Çeltik Üretiminde Farklı Sulama Sistemlerinin Yabancı Ot Türlerine Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 3, 243 - 252, 31.12.2023

Yıldız Sokat

Öz

Bu çalışmada, çeltik yetiştiriciliğinde kullanılan sulama suyu miktarının azaltılması için, modern ve yeni sulama teknolojileri (yüzey ve yüzey altı damla sulama) uygulanan farklı sulama sistemlerinin verim üzerine etkilerinin belirlenmesi, su kullanım randımanının ve optimal sulama programının geliştirilmesi amacıyla, geleneksel ve modern sulama yönteminin karşılaştırıldığı deneme alanlarında görülen yabancı ot türleri ve yoğunluklarının belirlenmesi hedeflenmiştir. Denemeler, Kırklareli ve İzmir (Menemen) illerinde, 2019 ve 2020 yıllarında tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre yürütülmüştür. Kırklareli denemesinde ana konuları yüzey ve yüzey altı damla ile geleneksel tava sulama yöntemleri; alt konuları sulama suyu düzeyleri (I1 Epan:1.00, I2 Epan: 1.25 ve I3 Epan:1.50); Menemen denemesinde ise geleneksel tava sulama ile yüzey damla sulama ana, aynı 3 sulama düzeyi de alt konuları oluşturmuştur. IMI toleranslı Rekor CL çeltik çeşidinin kullanıldığı deneme alanlarında, uygulamalar sonrası ve hasat öncesi olmak üzere iki kez, yabancı otların tür bazında sayımları gerçekleştirilmiştir. Sayımlardan elde edilen verilerle yabancı ot yoğunluğu hesaplanmıştır. Yabancı otlarla mücadelede 40 g/l İmazamox ve 480 g/l Bentazone aktif maddeli herbisitler kullanılmıştır.
Araştırmada; yüzey üstü ve yüzey altı damla sulama yöntemleri kullanılarak çeltik yetiştirilebileceği, çeltik bitkisinin damla sulama yöntemi ile sulanması sonucunda: Kırklareli’nde her iki yöntemde 2019 yılında %22 - %21 verim kaybına karşın %73 su tasarrufu, 2020 yılında %21 - %25’lik verim azalışıyla %73 - %66 su tasarruf sağladığı; Menemen’de ise 2019 yılında %15 verim kaybına karşın %35 su tasarrufu, 2020 yılında %15 verim azalışıyla sudan %39 tasarruf edinildiği belirlenmiştir. Damla sulama ile çeltik üretiminde en büyük problemin yabancı otlarla mücadele olduğu, tava usulü sulamada 4 yabancı ot türü görülürken damla sulama yapılan parsellerde 15 farklı tür tespit edilmiştir. Tava usulü sulama yapılan alanlarda Echinochloa crus-galli L. sorun iken, damla sulama parsellerinde Portulaca oleracea L., Amaranthus retroflexus L., A. palmera ve Eclipta prostrata L. türlerinin yoğun olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çeltik (Oryza sativa L.), damla sulama, yabancı ot türleri, yabancı ot yoğunlukları, yabancı ot mücadelesi

Proje Numarası

TAGEM/TSKAD/G/19/A9/P3/01-1 ve TAGEM/TSKAD/G/19/A9/P3/01-2

The Effect of Drip Irrigation Systems on Weed Species in Rice Production

Öz

In this study, it was aimed to determine the effects of different irrigation systems -applied with modern and new irrigation technologies (surface/subsurface drip irrigation) to reduce the amount of irrigation water used in rice cultivation of Kırklareli and İzmir (Menemen) provinces- on yield and to specify weed species and their densities that seen in the trials where conventional and modern irrigation methods were compared with the purpose of developing water use efficiency and optimal irrigation program. Main plots were constituted of irrigation methods (surface/subsurface drip, conventional pan irrigation) and subplots were irrigation water levels (I1 Epan:1.00, I2 Epan: 1.25, I3 Epan:1.50) in Kırklareli, whereas conventional pan irrigation and drip irrigation were the main plots with the same 3 subplots in Menemen. In the trial areas where IMI-tolerant Rekor CL rice variety was used weeds were counted on a species basis. Weed density were calculated from the data obtained from the counts. 40 g/l İmazamox and 480 g/l Bentazone were used for the control of weeds. with a fan beam field sprayer at a water norm of 40 lt/da.
In the research, it was found that paddy can be grown by using drip irrigation methods, 73% water saving was achieved in Kırklareli and 37% in Menemen as a result of irrigating the paddy plant with drip irrigation method, the same irrigation method caused yield losses of 22% in Kırklareli and 16% in Menemen, and the biggest problem in rice production with drip irrigation was to control weeds. Four weed species were observed in pan irrigation method while 15 different species were encountered in the drip irrigation plots. While Echinochloa crus-galli L.were a problem in the areas with pan irrigation, Portulaca oleracea L., Amaranthus retroflexus L., A. palmeri and Eclipta prostrata L. species were found to be abundant in drip irrigation plots.
Araştırmada; yüzeyüstü ve yüzeyaltı damla sulama yöntemleri kullanılarak çeltik yetiştirilebileceği, çeltik bitkisinin damla sulama yöntemi ile sulanması sonucunda: Kırklareli’nde her iki yöntemde 2019 yılında %22 - %21 verim kaybına karşın %73 su tasarrufu, 2020 yılında %21 - %25’lik verim azalışıyla sudan %73 - %66 tasarruf sağladığı; Menemen’de ise 2019 yılında %15 verim kaybına karşın %35 su tasarrufu, 2020 yılında %15 verim azalışıyla sudan %39 tasarruf edinildiği belirlenmiştir. Damla sulama ile çeltik üretiminde en büyük problemin yabancı otlarla mücadele olduğu, tava usulü sulamada 4 yabancı ot türü görülürken damla sulama yapılan parsellerde 12 farklı tür tespit edilmiştir. Tava usulü sulama yapılan alanlarda Echinochloa spp. sorun iken, damla sulama parsellerinde Portulaca oleracea., Amaranthus spp. ve Eclipta prostrata türlerinin yoğun olduğu saptanmış, mücadelelerinde sıkıntılar yaşanmış ve konu ile ilgili detaylı bir çalışma planlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rice (Oryza sativa L.), drip irrigation, weed species, weed densities, weed control

Destekleyen Kurum

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM), Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ)

Proje Numarası

TAGEM/TSKAD/G/19/A9/P3/01-1 ve TAGEM/TSKAD/G/19/A9/P3/01-2

Teşekkür

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne destekleri için, Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Alam M. M., Hasanuzzaman M., Nahar K. (2009). Tiller dynamics of three irrigated rice varieties under varying phosphorus levels. American-Eurasian Journal of Agronomy, 2 (2): 89-94.
• Akap Tarı P., Gündüz M., Özçelik Ş., Aras S., Alkan Ü., Albayram D. Z., Sokat Y., Şen S., Çakır R. (2021). Menemen ovası koşullarında çeltikte damla sulama sistemlerinin kullanım olanaklarının araştırılması. Çeltikte damla sulama sistemlerinin kullanım olanaklarının araştırılması, Güdümlü Proje, Sonuç Raporu, Haziran 2021, İzmir.
• Anonim, (2023a). Agricultural products markets chrome-extension://efaidnbmnnnibp cajpcglclefindmkaj/https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF. [Erişim tarihi: 21.11.2023].
• Anonim, (2023b.). Çeltik üretimi. https://www.tarimorman.gov.tr/Haber/5440/Turkiyede-Celtik-Uretimi-1-Milyon- Tona-Cikti. [Erişim tarihi: 21.11.2023].
• Çebi Ü., Özer S., Öztürk O., Aydın B., Tuna B., Sokat Y., Çakır R. (2021). Trakya koşullarında çeltik yetiştiriciliğinde yüzey altı ve yüzey üstü damla sulama sistemlerinin kullanım olanaklarının araştırılması. Çeltikte damla sulama sistemlerinin kullanım olanaklarının araştırılması, Güdümlü Proje, Sonuç Raporu, Haziran 2021.
• Davis P.H., (1965,1966,1967,1970,1975,1978,1982,1984,1985,1988). Flora of Turkey, University of Edinburg, England.
• Dhiman A., Mukherjee C. (2006). Weed management strategy in rice-a review. Agricultural Reviews. 27 (4): 247-257.
• Ding Y. (1957). The origin and evolution of Chinese cultivated rice. Journal of Agriculture. 8 (3): 243-260.
• Işık D. (2000). Samsun İli Çeltik Ekim Alanlarında Görülen Yabancı Ot Türlerinin Belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Bitki Koruma Bölümü (Yüksek Lisans Tezi).
• Işık D., Mennan H., Ecevit O. (2000). Samsun İli çeltik ekim alanlarında görülen yabancı ot türlerinin belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (3): 99-104.
• Işık D., Mennan H. (2001). Çeltikte darıcan (Echinochloa crus-galli (L.) P. Beauv), kurbağa kaşığı (Alisma plantago aquatica L.) ve sandalye sazının (Scirpus mucronatus Pollich) rekabet yeteneklerinin araştırılması. Türkiye Herboloji Dergisi, 4 (2): 47-57.
• Lu Y., Xu, Y., Li, N. (2022). Early domestication history of asian rice revealed by mutations and genome-wide analysis of gene genealogies. Rice, 15 (1): 1-20.
• Kaya Altop E., Mennan H., Hahnama K. (2015). Çeltik tarımında Oryza Satıva L. (Kırmızı Çeltik) ve Echınochloa Oryzıcola Vasınger. (Geç Akdarı) İstilası. Herboloji Dergisi, 18(3): 32-35
• Kaya Altop E., Mennan H. (2018). Çeltik ekim alanlarında sorun olan Cyperus difformis L. (Kız Otu)’ in genetik ve morfolojik çeşitliliğinin belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni, 4: 231-246.
• Mennan H., Jabran K., Zandstra B.H., Pala F. (2020). Non-chemical weed management in vegetables by using cover crops: a review. agronomy, 10 (2): 257.
• Nadir S., Xiong H. B., Zhu Q., Zhang X. L., Xu H. Y., Li J., Chen L. J. (2017). Weedy rice in sustainable rice production.
• Panda S., Aranya B., Subham P., Gyana R. S. (2020). Grain (Oryza sativa & Triticum) crisis in asian country: application of common aromatic spices (syzygium aromaticum & cinnamomum verum) as grain preservatives. International Journal of Scientific Development and Research, 5 (8): 448-456.
• Özgenç N., Erdoğan F.C. (1988). DSİ Sulamalarında Bitki su tüketimleri ve sulama suyu ihtiyaçları. DSİ Basım ve Foto-Film İşletme Müdürlüğü Matbaası, Ankara, 88-91.
• Poehlman J. M., Sleper D. A. (1995). Breeding field crops. Iowa State University Digital Press. USA.
• Sürek H., Aydın H., Çakır R., Karaata H., Negis M., Kusku H. (1996). Rice yield under sprinkler ırrigation. International Rice Research (IRRI), 21 (2-3).
• Vavilov, N. I. (1926). Studies on the origin of cultivated plants. Bulletin Applied Biology, 16, 139-248.
• Sürek H. (2002). Çeltik tarımı, Hasad Yayıncılık, İstanbul.
• Bora T., Karaca İ. (1970). Kültür bitkilerinde hastalığın ve zararın ölçülmesi, Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı, No:167, Ege Üniversitesi Matbaası, Bornova, Pp:8.
• Özer Z., Kadıoğlu İ., Önen H., Tursun N. (1998). Herboloji (Yabancı ot bilimi). 2. Baskı, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No: 20, Kitaplar Serisi No: 10, 403s., Tokat.
• Sokat Y., Özkul, Ç. (2015). Bentozone+MCPA Etken maddeli herbisitlerin çeltik üretim alanlarında sorun olan darıcan ve kızotu yabancı ot türlerine etkisinin araştırılması. Uluslararası Katılımlı Konuralp Çeltik Çalıştay Bildirileri Kitabı., 14-16 Aralık 2015, s.47, Düzce, Türkiye,
• Sokat Y. (2021a). Çeltikte damla sulama sistemlerinin kullanım olanaklarının araştırılması isimli Proje 2. Gelişme Raporu (Özet Yayınlanmış).
• Sokat Y. (2021b). Çeltikte damla sulama sistemlerinin kullanım olanaklarının araştırılması isimli Proje Sonuç Raporu (Özet Yayınlanmış).
• Sokat Y. (2023). Çanakkale ve Balıkesir İllerinde damla sulama ile çeltik üretimi yapılan alanlarda bulunan yabancı ot türleri, yoğunlukları ve rastlanma sıklıkları. Herboloji Dergisi, 26 (1): 75- 82.
• Tepe I. (2014). Yabancı otlarla mücadele. Sidas Medya Ziraat Yayın No:031, 292 s. İzmir.
• Tursun N., Üremiş İ., Bozdoğan O., Doğan M.N. (2018). Sıcaklık ve CO2 artışlarına bazı önemli yabancı otların verdikleri tepkilerin araştırılması. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 34 (3): 26-35.
• Uludağ A., Üremiş İ., Arslan M. (2018). Biological weed control, Non-Chemical Weed Control. (Eds.: Jabran, K, Chauhan BS, Academic Press, Pp 115-132, UK).
• Üremiş İ., Uygur F.N. (1999). Çukurova Bölgesindeki önemli bazı yabancı ot tohumlarının minimum, optimum ve maksimum çimlenme sıcaklıkları. Türkiye Herboloji Dergisi, 2 (2): 1-12.
• Uluğ E., Kadıoğlu İ., Üremiş İ. (1993). Türkiye’nin yabancı otları ve bazı özellikleri. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yayın No: 78, Adana.
• Uzun K., Demirkan H. (2013). Determination of weeds in rice region of edirne-uzunköprü and researches on chemical control of those weeds. Türkiye Fitopatoloji Derneği Dergisi, 42 (1-3): 1-12.
• Uzun A., Nemli Y. (1985). Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki çeltik alanlarındaki bazı darıcan (Echinochloa spp.) ve bazı tek yıllık topalak (Cyperus spp.) türleri üzerinde çalışmalar I, türlerin biyolojisi ve ekolojisi. IV. Türk Fitopatoloji Kongresi Bildiri Özeti, 29.
• Yazlık, A., Bör, A.R., Eroğlu, E. (2020). Türkiye’de çeltik üretiminde yabancı ot durumunun değerlendirilmesi. Black Sea Journal of Agriculture, 3 (4): 290-300.