Lise Öğrencilerinde Tanrı Algısı, İnsani Değerler ve Öz-Yeterlik: Uygulamalı Bir Manevi Danışmanlık Çalışması

Yıl 2022, Sayı: 6, 131 - 151, 30.12.2022

Tuğrul Niyazibeyoğlu

https://doi.org/10.56432/tmdrd.1210804

Öz

Çalışmanın amacı ergenlerin değerler konusunda farkındalık düzeylerini belirlemek, belirlenen gereksinimlere yönelik manevi güçlenme/bakım içerikleri oluşturmak ve ergenlere yönelik gerçekleştirilen bu içeriklerin Tanrı algısı, insani değerler ve öz-yeterlik düzeyi üzerindeki etkisinin değerlendirilmesidir. Araştırmanın çalışma grubu Ankara ili Keçiören ilçesinde bulunan Atatürk Anadolu İmam Hatip Lisesi gönüllü 10. sınıf öğrencilerinden 30 deney grubu ve 30 kontrol grubu olmak üzere toplamda 60 öğrenci oluşturmuştur. Değerler konusunda farkındalık düzeylerini saptamak için keşifsel desenin kuralları uygulanmış ve fenomenolojik araştırma metodu izlenmiştir. Bu dönemde öğrencilerle ikili görüşmeler yapılmış, alan yazın incelenmiş ve alan uzmanlarının görüşlerine başvurulmuştur. Katılımcıların gereksinimlerine göre hazırlanan manevi güçlenme/bakım programı tema odaklı grup toplantıları ile gerçekleştirilmiştir. 15 hafta uygulanan tema odaklı grup toplantılarından sonra öğrencilerle tekrar ikili görüşmeler yapılmıştır. 15 hafta olarak sürdürülen çalışmada tema odaklı grup toplantılarının konuları ise şunlardır; niyet, olumlu bakış açısı, şükür, sabır ve tahammül, dua, tevekkül, kendini bilme ve sorumluluk, özgüven ve dürüstlük, başarı, azim ve hırs, dostluk ve saygı, Allah algısı, denge, hoşgörü ve barış. Her hafta web tabanlı olarak gerçekleştirilen tema odaklı grup toplantılarının içerikleri 6 başlıktan oluşmaktadır. Giriş bölümünde katılımcılara değerin tanımı yapılmıştır. İçerik sunumunda ise değerin kapsamlı anlatımı yapılmıştır. Kıssadan hisse bölümü ile de değere yönelik bir kıssa paylaşılmıştır. Metaforlaştırma kısmında ise değer somutlaştırılarak anlaşılması amaçlanmıştır. Kalıcılığı sağlama bölümünde katılımcılardan haftanın değerini hayatlarında uygulamaları istenmiştir. Sonuçta manevi güçlenme/bakım programının öğrencilerin değerler konusunda farkındalık düzeylerini artırdığına ulaşılmıştır. Değer Odaklı Manevi Güçlenme/Bakım programının Tanrı algısı, insani değerler ve öz-yeterlik düzeylerine olan etkisini tespit etmek için hem deney hem de kontrol gruplarına ön test, son test ve izleme testi uygulanmıştır. Manevi güçlenme/bakım programına katılan deney grubu katılımcılarının Tanrı algısı, insani değerler ve öz-yeterlik puanlarının pozitif yönde arttığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak ergenlerin değerler konusunda farkındalık düzeyleri belirlenmiş, oluşturulan manevi güçlenme/bakım programının içerikleri ergenlerin hem değerler farkındalıklarını yükselttiğine hem de onların Tanrı algısı, insani değerler ve öz-yeterlik düzeylerini artırdığına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Manevi danışmanlık ve rehberlik, Ergenlik, Tanrı algısı, İnsani değerler, Öz yeterlilik, Spiritual counseling ve care, Adolescents, God perception, Human values, Self-efficacy

Perception of God, Human Values and Self-Efficacy in High School Students: A Study of Practical Spiritual Counseling

Öz

The aim of the research is to determine awareness levels of adolescents considering values, to constitute spiritual refresment contents towards determined needs and to evaluate the effectiveness of these contents that were applied on adolescents on God perception, human values and self-efficacy. The study consisted of a total of 60 volunteer tenth grade students of Atatürk Anatolian Imam Hatip High School located in Keçiören district of Ankara province, 30 in the experimental group and 30 in the control group. To determine levels of awareness of values, instructions of heuristic design were applied and phenomenological research method was followed. In this process one-on-one meetings were carried out with students, literature was examined and views of field experts were consulted. Spiritual refreshment program which was prepared according to participants’ needs were carried out in theme-oriented group meetings. After theme-oriented group meetings which were carried out for fifteen weeks, one-on-one talks were carried with students again. Topics of theme-oriented group meetings in the research that have continued for 15 weeks are as follow; intention, positive view, gratitude, patience and endurance, pray, resignation, self-consciousness and responsibility, self-reliance and honesty, success, determination and passion, friendship and respect, perception of God, balance, toleration and peace. The contents of theme-oriented group meetings that were carried out each week online consist of 6 headlines. The definition of a moral was explained to the attendants in the entry section. A story related to the moral was shared in the section for moral of a story. The moral was embodied to make clear in the section of metaphor. Attendants were asked to use the moral in their life in the part of permanence. In conclusion it was reached that spiritual refreshment program enhanced students’ level of awareness of values. Pretest, posttest and trail test were applied in experimental and control groups in order to determine effects of value-focused spiritual refreshment program on God perception, human values and self-efficacy. It was found that points of participants’s of experimental group related to God perception, human values and self-efficacy enhanced positively. In conclusion, upon determining awareness levels of adolescents concerning the subject of values, it was reached that contents of spiritual refreshment program enhanced awareness of adolescents’ values and level of their God perception, human values and self-efficacy points.

Anahtar Kelimeler

Spiritual counseling ve care, Adolescents, God perception, Human values, Self-efficacy

Kaynakça

• Abbuhl, R., Gass, S., & Mackey, A. (2014). Experimental research design. Research methods in linguistics, 116-134.
• Alıcıkuşu, M. (2013). Lise öğrencilerinde dindarlık ve akademik başarı ilişkisi (Kahramanmaraş örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baltaş, A., & Baltaş, Z. (1987). Stres ve başa çıkma yolları. (5. Baskı) İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Goleman, D. (2004). Duygusal zeka. (çev. B. S. Yüksel). İstanbul: Varlık/Bilim Yayınları.
• Gündüz, M., Başpınar, Z., & Büyükkarcı, A. (2017). 2000-2015 Yılları arasında değer eğitimi üzerine yapılan doktora tezlerinin içerik analizi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (31), 705-718.
• Güngör, Ö. (2015). Değerler ve gençlik. [içinde] Çalışan gençlik ve değerlerimiz. (ss. 87-148). Ed. Ö. Güngör. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Güven, M. (2011). Motivasyon-dindarlık ilişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hökelekli, H. (2013). Ailede, okulda, toplumda değerler psikolojisi ve eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kasapoğlu, H. (2013). Okulda değer eğitimi ve hikâyeler. Milli Eğitim Dergisi, 43(198), 97-109.
• Meydan, H. (2014). Okulda değerler eğitiminin yeri ve değerler eğitimi yaklaşımları üzerine bir değerlendirme. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 93-108.
• Nalbant, H. (2010). Üniversite öğrencilerinde dindarlık ile başarı algısı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şeftalici, B. (2017). Lise Son Sınıf Öğrencilerinde Sınav Kaygısı ve Maneviyat Şanlıurfa-Viranşehir Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tarhan, N. (2016). Bilinçli genç olmak. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Watson, R. (2015). Quantitative research. Nursing Standard (2014+), 29(31), 44.
• Yağlı, N. & Özdoğan, Ö. (2019). Gaziler ve yakınlarının manevi bakım ihtiyaçlarının belirlenmesine yönelik nitel bir araştırma. Journal of Analytic Divinity, 3(2), 67-100.
• Yağlı-Soykan, N. (2020). Şehit Yakınlarının yas deneyimine ilişkin fenomenolojik bir araştırma. Turkish Studies-Comparative Religious Studies, 15(2), 255 - 282.
• Yıldız, M. İ. (2012). İlköğretim öğrencilerinin tanrı imgesinin belirlenmesi ve farklı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.