Galler Prensi Edward’ın (VII. Edward) İstanbul Ziyaretleri

Yıl 2024, Sayı: 51, 59 - 82, 16.07.2024

Sinan Çakir

Öz

1853-1856 Kırım Savaşı ve 1856 Paris Antlaşması ile başlayan süreçte Avrupa devletleri ile ittifaklar kuran ve kendisi de bir Avrupa devleti olarak kabul edilen Osmanlı İmparatorluğu’nun dostluğunu pekiştirdiği ülkelerden biri de Büyük Britanya olmuştur. Kolonileri üzerinde büyük bir tehlike olarak gördükleri Ruslara karşı Osmanlı ile ilişkilerini geliştirmeye önem veren İngilizlerin veliaht prensi Edward, 1860’lı yılların başında ve sonunda iki kez İstanbul’u ziyaret etti. 1862’deki ilk ziyareti gayri resmi statüde olan prens, 1869’da Süveyş kanalının açılışı vesilesi ile ikinci kez Doğu seyahatine çıkmış ve ilkinden farklı olarak bu sefer İstanbul’a eşi prenses Alexandra ile resmi bir ziyarette bulunmuştu. Sultan Abdülaziz’in 1867’deki Avrupa Seyahati sırasında ikili ilişkileri oldukça gelişen Edward ve Osmanlı padişahı, 1869’daki ziyarette hem kendi ilişkilerini hem de iki devlet arasındaki ilişkileri en üst seviyelere getirmişlerdi. Edward’ın ikinci ziyareti oldukça görkemli bir şekilde başlayıp bitmişti.

Anahtar Kelimeler

Sultan Abdülaziz, Prens Edward, Prenses Alexandra, Kırım Savaşı (1853-1856), Salıpazarı Sarayı, Naum Tiyatrosu

Kaynakça

• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Hariciye Nezâreti Londra Sefareti Belgeleri (HR.SFR.3)
• Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi Evrakı (HR.MKT.)
• Hariciye Nezareti Mütenevvia Kısmı Evrakı (HR.MTV)
• Hariciye Nezareti Tercüme Odası Evrakı (HR.TO.)
• İrade Hariciye (İ.HR.)
• Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayat Evrakı (A.}MKT.UM)
• Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı (TS.MA.e)
• Journal De Constantinople, La Turquie, Ruzname-i Ceride-i Havadis, Terakki, Tercüman-ı Ahval, The Levant Herald
• Kaynak Eserler ve İncelemeler
• AKSÜT, Ali Kemal, Sultan Aziz’in Mısır ve Avrupa Seyahati, Ahmet Sait Oğlu Kitabevi, 1944.
• BELVİRANLI, Sena ve Pilehvarian, Nuran Kara ‘‘İngiltere Veliahtı Prens Edward (Kral VII. …Edward)’ın 1862 ve 1867 Yıllarındaki İstanbul Ziyaretleri ve Gezdiği Yapılar Çerçevesinde Osmanlı Teşrifatındaki Değişimler’’, Megaron, Vol. 13, Sayı: 4, 2018, s. 608-622.
• BEYDİLLİ, Kemal, ‘‘İmparatorluğun Son Yüzyılında İstanbul’’, Osmanlı İstanbulu, Eds. Feridun M. Emecen, Ali Akyıldız, Emrah Safa Gürkan, Cilt: 2, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, 2014, s. 21-69.
• BEYDİLLİ, Kemal, ‘‘Paris Antlaşması’’, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 34, İstanbul 2007, s. 169-172.
• BROOK-SHEPHERD, Gordon, Uncle of Europe, Harcourth Brace Jovanovich, New York 1976.
• DURSUN, Haluk, ‘‘Osmanlı Devleti’nde Turizmin Gelişimine Dair Bazı Gözlemler’’, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı: 16, İstanbul 2007, 67-78.
• EL HAGE, Badr, ‘‘A Tour in the East’’, Cairo to Constantinople, Francis Bedford’s Photographs of the Middle East, Ed. Sophie Gordon, Royal Collection Trust 2013, s. 38-53.
• GİZ, Adnan, ‘‘19. Asırda İstanbul’u Ziyaret Eden Batılı Prensler ve Hükümdarlar’’, Hayat Tarih Mecmuası, Yıl: 5, Sayı: 1, İstanbul 1969, s. 22-27.
• GLENCROSS, Matthew, The State Visits of Edward VII, Palgrave Macmillian, New York 2016.
• GORDON, Sophie, Cairo to Constantinople, Francis Bedford’s Photographs of the Middle East, Royal Collection Trust 2013.
• GÖK, Nejdet, ‘‘Sultan Abdülaziz’in Avrupa Seyahati’nin Sonuçları ve Yansımaları’’, Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu, Cilt: 4, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2014, s. 127-139.
• HİBBERT, Christopher, The Royal Victorians King Edward VII, His Family and Friends, J.B. Lippincott Company, New York 1976.
• JULLİAN, Philippe, Edward and the Edwardians, Translated from French by Peter Dawney, The Vikings Press, New York 1967.
• KARAER, Nihat, Paris, Londra, Viyana; Abdülaziz’in Avrupa Seyahati, Phoenix Yayınevi, Ankara 2007.
• KARATEKE, Hakan T., Padişahım Çok Yaşa, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2017.
• KAYA, Sinan, ‘‘Sultan Abdülaziz’in 1863 Mısır Seyahati’’, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, İstanbul 2015.
• KIRPIK, Cevdet, ‘‘Şehzade Yusuf İzzeddin Efendi’nin Avrupa Seyahatleri’’, Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu, Cilt: 3, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2014, s. 77-111.
• KUTAY, Cemal, Avrupa’da Sultan Aziz, Sile Matbaası, İstanbul 1970.
• LONGFORD, Elizabeth, Queen Victoria, Born to Succeed, Cilt: I, Harper & Row, New York 1964.
• MAGNUS, Philip, King Edward the Seventh, William Clowes & Sons, London 1964.
• Osmanlı İmparatorluğu’nda Diplomasi ve Ağırlama, Hazırlayanlar: Özyetgin, A. Melek, Ersay, Yüksel, Kurt, E. Tuğçe, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul 2023.
• PRİESTLY, J. B., The Edwardians, Heinemann, London 1970.
• RUSSELL, William Howard, Diary in the East, George Routledge and Sons, London 1869.
• WEİNTRAUB, Stanley, The İmportance of Being Edward, King in Waiting 1841-1901, John Murray, London 2000.
• İnternet Kaynağı
• https://api.parliament.uk/historic-hansard/commons/1848/mar/01/treaty-of-adrianople-charges-against, Erişim Tarihi: 06.06.2020.