BATUMLU YESÂRÎ’NİN BİR MECMUADA BULUNAN YENİ ŞİİRLERİ

Yıl 2023, Sayı: 107, 267 - 284, 29.09.2023

Mehmet Kılıç

https://doi.org/10.60163/hbv.107.013

Öz

Şiir mecmuaları herhangi bir şairin kendi eserinde ya da farklı yerlerde yayınlanmış şiirini barındırdığı gibi hiçbir kaynakta bulunmayan şiirleri de gün yüzüne çıkarması bakımından kültür ve edebiyat tarihimizde çok müstesna bir yere sahip olduğu yapılan araştırmalarla ortaya konmaktadır. Şair hayatta iken oluşturduğu divanında veya kendinden sonraki dönemlerde istinsah edilen nüshalarda bulunmayan şiirleri mecmualar aracılığıyla ve araştırmacıların gayretleriyle ortaya konularak şairin divanının eksik kısımları tamamlanmaktadır. Mecmualarda bulunan bu şiirler sayesinde şairin sanat hayatındaki merhaleler de takip edilebilmektedir. Yapılan çalışmalarla birlikte birçok mecmuada şiirlerine ulaşılan şairlerden birisi de Batumlu Yesârî’dir. Bu çalışmada, Süleymaniye Kütüphanesi Galata Mevlevihanesi Koleksiyonu 171 numarada kayıtlı mecmuada yer alan Yesârî mahlaslı şiirler ele alınmıştır. 348 varak olan mecmuanın ilk 232 varağı çalışılmış olmasına rağmen son 116 varağı çalışılmamıştır. Mecmuanın genelinde bulunan Yesârî mahlaslı 124 şiirin 99 tanesi yayınlanmıştır. Söz konusu mecmuadaki toplam 25 şiirden 23 tanesinin Yesârî adına yapılan herhangi bir çalışmada yer almadığı, 1 gazel ve 1 koşmanın değişik kaynaklarda yer almasında rağmen mecmuadaki şiirlerle farklarının olduğu tespit edilmiştir. Bu farklar karşılaştırma yapılma suretiyle dipnotta gösterilmiştir. Edebiyatımızda Yesârî mahlaslı birden çok şairin olması nedeniyle şiirlerin hangi Yesârî’ye ait olduğu konusunda kesin hüküm vermemekle birlikte Yesârî üzerine yapılacak olan yeni çalışmalara katkı sunması amacıyla şiirlerin çeviri yazısına bu çalışmada yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bektaşilik, Batumlu Yesârî, Sinop, Mecmua, Şiir

NEW POEMS OF YESÂRÎ OF BATUMI IN A MECMUA

Öz

Poetry magazines are very exceptional in our culture and literature history in that they contain the poems of any poet published in his own work or in different places, as well as unearth poems that are not found in any source. The missing parts of the poet's divan are completed by revealing his poems, which are not found in the divan he created while the poet was alive, or in the copies written in the following periods, through the journals and with the efforts of the researchers. Thanks to these poems in the magazines, the stages in the poet's art can also be followed. One of the poets whose poems have been reached in many magazines with the studies done is Yesârî from Batumi. In this study, poems with the pseudonym of Yesârî in the journal registered at number 171 of the Galata Mevlevihanesi Collection of the Süleymaniye Library are discussed. Although the first 232 pages of the journal, which has 348 pages, were studied, the last 116 pages were not studied. 99 of 124 poems with the pseudonym Yesârî in the journal have been published. It has been determined that 23 of the total 25 poems in the said mecmu are not included in any study conducted on behalf of Yesārī, and although 1 ghazal and 1 koumma are included in different sources, they have differences with the poems in the mecmua. These differences are disclosed in the footnote by way of comparison. Since there is more than one poet with the pseudonym Yesārī in our literature, although it is not certain to which Yesārī the poems belong, the translations of the poems are included in this study in order to contribute to new studies on Yesārī.

Anahtar Kelimeler

Bektashi,, Yesârî of Batumi, Sinop, Journal, , Journal, Poem, Bektâşîlik, Batumlu Yesârî, Sinop, Mecmua, Şiir.

Kaynakça

• Akman, Eyüp. “Bektaşi Şairi Sinoplu/Batumlu Yesârî Baba Hakkında Yeni Bilgiler”. XII. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (21-23 Ekim 2020). İhsan Kalenderoğlu (ed.), 1163-1174. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayını, 2020.
• Aydemir, Yaşar. “Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler”. Turkish Studies 2/3 (2007), 122-137.
• Coşkun, Nami. Ali Rıza Öge’nin Şiir Mecmuası Üzerinde Tetkik (217-380. Sayfalar)- İnceleme ve Metin. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Demir, Murat. Ali Rıza Öge’nin Bektaşi Şairleri Antolojisini Tetkik (52-216. Sayfalar)-İnceleme ve Metin. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Demir, Süleyman. Ali Rıza Öge’nin Bektaşi Şiirleri Üzerinde İnceleme ve Metin Aktarımı (701–926.Sayfalar). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Ergun, Sadeddin Nüzhet. Bektaşi Şairleri. İstanbul: Devlet Matbaası, 1930.
• Ergun, Sadeddin Nüzhet. Bektaşi-Kızılbaş Alevi Şairleri ve Nefesleri.3 Cilt. İstanbul: İstanbul Maarif Kitaphanesi, 1956.
• Ertan, Ali. Yesârî Baba. Sinop: Muharrem Matbaası, 1941.
• Kaya, Doğan. Ali Rıza Öge’nin Şiir Mecmuası. e-kitap. 2020. Erişim tarihi 25 Ocak 2023.https://dogankaya. com/fotograf/alirizaoge_ekitap.pdf
• Kaya, Rabia Yeşim Özen. Cönk İncelemeleri. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Kılıç, Mehmet. “Batumlu Yesârî ve Yesârî’nin Yeni Şiirleri”. Uluslararası Geçmişten Günümüze Sinop’ta Türk-İslam Kültürü Sempozyumu Bildiriler Kitabı (5-7 Ekim 2018). Cüneyd Aydın (ed.) vd. 1/313- 323.Sinop: Sinop Üniversitesi Yayınları, 2018a.
• Kılıç, Mehmet. Süleymaniye Kütüphanesi Galata Mevlevihanesi Koleksiyonu 170 Numaralı Mecmua (1- 70) (İnceleme-Karşılaştırmalı Metin). Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018b.
• Koca, Turgut. Bektaşi Nefesi ve Şairleri (13. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Kadar).İstanbul: İstanbul Maarif Kitaphanesi ve Matbaası, 1990.
• Küçükkılıç, Ayşegül. Ali Rıza Öge’nin Bektaşi Şairleri Antolojisini Tetkik (381–540. Sayfalar) - İnceleme ve Metin ). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Maden, Fahri. “Batumlu Yesârî Baba ve Sinop’ta Bektaşilik”. Alevilik Araştırmaları Dergisi 3(2012), 188-201.
• Noyan, Bedri. Bütün Yönleriyle Bektaşilik ve Alevilik.5 Cilt. Ankara: Ardıç Yayınları, 2002.
• Onay, Ahmet Talat. Çankırı Şairleri. haz. İbrahim Akyol. Çankırı: Çankırı Araştırmaları Merkezi Yayınları, 2018.
• Öge, Ali Rıza. Bektaşi Şairleri Antolojisi. İstanbul: İBB Atatürk Kitaplığı, Nadir Eserler, T811 ÖGE, 1-1848.
• Özmen, İsmail. Alevi-Bektaşi Antolojisi. 4 Cilt. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1998.
• Takır, Özlem. Ali Rıza Öge’nin Kaydettiği Şiir Mecmuası Üzerine Tetkik (541-700. Sayfalar)- İnceleme ve Metin. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Tarlan, Ali Nihat. “Eski Mecmualar Arasında”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 1/1(1946), 123-137.
• Uzun, Mustafa İsmet. “Mecmua”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/265-268. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Ülkütaşır, M. Şakir. “Yesârî Baba”. Türk Folkloru Dergisi 1/5(1979), 16.