Articles on Information Institutions in the Western World in Ottoman Periodicals: An Evaluation in the Context of Westernization

Yıl 2023, Cilt: 37 Sayı: 3, 175 - 190, 30.09.2023

Sinan Sümbül

https://doi.org/10.24146/tk.1284746

Öz

Purpose: This study aims to examine the articles published in the Ottoman periodicals about information institutions in Western countries and to reveal the effects of these publications in Turkey. Periodicals, being substantial witnesses of cultural history, are significant in reflecting the political and cultural atmosphere of the period in which they were published. It is possible to follow the developments in cultural, social, and professional issues from periodicals. So a study has been conducted to focus on the articles about Western countries released in Ottoman periodicals.

Method: In the study, which used the historical method and documentary scanning technique, 29 articles related to the subject were accessed and examined. Related articles were reached via the Turkiye Diyanet Foundation, Center for Islamic Studies Library (ISAM), and Ottoman Articles Database.

Findings: It was determined that in the articles in the related periodicals, the details of the professional practices in the field of information sciences were not given, and information was mostly given about the information sources in archives, museums, and libraries.

Implications: As a result of the study, it was concluded that the examined articles were written for informational and promotional purposes. Therefore, their contribution to our country’s professional development and literature is limited.

Originality: The originality of the study is that it is the first publication that evaluates the articles about Western information institutions in Ottoman periodicals in terms of information sciences.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Ottoman periodicals, Westernization, Western countries, Information institutions

Osmanlı Süreli Yayınlarında Batı Dünyasındaki Bilgi Kurumları ile İlgili Makaleler: Batılılaşma Bağlamında Bir Değerlendirme

Öz

Amaç: Bu çalışmada, Osmanlı süreli yayınlarında neşredilen Batı ülkelerindeki bilgi kurumlarına dair makaleler incelenerek bunların, Osmanlı toplumunu bilgilendirici niteliklerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Kültür tarihinin önemli tanıklarından olan süreli yayınlar, yayınlandıkları dönemin hem siyasi hem de kültürel atmosferini yansıtması bakımından önemlidir. Süreli yayınlardan kültürel, toplumsal ve mesleki konulardaki gelişmeleri takip etmek mümkündür. Bu sebeple Osmanlı süreli yayınlarında Batı’daki bilgi kurumları hakkında yazılmış makaleleri odağa alan bir çalışma yapılmıştır.

Yöntem: Tarihsel yöntem ve belgesel tarama tekniği kullanılan çalışmada, konuyla ilgili 29 makaleye ulaşılmış ve bu makaleler incelenmiştir. İlgili makalelere Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM) Kütüphanesi Osmanlıca Makaleler Veri Tabanından erişilmiştir.

Bulgular: Osmanlı süreli yayınlarında yer alan makalelerde bilgi bilimleri alanındaki mesleki uygulamaların detaylarına girilmediği, çoğunlukla arşiv, müze ve kütüphanelerde bulunan bilgi kaynakları hakkında tanıtıcı bilgi verildiği tespit edilmiştir.

Sonuç: Çalışma sonucunda incelenen makalelerin bilgilendirme ve tanıtım amaçlı yazıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu nedenle ülkemizdeki mesleki gelişime ve alan yazına katkıları sınırlı olmuştur.

Özgünlük: Bilgi bilimleri alanında Osmanlı süreli yayınlarında Batı’daki bilgi kurumları ile ilgili makaleleri değerlendiren ilk yayın olması çalışmanın özgün yanını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Osmanlı süreli yayınları, Batılılaşma, Batı ülkeleri, Bilgi kurumları

Kaynakça

• Abdurrahman Şeref. (1333 [1917]). Berlin hazine-i evrâkında vesâik-i kâdime-i Osmaniye. Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası, 8(44), 65-92.
• American Library Association. (2023). History. https://www.ala.org/aboutala/node/230/
• Avanzade Mehmed Süleyman. (1308 [1892]). Dünyada en büyük kütübhâne. Maârif Mecmuası, 3(68), 253-254.
• Avrupa kitabhâneleri. (1298 [1881]). Mecmua-i Ebüzziya, 2(17), 542-543.
• Batı. (2022). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. https://sozluk.gov.tr/
• Boston kütübhâne-i cedidi. (1310 [1895]). Resimli Gazete, 4(197), 486.
• Boston Public Library. (2023). BPL History. https://www.bpl.org/bpl-history/
• Britannica. (2023). History of publishing. https://www.britannica.com/topic/publishing/The-age-of-earlyprinting-1450-1550
• Britannica. (2023). Gasparino da Barzizza. https://www.britannica.com/biography/Gasparino-da-Barzizza
• British Museum. (2023). Sir Hans Sloane. https://www.britishmuseum.org/about-us/british-museum-story/sirhans-sloane
• Cerrahoğlu, İ. (1996). Garibü’l-Kur’ân. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 13, 379-380. https://islamansiklopedisi.org.tr/garibul-kuran
• Columbia University. (2019). Library & Information Science. https://library.columbia.edu/about/policies/collection-development-policies-strategies/subject/library_information_science.html
• Dewey, M. (1993). Dewey Onlu Sınıflama ve bağıntılı dizin 20. basımın Türkçe çeviri ve uyarlaması (F. N. Ayhan, Çev.). T.C. Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Başkanlığı.
• Deutsches Museum. (2023). Gabriel von Seidl, 100 years of death. https://blog.deutsches-museum.de/2013/06/13/100-jahre-todestag-gabriel-von-seidl
• Duman, H. (1986). İstanbul kütüphaneleri Arap harfli süreli yayınlar toplu kataloğu 1828-1928. The Research Centre for Islamic History Art and Culture.
• Durmuş, İ. (2020) Muamma. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 30, 319-320. https://islamansiklopedisi.org.tr/muamma
• Ebüzziya Tevfik. (1330 [1912]). Almanya’nın 1910 senesindeki kitap ihracatı. Mecmua-i Ebüzziya, 13(132), 109-113.
• Erünsal İ. E. (1982). Kütüphanecilikle ilgili Osmanlıca metinler ve belgeler I. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Erünsal İ. E. (1990). Kütüphanecilikle ilgili Osmanlıca metinler ve belgeler II. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Erünsal İ. E. (2008). Tanzimat sonrası Türk kütüphaneciliği ile ilgili belgeler. Osmanlı Araştırmaları, XXXI, 229-339.
• Fransa’da mevcut kitabhâneler ile kütüb mevcudu. (1302 [1884]). Mecmua-i Ebüzziya, 4(40), 1277-1278.
• Georges Labit Museum. (2023). The Georges Labit Museum. https://www.museegeorgeslabit.fr/musee/
• Hanioğlu, M. Ş. (1992). Batılılaşma. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 5, 148-152. https://islamansiklopedisi.org.tr/batililasma#1-giris
• Haşim Veli. (1326 [1910]). Vatikan Kütübhânesi’nde âsar-ı İslamiyye. Sırât-ı Mustakîm, 6(138), 118.
• Haşim Veli. (1326 [1910]). Vatikan Kütübhânesi’ndeki âsar-ı İslamiyye. Sırât-ı Mustakîm, 6(136), 91.
• Haşim Veli. (1327 [1911]). Vatikan Kütübhânesi’nde asar-ı İslamiyye. Sırât-ı Mustakîm, 6(141), 167-168.
• Haşim Veli. (1327 [1911]). Vatikan Kütübhânesi’ndeki âsar-ı İslamiyye. Sırât-ı Mustakîm, 6(139), 137.
• Haşim Veli., (1327 [1911]). Vatikan Kütübhânesi’nde asar-ı İslamiyye. Sırât-ı Mustakîm, 6(140), 159.
• İngiltere matbuatı. (1302 [1884]). Mecmua-i Ebüzziya, 4(38), 1215.
• İngiltere Müzesinin dar’ül kırâesi. (1299 [1882]). Mecmua-i Ebüzziya, 2(23), 732-734.
• İSAM. (2023). Osmanlıca makaleler veri tabanı. http://ktp.isam.org.tr/
• İsviçre matbuatı. (1302 [1884]). Mecmua-i Ebüzziya, 4(38), 1216.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri (11. bs.). Tek Işık Web Ofset.
• Karaaslan, Ü. (2011). Ta‘rîb. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 40, 26-28. https://islamansiklopedisi.org.tr/tarib
• Keskin, İ. (2009). İkdam Gazetesi’nde okul kütüphaneleri hakkında yayınlanan bir makale ve düşündürdükleri.
• İ. Keskin, M. H. Kutluoğlu, S. Pamuk (Yay. Haz.), Tülin Aren Armağanı içinde (ss. 133-146). Pamuk Yayıncılık.
• M. Kazım. (1309 [1893]). Berlin Posta Müzesi. Resimli Gazete, III(137), 1135-1136.
• McMenemy, D. (2018). Public Libraries in the UK - history and values. https://cdn.ymaws.com/www.cilip.org.uk/resource/resmgr/cilip_new_website/plss/l1_and_l2_ethics.pdf
• Mehmet Ekrem. (1899). Fransa Bahriye Müzesine mahsus hediye-i kıymettâr. Mecmua-i Edebiye, 1(6), 4.
• Mehmet Ekrem. (1900). Amerika’da kütübhâneler müessesesi (bir zengin). Mecmua-i Edebiye, 1(46), 4.
• Milli Kütüphane. (2023, 4 Mart). Süreli yayınlar hakkında. https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/tr/periodicals
• Münih’te Schack Resim Müzesi. (1310 [1894]). Resimli Gazete, 4(171), 171-172.
• New York Public Library. (2023). History of the New York Public Library. Erişim adresi: https://www.nypl.org/help/about-nypl/history
• New York’ta bir kitabhâne. (1300 [1883]). Mecmua-i Ebüzziya, 3(31), 990-991.
• New York’ta yeni kütübhâne-i umûmi. (1330 [1912]). Mecmua-i Ebüzziya, 13(135), 215-217.
• Odabaş, H. ve Odabaş, Z. Y. (2007). Osmanlıca metinler: matbaacılık, Osmanlı kütüphaneleri ve şehirleri. Türk Kütüphaneciler Derneği.
• Özdemir, M. (1995). Elhamra Sarayı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 11, 29-31. https://islamansiklopedisi.org.tr/elhamra-sarayi
• Öztürk, S. (2000). İstanbul kütüphanelerinde bulunmayan bazı Arap harfli Türkçe süreli yayınlar. Simurg, 1(2-3), 130-137.
• Paris Kütübhâne-i Kraliyesinde mevcud yazma kütüb-i şarkiye. (1286 [1869]). Ulûm Gazetesi, 2(13), 778-780.
• Pinakothek. (2023). Sammlung Schack. https://www.pinakothek.de/en/visit/sammlung-schack
• Posta müzesi. (1310 [1894]). Resimli Gazete, 4(191), 414-415.
• Rukancı, F. ve Odabaş. H. (2006). Osmanlıca metinler: kütüphanecilik ve çeşitli alanlara ait belgelerin transkripsiyonu. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Strauss, J. (1993). İstanbul’da kitap yayını ve basımevleri (E. Üyepazarcı, Çev.). Müteferrika: Kitabiyat Dergisi, 1, 5-17.
• Şakiroğlu, M. H. (2012). Vatikan. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 42, 564-568. https://islamansiklopedisi.org.tr/vatikan
• Şehabeddin. (1926). Münih’te Arma Museum. Milli Mecmua, 5(59), 957-958.
• Şehabeddin. (1926). Münih’te Deutsches Museum. Milli Mecmua, 5(57), 925-927.
• Şehabeddin. 1341 [1925]. Münih’te National Museum. Milli Mecmua, 2(37), 603-605.)
• Tahir Harimi. (1924). Tarih-i medeniyette kütübhâneler. Mihrab Mecmuası, 1(12), 364-372.
• Tahir Harimi. (1924). Tarih-i medeniyette kütübhâneler. Mihrab Mecmuası, 1(13-14), 452-455.
• Tıbaâtın Fransa’da İntişârı. (1298 [1881]). Mecmua-i Ebüzziya, 2(17), 533-535.
• Toulouse’da Georges Labit Müzesi. (1310 [1894]). Resimli Gazete, 4(178), 256-257.
• Vatican Apostolic Library. (2023). History. https://www.vaticanlibrary.va/en/the-library/history-of-BAV.html
• Yılmaz Şentürk, E. (2022). Avrupa’daki tasnif sistemlerine dair gelişmelerin Türk arşivcilik tarihine etkisi: arşivlerde usul ve kaide. Türk Kütüphaneciliği, 36(1), 90-119.