Diyarbakır İli Mercimek Ekim Alanlarında Bulunan Yabancı Ot Türlerinin, Yaygınlıklarının ve Yoğunluklarının Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 1, 33 - 42, 06.07.2018

Fırat Pala , Hüsrev Mennan , Abdullah Demir

Öz

Diyarbakır ili mercimek tarlalarında yabancı ot tür ve yoğunluklarının belirlenmesi amacıyla 2015-2016 üretim sezonunda yapılan
bu çalışmada 61 mercimek tarlasında sürveyler yapılmıştır. Yapılan surveyler sonucu 21 familyaya ait 71 yabancı ot türü (14
monokotiledon ve 57 dikotiledon) belirlenmiştir. Tespit edilen türlerin familyalar bakımından dağılımı incelendiğinde en fazla
sırasıyla Poaceae (13 tür), Asteraceae (12) ve Brassicaceae (10) familyaları ilk üç sırada yer almıştır. Rastlanma sıklıklarına göre
(≥%70) Sinapis arvensis (4,24 bitki/m2
), Ranunculus arvensis (3,84) ve Galium aparine (3,70) türleri ilk sıralarda yer almıştır.
Tespit edilen yabancı ot türleri benzerlik indeksi kullanılarak farklı çalışmalar ile karşılaştırılmış ve 24 tür farklı bulunmuştur.
Diğer taraftan tam parazit bir bitki olan Cuscuta sp. ilk defa mercimek alanlarında kayda geçmiştir. Yabancı otların benzerlik
oranlarının düşük bulunması toprak ve iklim faktörlerinin yanı sıra alınan kültürel önlemlerin (geç ekim, derin sürüm ve münavebe)
ve uygulanan mücadele yöntemlerinin (elle toplama, çapalama ve herbisit kullanımı) yetersiz olduğunu göstermektedir. Tespit
edilen yabancı ot tür ve yoğunlukları dikkate alınarak mercimek üretim alanlarının takip edilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mercimek, yabancı ot, rastlama sıklığı, yoğunluk, Diyarbakır

Determination of the Weed Species, Frequency and Density in Lentil Fields in Diyarbakır Province

Öz

This study was carried out in order to determine the species, frequency and density of weeds in Diyarbakır lentil fields and 61 lentil
fields were investigated during the 2015-2016 production season. Seventy-one weed species (14 monocotyledons and 57
dicotyledons) belonging to 21 families were identified as the result of the surveys. When the distribution of the species determined
in terms of families was examined, the families Poaceae (13 species), Asteraceae (12) and Brassicaceae (10) were in the top three.
Sinapis arvensis (4.24 plant/m2
), Ranunculus arvensis (3.84) and Galium aparine (3.70) were the first species according to their
frequency of occurrence (≥ 70%). The weed species detected were compared with different studies using similarity index and 24
species were found different. On the other hand, Cuscuta spp. lentil area was recorded for the first time. The low similarity rates of
weeds show that the agricultural and cultural measures (late planting, deep tillage and crop rotation) as well as the soil and climate
factors and applied methods of management (manual harvesting, chopping and herbicide use) are inadequate.

Anahtar Kelimeler

Lentils, weeds, frequency, density, Diyarbakir

Kaynakça

• Akgün Yıldırım Ü., Kahraman A. (2015). Bazı mercimek çeşit ve türlerinin SSR (simple sequence repeat) markörleri ile moleküler karekterizasyonu. GAP VII. Tarım Kongresi, 28 Nisan-01 Mayıs, Şanlıurfa, 156-162.
• Akkaya A. (2001). Mercimekte bitki koruma sorunları ve mercimekte entegre mücadele çalışmaları. kırmızı mercimeğin sorunları ve çözüm önerileri. Diyarbakır.
• Aksoy E., Aksoy A., Armağan G., Aslan M., Başaran S., Bayraktar Ö., Boz Ö., Bozdoğan O., Bülbül F., Büyükkarakuş L., Demir A., Demirkan H., Doğan N., Erbaş F., Eymirli S., Işık D., Kaçan K., Kadıoğlu İ., Karaoğlu S., Kaya E., Kolören O., Melan K., Mennan H., Nemli Y., Öğüt D., Özaslan C., Öztemiz S., Pala F., Ruşen M., Temel N., Tetik Ö., Tursun N., Türkseven S., Uçkun A., Uludağ A., Uygur S., Uygur F.N., Üstüner T., Üremiş İ., Yücel S. (2009). National broomrape project in Turkey. 10th World Congress on Parasitic Plants Proceedings, 08-12 June, 82-83s. Tekirdağ.
• Anonim (2015). TÜRKTOB, Türkiye Tohumcular Birliği, http://turktob.org.tr/tr/mercimek-yetistiriciligi-ve-tarimi/4939 (Erişim tarihi: 25.11.2015).
• Anonim (2016). Meteoroloji 15. Bölge Müdürlüğü – Diyarbakır, http://www.diyarbakir.mgm.gov.tr/ (Erişim tarihi: 30.12.2016).
• Anonim (2017a). Growing, Lentils. http://saskpulse.com/growing/lentils/ [Accessed:05.06.2017].
• Anonim (2017b). Statistical data of FAOSTAT. http://www.fao.org/faostat/en/#home [Accessed:11.05.2017].
• Anonim (2017c). TÜİK Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul (Erişim tarihi: 07.05.2017).
• Anonim (2018a). Extension. Organic Agriculture, An ecological understanding of weeds, http://articles.extension.org/pages/18529/anecological-understanding-of-weeds
• Anonim (2018b). DSİ, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Diyarbakır barajlar ile ihya olacak. http://www.dsi.gov.tr/haberler/2017/01/02/diyarbak%C4%B1r-barajlar-i-le-i-hya-olacak (21.05.2018)
• Arslan Z.F., Bilgili A. (2016). Şanlıurfa ili mercimek tarlalarında belirlenen önemli yabancı otlar. Uluslararası Katılımlı Türkiye VI. Bitki Koruma Kongresi, 5-8 Eylül, 278s. Konya.
• Arslan Z.F., Aksu Altun A., Bilgili A. (2017). Türkiye mercimek (Lens culinaris Medik.) üretimindeki yabancı ot sorunlarının dünü, bugünü ve yarını - Şanlıurfa örneği. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(11): 1312-1322.
• Baytop A. (1989). Türkiye’nin tıbbi ve zehirli bitkileri. İstanbul Üniversitesi Yayınları Yayın No:3560, Gençlik Matbaası, İstanbul, 290.
• Beniwal S.P.S., Kaiser W.J., Dalkıran H. (1995). Biotic constraints to the production of lentils and their management in the highlands of West Asia and North Africa. Ed. J.D.H. Keating and I Küsmenoğlu. Ankara.
• Bhan V.M., Kukula S. (1987). Weed and their control in chickpea (Cicer arietinum L.). In: Saxena MC, Singh KB ed. The chickpea. Wallingford, Oxon, CAB International, 319-328pp.
• Brand J., Yaduraju N.T., Shivakumar B.G., McMurray L. (2007). Ch 10. Weed management. in lentil: An ancient crop for modern times. Eds SS Yadav, DL McNeil and PC Stevenson., Springer, The Netherlands, 159-172pp.
• Bükün B., Guler B.H. (2005). Densities and importance values of weeds in lentil production. International Journal of Botany, 1(1): 15- 18.
• Bükün B., Kahraman A. (2014). Türkiye’de clearfield mercimek. Türkiye 5. Uluslararası Katılımlı Tohumculuk Kongresi, 19-23 Ekim, , 700s, Diyarbakır.
• Coşkuner Y., Karababa E. (1998). Türkiye’de mercimek üretim potansiyeli ve işleme teknolojisi. Gıda 23(3): 201-203.
• Çireli B., Öztürk M., Seçmen Ö. (1973). Bitki ekolojisi uygulamaları. Ege Ünv. Zir. Fak. Kitapları Serisi No:50, , 62s., Bornova.
• Davis P.H. (1965-1988). Flora of Turkey and East Aegean Islands. Edinburg Univ. Press., Vol. 1-10, Edinburgh.
• Demir A., Tepe I. (2001). Diyarbakır İli nohut ekiliş alanlarında saptanan önemli yabancı ot türleri yaygınlık ve yoğunlukları. Türkiye Herboloji Dergisi, 4(1): 21-29.
• Eggers T. (1984). Some remarks on endangered weed species in Germany. 7. International Synposium on Weed Biology, Ecology and Systematics, 395-402pp.
• Elkoca E., Kantar F., Zengin H. (2005). Weed control in lentil (Lens culinaris) in eastern Turkey. New Zeland Journal of Crop and Horticultural Science, 33(3):223-231.
• Erman M., Tepe I., Bükün B., Yergin R., Taşkesen M. (2008). Critical period of weed control in winter lentil under non-irrigated conditions in Turkey. African Journal of Agricultural Research Vol. 3 (8): 523-530.
• Goix J. (1981). Le Desherbaga des Lentilles. Phytoma, 326: 5-7.
• Güncan A. (2014). Yabancı ot mücadelesi. Selçuk Üniversitesi Yayınevi, Konya, 309s.
• Gürsoy S., Özaslan C., Urğun M., Kolay B., Koç M. (2014). Farklı toprak işleme yöntemlerinin kullanıldığı mercimek tarımında bazı yabancı ot türlerinin yoğunluğu ile tane verimi arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 1(2): 1-13.
• Holm L.G., Plucknett D.L., Pancho J.V., Herberger J.P. (1977). The World's worst weeds, distribution and biology. East-West Center University Press of Hawaii, Honolulu, 609p.
• Jhonson R.T., Alexander J.T., Rush G.E., Havkes R. (1971). Advences in sugerbeet production: priciple and practices. (Çeviri: Bilgen T,
• Erel K, Onat G 1977. Şeker Pancarı Üretimindeki Gelişmeler, Prensipler ve Uygulamalar). Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ. Yayın No: 205, Ankara, 507s.
• Kantar F., Demirci E., Agsakalli A. (1998). Problems of grain legumes in Eastern Anatolia. Eastern Anatolia Agriculture Congress, 14- 18 September 1998, Erzurum, Turkey. 490–498pp.
• Kasa M., Çetinsoy S. (1988). Türkiye’de mercimek (Lenc esculenta Moench.) tarlalarında sorun olan yabancı otların mücadele imkânlarının araştırılması. T.C. Tar. Or. Köy. İşl. Bak., 1988 Yılı Çalışma Raporları ve 1989 Yılı Çalışma Planları, Samsun.
• Kaya Altop E., Mennan H., Işık D. (2017). Buğday ekim alanlarında sorun olan Bifora radians Bieb. (Kokarot)’ın ALS inhibitörü herbisitlere dayanıklılığının PCR temelli olarak belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 32 (153-163).
• Kordali Ş., Zengin H. (2009a). Bayburt ili mercimek ekim alanlarında görülen yabancı otların yoğunlukları, yaygınlıkları ve topluluk oluşturma durumlarının belirlenmesi. Türkiye Herboloji Dergisi,12(1): 1-24.
• Kordali Ş., Zengin H., (2009b). Bayburt ilinde arpa, buğday ve mercimek tohumluklarındaki yabancı ot türlerinin belirlenmesi. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 40(2): 43-55.
• Mennan H., Işık D. (2003). Samsun ili mısır ekim alanlarında son 30 yılda yabancı ot florasında görülen değişiklikler ve bunların nedenlerinin araştırılması. Türkiye Herboloji Dergisi, 6(1): 1–7.
• Mohamed E.S., Nourai A.H., Mohamed G.E., Mohamed M.I., Saxena M.C. (1997). Weeds and weed management in irrigated lentil in Northern Sudan. Weed Research 37: 211-218.
• Muehlbauer F.J., Kaiser W.J., Clement S.L., Summerfield R.J. (1995). Production and breeding of lentil. Advances in Agronomy 54: 283-332.
• Odum E.P. (1971). Fundamentals of ecology. W. B. Saunders Company, Philadeiphia, London, Toronto, 574 p.
• Odum E.P. (1983). Grundlagen der Ökologie (Band 1,2). Georg Thieme Verlag, Stuttgart.
• Özaslan C. (2016). Down mildews species on the weeds of lentil fields in Diyarbakır in Turkey. Scientific Papers. Series A. Agronomy, Vol. LIX., 365-367pp.
• Özberk İ. Tanrıkulu Ö.M., (2014). Güneydoğu Anadolu’da Kırmızı Mercimekte (L. culinaris Medik.) pazarlama fiyatını düşüren bazı değerleme faktörlerinin incelenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 23(1): 1-6.
• Özer Z., Kadıoğlu İ, Önen H, Tursun N. (1998). Herboloji (Yabancıot Bilimi). Genişletilmiş 3. baskı. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No:20, Kitaplar Serisi No:10, Tokat. ISBN: 975.7328.16.2.
• Pala F., Mennan H. (2017). Diyarbakır ili mercimek tarlalarında uygulanan yabancı ot kontrol yöntemlerinin belirlenmesi, İç Anadolu Bölgesi 3. Tarım ve Gıda Kongresi, 26-27 Ekim, 69-70, Sivas.
• Saxena M.C. (1990). Problem and potential of chickpea production in the nineties. In: Chickpea in the nineties. Proceedings of the Second International Workshop on Chickpea Improvement, 4-8 December 1989, ICRISAT Center, Patancheru, India, 13-28pp.
• Sorensen T.A. (1948). A Method of Establishing Groups of Equal Amplitudein Plant Sociology Based on Similarity of Species Content, and Its Application to Analyses of the Vegetation on Danish Commons. Kongelige Danske Videnskabernes Selskab, 5: 1-34.
• Şakar D., Yağmur B., Karacıl B. (2016). Mercimek (Lens culinaris Medic)’te topraktan ve yapraktan Fe ve Zn mikro element uygulamasının verim ve tanede mikro besin elementi içeriğine etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(Özel sayı-1): 220-224.
• Şehirali S. (1988). Yemeklik tane baklagiller. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yay. No: 1089, Ankara, 43s. Tepe I., Erman M., İpek K., Yazlık A., Levent R. (2002). Van’da yetiştirilen mercimekte sorun olan yabancı otlar ve yoğunlukları. Türkiye Herboloji Dergisi, 5(1): 42-51.
• Turk M.A., Tawaha A.M. (2003). Weed control in cereals in Jordan. Crop Protection 22: 239-246. Uluğ E., Kadıoğlu İ., Üremiş İ. (1993). Türkiye’nin Yabancı Otları ve Bazı Özellikleri. T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yayın No: 78, 513 s, Adana.
• Uygur F.N., Koch W, Walter H. (1984). Yabancı ot bilimine giriş, Kurs Notu, PLITS 2 (1), Stuttgart.
• Uzun A. (1988). Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamına giren bazı illerde mercimekte yabancı ot ve mücadelesi üzerine araştırmalar. V. Türkiye Fitopatoloji Kongresi, , Bildiri Özetleri, 18-21 Ekim, , 84s., Antalya.
• Williams P.C., Erskine W., Singh U. (1993). Lentil processing. Lens Newsletter 20(1): 3-13.
• Yenish J.P., Larsen R., Pala M., Haddad A. (2009). Weed management. the lentil botany, production and uses. Ed: W. Erskin, F.J. Meuhlbauer, Ashutosh Sarker and Balram Sharma. 326pp.
• Zel M. (1974). Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde mercimek tarlalarında mevcut yabancı ot çeşitleri üzerine survey çalışması. Zirai Mücadele Araştırma Yıllığı, Cilt 8, Diyarbakır, 80s.
• Zengin H., Döken M.T. (1991). Erzurum ve yöresinde mercimek tarlalarında görülen yabancı otların yoğunlukları ve topluluk oluşturma durumları. VI. Türkiye Fitopatoloji Kongresi, 7-11 Ekim, , 153-157, İzmir.