Abdallar

Yıl 2022, Sayı: 102, 465 - 486, 15.06.2022

Çevirmen: Mahmud Esad Erkaya

Öz

Anistâs Mârî el-Kermelî, bu makalede abdal kelimesini dil ve muhtevâ yönünden tahlil etmektedir. Buna göre abdal kelimesinin kökü olan b-d-l fiili, harf değişimine uğramıştır. Onun aslı b-t-l olup kişinin Allah’a yönelmesini ifade etmektedir. Abdal da velî, âbid ve sâlih anlamlarına gelmektedir. Rivayetlerden anlaşıldığı kadarıyla abdallar Şam’da bulunur. Bunun yanında ahyâr, nücebâ, nükabâ, amed, gavs, usab gibi farklı adlarla anılan ricalullah, Mekke, Mağrib, Dımaşk gibi muhtelif şehirleri yurt edinmektedir. Rivayetlere göre sayılarında farklılık bulunan abdallar gerek İslam öncesindeki toplumlarda gerekse Müslümanlar arasında yer almaktadır. Zühd, takva ve güzel ahlâkları ile bu vasfı kazandıkları anlaşılan abdallar yeryüzü var oldukça faaliyette olacaktır. Birinin vefatının ardından yerine başka birisi getirilen abdallar peygamberleri de kendilerine rehber edinmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Abdal, Ricalullah, Hz. Ali, Şam, Tebettül

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed. Müsnedü’l-İmâm Ahmed bin Hanbel. thk. Şuʻayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Askalânî, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer. ez-Zehrü’n-nadır fî hâli’l-Hadır. thk. Salâhuddîn Makbûl Ahmed. Kuveyt: Mektebetü Ehli’l-Eser, 2004.
• Cürcânî, Ebü’l-Hasan Seyyid Şerif Ali b. Muhammed b. Ali. Mu’cemü’t-ta’rîfât. thk. Muhammed Sıddîk el-Münşâvî. Kahire: Muhammed Sıddîk el-Münşâvî Yay.
• Çetiner, Bedreddin. “Kermelî, Anistâs Mârî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/293. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Deylemî, Ebû Şücâ‘ Şîrûye b. Şehredâr b. Şîrûye. el-Firdevs bime’sûri’l-hitâb. thk. Saîd b. Besyuni Zaglul. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986, I-V.
• Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdullah b. İshak el-İsfahânî. Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtu’l-asfiyâ. I-X Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Ezherî, Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-lüga. thk. Muhammed İvaz Murʻib. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2001.
• Hakîm et-Tirmizî, Ebû Abdullah. Nevâdiru’l-usûl fî ehâdîsi’r-Resûl. thk. Abdurrahman Umeyra. I-IV Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1992.
• Heysemî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Ebû Bekr. Mecma‘u’z-zevâid ve menbau’l-fevâid. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1994.
• İbn Asâkir, Ali b. el-Hasen. Târîhu medîneti Dımaşk. thk. Muhibbüddîn Ebû Sa‘îd Ömer b. Garâme el-‘Amravî. I-LXXX Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
• İbn Ebü’d-Dünyâ, Ebû Bekir. el-Evliyâ. thk. Muhammed es-Saîd b. Bisyûnî Zeğlûl. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, 1992.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânü’l-Arab. thk. Abdullah Ali Kebir vd. I-VI Cilt. Kahire: Dâru’l-maârif, ts.
• İbnü’l-Esîr, Mecdüddîn el-Mübârek b. Muhammed. en-Nihâye fî garîbi’l-hadîs. thk. Tâhir Ahmed ez-Zâvî-Mahmûd Muhammed et-Tanâhî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arab-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
• Kermelî, Anistâs Mârî. “Abdal”. el-Meşrık 3 (1909), 194-204.
• Ma‘mer b. Râşid, Ebû Urve. el-Câmi (Abdurrezzak’ın Musannef’i içerisinde). thk. Habiburrahman el-Azami. X-XI Cilt. Beyrut: el-Meclisü’l-İlmî, 1403.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebû Bekir. el-Haberü’d-dâl alâ vucûdi’l-kutb ve’l-evtâd ve’n-nücebâ ve’l-abdâl. thk. Abdullah Muhammed es-Sıddîk el-Mağribî. Kahire: Mektebetü’l-Kahire, 2013.
• Taberânî, Ebü’l-Kasım. el-Mu‘cemü’l-evsat. thk. Târık b. Avdullah b. Muhammed-Abdülmuhsin b. İbrahim el-Hüseynî. I-X Cilt. Kahire: Daru’l-Harameyn, 1995.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Kahire: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Tîbî, Ebû Muhammed Hüseyin b. Abdillah. el-Kâşif ʻan hakâiki’s-sünen. thk. Abdülhamîd Hindâvî. Mekke-Riyad: Mektebetü Nizâr Mustafâ el-Bâz, 1997.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed b. Muhammed. Tâcü’l-ʻarûs min cevâhiri’l-Kâmûs. thk. Komisyon. Kuveyt: et-Türâsü’l-Arabî, 1965.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. Esâsü’l-belâğa. thk. Muhammed Bâsil Uyûnüssûd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.