Yemen İç Savaşı’nı Tarihsel Süreklilik ve Kopuşlar Üzerinden Okumak

Yıl 2023, , 217 - 254, 23.06.2023

Atay Akdevelioğlu , Nuri Yeşilyurt , Gökhan Erdem

https://doi.org/10.26513/tocd.1282229

Öz

Bu çalışma, 2014’te başlayan Yemen İç Savaşı’nı ülkenin bağımsızlığından bugüne yaşanan iç savaşlar silsilesinin tarihsel derinliği içerisinde ele almayı amaçlamaktadır. Çalışmada Yemen İç Savaşı’nın ülkenin modern tarihindeki savaşlarda gözlemlenen süreklilik ve kopuş unsurlarını bünyesinde bir arada barındırdığı ve bu unsurlar çerçevesinde yapılacak bir analizin daha açıklayıcı olacağı iddia edilmektedir. Bu çerçevede vurgulanan süreklilik unsuru, Yemen’in jeopolitik önemi nedeniyle 19. yüzyıldan bugüne bölgede stratejik üs edinmeye çalışan denizaşırı güçlerle, Arap Yarımadası’ndaki hâkimiyetini çepere yaymaya çalışan komşu karasal güçler arasında hep bir hâkimiyet mücadelesine sahne olmasıdır. Çalışmada vurgulanan temel kopuş unsuruysa, 1994’teki iç savaşta uluslararası aktörlerin rolünün asgari düzeyde olması ve savaşın çok hızlı bir şekilde sonuçlanmasıdır. 2014’te başlayan iç savaş, bir yandan 1994’teki kopuş anında ortaya çıkan Yemenli aktörleri ve çatışma dinamiklerini bünyesinde barındırmaktayken, diğer yandan bir dizi deniz aşırı ve karasal gücün müdahalesiyle uluslararsılaşmış ve böylece Yemen tarihindeki süreklilik unsuru tekrarlanmıştır. Çalışmada nitel bir yöntem benimsenmiş olup, ortaya konan analitik çerçevede gerçekleşen tarihsel bir anlatıya dayanmaktadır. Makalede kullanılan veriler çoğunlukla akademik yayınlar ve düşünce kuruluşu raporları gibi güvenilir ikincil kaynaklara dayanmakta olup, yer yer haberler ve devlet arşivleri gibi birincil kaynaklara da başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yemen, iç savaş, jeopolitik, karasal güç, denizaşırı güç

Teşekkür

Yazarlar, değerli eleştiri ve yorumlarından ötürü Prof. Dr. Çınar Özen'e teşekkür ederler.

Reading the Yemeni Civil War through Historical Continuity and Ruptures

Öz

This study aims to analyse the Yemeni Civil War, which started in 2014, within the historical depth of past civil wars that have taken place since the country’s independence. The study argues that the Civil War contains both the elements of continuity and rupture observed in the wars of the modern Yemeni history. The historical continuity is that due to the geopolitical importance of Yemen, it has been the scene of a struggle for dominance between overseas powers trying to acquire a strategic base in the region and neighbouring territorial powers trying to spread their dominance in the Arabian Peninsula since the 19th century. The main element of historical rupture is that the role of international actors in the 1994 civil war was minimal, and the war quickly ended. While the Civil War includes actors and conflict dynamics that had emerged at the 1994 rupture, it was also internationalized with the intervention of overseas and territorial powers, thus repeating the element of continuity in Yemeni history. The study is based on analytical historical narrative as a qualitative method. The data is collected from secondary sources such as academic publications and think-tank reports, and primary sources such as news and archives.

Anahtar Kelimeler

Yemen, civil war, geopolitics, territorial power, overseas power

Kaynakça

• Ahmed, Omar. “Remembering the 1994 Yemeni Civil War.” Middle East Monitor, 4 Mayıs 2022. https://www.middleeastmonitor.com/20220504-remembering-the1994-yemeni-civil-war/.
• Al-Sofari, Mutahar. “An Exceptional Case: Saudi Relations with Yemen’s Islah Party,” The Washington Institute, 26 Temmuz 2021, https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/exceptional-casesaudi-relations-yemens-islah-party#main-content.
• Al-Zandani, Ahmed A. “Yemen’s Question: From the Struggle for Freedom to the Struggle for Survival.” Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi 2, no. 2 (2015): 89-108.
• Antonius, George. The Arab Awakening: The Story of the Arab National Movement. Beyrut: Khayats, 1938.
• Ayışığı, Metin. “Osmanlı’nın Son Vilayeti Yemen.” XIII. Türk Tarih Kongresi, 04-08 Ekim 1999, Cilt 3, Kısım 3 içinde,1985-2019. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2002