edition). John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey. Ekşi, A. (2020). Gıda Fobisi ve Nedenleri, www.gidabiliminotlari.com
• Ferrières, M. (2006). Sacred Cow, Mad Cow: A History of Food Fears. Columbia University Press, 399. Fischler, C. (1988). Food, Self and İdentity. Information (International Social Science Council), 27(2), 275–292.
• Furedi, F., & Yıldırım, B. (2001). Korku kültürü: Risk Almamanın Riskleri, Ayrıntı yayınları, 243. Gürhan, N. (2017). Yemek ve Din: Yemeğin Dini Simgesel Anlamları Üzerine Bir İnceleme. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 6(2), 1204- 1223.
• Halkman, A. K. (2015). Gıda Konusunda Yanlış Yönlendirmeler. Gazi Üniversitesi Öğretim Üyeleri Derneği, Akademik Bülten, 16-20.
• Helman C. G. (1990). Culture, health and illness. Butterworth Heinemann Ltd, Fıfty Yayıncılık, 478. Işın, A. ve Ünlüönen, K. (2020). Yerel Yiyecek Tüketiminde Gıda Korkusu ve Kültürün Moderatör Etkisi: Yabancı Turistler Üzerine Bir Araştırma, Journal of Yasar University, 15/59, 461-479.
• Kaplan, A. (2018). Gastronomi Turistlerinin Gıda Seçiminde Neofobi-Neofili Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, SBE. Yiyecek İçecek İşletmeciliği, Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Aydın, 128.
• Kerman, S. ve Aktaş, Ş. (2015). Çocuklarda Seçici Yeme ve Risk Faktörleri, Güncel Pediatri, İstanbul, 16(3), 85-102.
• Levenstein, H. (2013). Gıda Korkusu: Beslenmeye Dair Endişelerin Tarihçesi (Çev:A. Öztek)”,Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları:2882, İstanbul, 271.
• Marshall, D. (1993). Appropriate Meal Occasions: Understanding Conventions and Exploring Situational İnfluences on Food Choice. International Review of Retail, Distribution and Consumer Research, 3(3), 279-301. Milne, R., Wenzer, J., Brembeck, H. ve Brodin, M. (2001). Fraught Cuisine: Food Scares and The Modulation of Anxieties. Distinktion: Scandinavian Journal of Social Theory, 12(2),. 177-192.
• Olabi, A., Najm, N. E. O., Baghdadi, O. K., ve Morton, J. M. (2009). Food Neophobia Levels of Lebanese and American College Students. Food Quality and Preference, 20(5), 353-362.
• Özçelik, A. (2005). Tarım Tarihi ve Deontolojisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, 39.
• Özgen, L. (2014). Academicians’ Attitude Towards “New Foods”. Food and Public Health, Gazi Üniversitesi, Ankara, 4(6), 259-265.
• Özer, E.Z. ve Aksoy, M. (2008). Korku Çekiciliğinin Gıda Korkusu Üzerine Etkisi, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, Volüm/Cilt sayısı, 359-369
• Pliner, P. ve Hobden, K. (1992). Development of a Scale To Measure the Trait of Food Neophobia in Humans. Appetite, 19(2), 105-120.
• Raude, J. ve Fischler, C. (2014). Food Risks and Scares. The Wiley Blackwell Encyclopedia of Health, Illness, Behavior, and Society, 567-571.
• Rızaoğlu, B., Ayazlar, R.A., ve Gençer, K. (2013). Yiyecek Deneyimiyle İlgili Bireysel Eğilimlerin Sosyo Demografik Özellikler Açısından Değerlendirilmesi: Kuşadası’na Gelen Yabancı Turistler Örneği. 14. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, 05-08 Aralık. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Turizm Fakültesi, 669-687.
• Sağlam, K. ve Gümüş, T. (2019). Yazılı, Görsel ve Sosyal Medyada Gıda ile İlgili Bilgi Kirliliğinin Halkın Gıda Tercihi Üzerine Etkileri. Gıda, 44(1), 153-162.
• Tiryaki, İ. ve Vatan, E.(2016). Ziraat Fakültesi Öğrencilerinin GDO’lara Bakış Açısı: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Örneği. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25, 243-248
• Tuorila, H., Lahteenmaki, L., Pohjalainen, L., & Lotti, L. (2001). Food neophobia among the Finns and related responses to familiar and unfamiliar foods. Food quality and preference, 12(1), 29-37.
• Yılmaz, E., Yılmaz, İ., ve Uran, H. (2007). Gıda Maddeleri Tüketiminde Medyanın Rolü: Tekirdağ İli Örneği. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi,3; 9-14. ISSN: 1306- 7648
• Yiğit, S. (2018). Etnik Mutfak Ürünlerinin Tercihinde Neofobinin Etkisi (Karşılaştırmalı Bir Uygulama), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,81 s.