Post-Revolution Iran’s Regime Paradigm and Its Foreign Policy Trends

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 1, 95 - 136, 18.09.2015

İsmail Sarı

Öz

This study analyses the transition process from Iran Shia teology to Islamist ideology and Iran’s intellectual secularization. Futhermore it analyses on intellectual level of the ideologic paradigm of the available politic powerwhich is the result of this pattern-and the battle relation between the political power who has this paradigm and the opposition who is opposed to the regim. In addition, this study suggests that since Iran Revolution in 1979 as a rational actor “ struggle for autonomy”in the international system

Anahtar Kelimeler

Iran, Secularization, Modernization, Ideology, Struggle for Autonomy

1979 Devrimi Sonrası İran’ın Rejim Paradigması ve Dış Politika Yönelimleri

Öz

Bu çalışma, İran’da Şiî teolojiden İslâmcı ideolojiye geçiş sürecini ve İran’ın düşünsel sekülerleşmesini çözümlemektedir. Dolayısıyla bu örüntünün bir sonucu olan mevcut siyasi rejimin ideolojik paradigmasını ve bu ideolojik paradigmaya sahip iktidar ile rejim-karşıtı dini muhalefet arasındaki çatışma ilişkisini entelektüel düzlemde analiz etmektedir. Ayrıca çalışma 1979 Devrimi’nden günümüze İran’ın rasyonel bir aktör olarak uluslararası sistem içerisinde “otonomi mücadelesi” verdiğini öne sürmektedir

Anahtar Kelimeler

İran, Sekülerleşme, Modernleşme, İdeoloji, Otonomi Mücadelesi

Kaynakça

• Abidi, A.H.H. “Iran and Non-Aligment.” International Studies 20, no. 1-2 (1981).
• Afary, Janet. The Iranian Constitutional Revolution, 1906-1911. New York: Columbia University Press, 1996.
• Ahmedi, Hamid. “İran İslâm Cumhuriyeti’nde Ulusal Çıkar İkilemi.” 21. Yüzyılda İran içinde, düzenleyen Homa Katauzian ve Hüseyin Şahidi, çeviren Pınar Güven. Ankara: Sitare Yayınları, 2011.
• Aktaş, Cihan. Dünün Devrimcileri Bugünün Reformistleri. İstanbul: Kitap Yayınları, 2004.
• Arı, Tayyar. Irak, İran ve ABD: Önleyici Savaş, Petrol ve Hegemonya. İs- tanbul: Alfa Yayınları, 2004.
• —. Uluslararası İlişkiler Teorileri: Çatışma, Hegemonya, İşbirliği. İstan- bul: Alfa Yayınları, 2004.
• —. Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika. Bursa: MKM Yayıncılık, 2008.
• Asghari, Afsshin Matin. “Abdulkarim Soroush and The Secularization of Islamic Thought In Iran.” Iranian Studies 30, no. 1-2 (1997).
• Ashley, Richard. “Untying the Sovereign State: A Double Reading of the Anarchy Problematique.” Millennium: Journal of International 17, no. 2 (1988).
• Aslı, Nasır Kashef. “İran İslâm Cumhuriyeti Dış Politikasının Oluşumu- nu Etkileyen Etmenler: Bir İranlı Görüşü.” Ortadoğu Siyasetinde İran içinde, düzenleyen Yılmaz Türel ve Mehmet Şahin. Ankara: Barış Kitap, 2011.
• Atkin, Muriel. Russia and Iran, 1780-1828. Minnesote: The University of Minnesote Press, 1980.
• Balcı, Ali, ve Tuncay Kardaş. “Realizm.” Uluslararası İlişikilere Giriş içinde, düzenleyen Şaban Kardaş ve Ali Balcı. İstanbul: Küre Yayınları, 2014.
• Bellah, Robert. “Civil Religion in America.” Daedalus 96, 1996.
• Bozarslan, Hamit. Ortadoğu: Bir Şiddet Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
• Brown, Irene. “Studies on Non-Alignment.” The Journal of Modern Afri- can Studies 4, no. 4 (1966).
• Brzezinski, Zbigniew . Power and Principle: Memoirs of the National Security Adviser, 1977-1981. New York: Farrar, Straus, Giroux, 1983.
• Casanova, Jose. “The Secular and Secularisms.” Social Research 76, no. 4 (2009).
• Chakrabarty, Dipesh. Avrupa’yı Taşralaştırmak: Postkolonyal Düşünce ve Tarihsel Farklılık. Çeviren İlker Cörüt. İstanbul: Boğaziçi Üni- versitesi Yayınları, 2012.
• Chubin, Shahram. Iran and Its Neighbours: The Impact of the Gulf War. London: Centre for Security and Conflict Studies, 1987.
• Dağı, İhsan. Ortadoğu’da İslâm ve Siyaset. İstanbul: Boyut Yayınları, 2002.
• Davutoğlu, Ahmet. “Medeniyetlerin Ben-İdraki.” Divan İlmi Araştırmalar 1 (1997).
• —. Stratejik Derinlik: Türkiye’nin Uluslararası Konumu. İstanbul: Küre Yayınları, 2001.
• Ekinci, Arzu Celalifer. İran Nükleer Krizi. Ankara: Usak Yayınları, 2009.
• Esposito, John L. İslâm Tehdidi Efsanesi. Çeviren Ömer Baldık. İstanbul: Ufuk Yayınları, 2002.
• Ez-Zerka, Mustafa Ahmed. İslâm Hukuk Ekolleri ve Maslahat Prensibi. İs- tanbul: Rağbet Yayınları, 2007.
• Fukuyama, Francis. The End of History and the Last Man. New York: The Free Press, 1992.
• Gencer, Bedri. İslamıda Modernleşme. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2012.
• Gencer, Bedri. “Medeniyet Ütopyası Peşinde.” Gelenekten Geleceğe, no.
• George, Alexander. “The Concept of National Interests: Uses and Limi- tations.” Presidential Decisionmaking in Foreign Policy içinde, düzenleyen Alexander George. Boulder: Westview, 1980.
• Gillespie, Michael Allen. The Theological Origins of Modernity. Chicago: Universitiy of Chicago, 2008.
• Hacaryan, Said. “Örfi Şoden-i Din der Sipher-i Siyaset.” Baztab-ı Endişe 19 (1370/1991).
• Hacaryan, Said. “Siyasî-yi Dinî ve Siyasî-yi Örfî.” Hayat-ı Nov 11 (1379/2000).
• Hooker, William. Carl Schmitt’s International Thought: Order and Orien- tation. New York: Cambridge University Press, 2009.
• Humeyni, Ruhullah. İslamıda Devlet. İstanbul: Objektif Yayınları, 1991.
• —. Sahife-i İmam. Tahran: Müessesey-i Tanzim ve Neşr-i Asar-ı İmam Hu- meyni, 1376/1997.
• Huntington, Samuel P. “The Clash of Civilizations.” Foreign Affairs 72 (1993).
• Hüseyin, Asaf. İran’da Devrim ve Karşı Devrim. Çeviren Taha Cevdet. İs- tanbul: Pınar Yayınları, 1998.
• Ikenberry, John G., ve Charles A. Kupchan. “Socialization and Hegemonic Power.” International Organization 44, no. 3 (1990).
• “İran’da Din ve Milliyet: Dayanışma mı, Çekişme mi.” İran: Ulusal Kimlik İnşası içinde, düzenleyen Hamid Ahmedi, çeviren Hakkı Uygur. İstanbul: Küres Yayınları, 2009.
• İşcan, Mehmet Zeki. “İmamiye Şiasında Politik Bir Teori Olarak İmametin İmkânı.” EKEV Akademi, no. 10 (2002).
• Kadivar, Mohsen. “From Tradional Islam to Islam as an End in Itself.” Die Welt des Islam 51 (2011).
• —. Hukumet-i Velayi. Tahran: Ney, 1376/1997.
• —. Şeriat ve Siyaset; Din der Hovze-i Umumi. Tehran: Ney, 1378/1999.
• Kibaroğlu, Mustafa. “İran Nükleer Bir Güç Mü Olmak İstiyor?” Avrasya Dosyası 5, no. 3 (1999).
• Kolodziej, Edward A. Security and International Relations. New York: Cambridge University Press, 2005.
• Laricani, Cevat Erdeşir. Mülahazay-ı Strateji-yi Milli. Tahran: Sazman-ı Tercümeyi Milli, 1369/1990.
• Layish, Aharon. “The Contribution of the Modernists to the Secularization of Islamic Law.” Middle Eastern Studies 14, no. 3 (tarih yok).
• Matsunaga, Yasuyuki. “The Secularization of a Faqih-Headed Revolutio- nary Islamic State of Iran: Its Mechanisms, Processes, and Pros- pects.” Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle Eas 29, no. 3 (2009).
• Mearsheimer, John. The Tragedy of Great Power Politics. New York: Nor- ton Publishing, 2001.
• Monsonis, Guillem. “ndia’s Strategic Autonomy and Rapprochement with the US.” Strategic Analysis 34, no. 4 (2010).
• Morgenthau, Hans J. Uluslararası Politika: Güç ve Barış Mücadelesi. Çe- viren Baskın Oran. Ankara: Siyasal Kitapevi, 1970.
• Naini, Mirza Hüseyin. Tenbîhü’l-ümme ve Tenzîhü’l-mille der Esâs ve Usûl-i Meşrûtiyyet. Tahran, 1955.
• Nye, Joseph S., ve David A. Welch. Küresel Çatışmayı ve İşbirliğini Anla- mak. Çeviren Renan Akman. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2013.
• Ocak, Yaşar. Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2013.
• Okumuş , Ahmet. “Kavramların Stratejisi, Stratejinin Kavramları: Strate- jik Derinlik’in Felsefi-Kavramsal Arka Planı.” Stratejik Zihni- yet: Kuram’dan Eyleme Ahmet Davutoğlu ve Stratejik Derinlik içinde, düzenleyen Talha Köse ve Ahmet Okumuş. İstanbul: Küre Yayınları, 2014.
• Olson, Robert. Türkiye-İran İlişkileri 1979-2004. Çeviren Kezban Acar. Ankara: Babil Yayınları, 2005.
• Özcan, Mesut. “Devrimden Günümüze İran Dış Politikası.” Anlayış, no. 14 (2006).
• Pacero, Vincent P. Secularization and Cultural Criticism: Religion, Nation and Modernity. Chicago: University of Chicago, 2006.
• Ramazani, Ruhullah K. Independence Without Freedom: İran’s Foreign Policy. USA: University of Virginia Press, 2013.
• Ramazani, Ruhullah K. “Iran’s Export of the Revolution: Its Politics, Ends and Means.” Journal of South Asian and Middle Eastern Studies, no. 1-2 (1990).
• —. Iran’s Foreign Policy, 1941-1973: A Study of Foreign Policy in Moder- nizing Nations. USA: University Press of Virginia, 1975.
• Ramazani, Ruhullah K. “Iran’s Foreign Policy: Contending Orientations.” The Middle East Journal 43, no. 2 (1989).
• —. Revolutionary Iran: Challange and Response in the Middle East. Lon- don: John Hopkins University Press, 1986.
• —. The Foreign Policy of Iran, 1500-1941: A Developing Nation in World Affairs. USA: University Press of Virginia, 1966.
• Roy, Oliver. Siyasal İslâmın İflası. Çeviren Cüneyt Akalın. İstanbul: Metis Yayınları, 2005.
• Sadri, Houman A. Revolutionary States, Leaders, and Foreign Relations: A Comparative Study of China, Cuba, and Iran. London: Greenwo- od Publishing, 1997.
• Sadri, Houman A. “Trends in the Foreign Policy of Revolutionary Iran.” Journal of Third World 18, no. 1 (1998).
• Sandıklı, Atilla, ve Bilgehan Emeklier. “İran’ın Dış Politika Vizyonu ve Jeopolitik Hedefleri.” Bilgesam, 2014.
• Sarı, İsmail. “Uluslararası Politikada Sivil Dinin Etkisi: İran Örneği.” Barış ve Güvenliğin Yeniden İnşası Konferans Tam Metin Kitabı içinde. Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Schmitt, Carl. The Nomos of the Earth in the Internationl Law of the Jus Publicum Europaeum. New York: Telos Press, 2006.
• Semiz, Yaşar, ve Birol Akgün. “Büyük Ortadoğu Jeopolitiğinde İran-ABD İlişkileri.” SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, no.
• Shepard, William E. “Islam and Ideology: Toward Atypology.” Internatio- nal Journal of Middle East Studies 19, no. 3 (1987).
• Suruş, Abdülkerim. Kabzu Bast-i Teorik-i Şeriat. y.y.: Müessese-i Ferheng-i Sırat, 1369/1990.
• —. Maximum ve Minimum Din. Ankara: Fecr Yayınları, 2002.
• Üstün, İsmail Safa. Humeynî’den Hamaney’e İran İslâm Cumhuriyeti Yö- netim Biçimi. İstanbul: Birleşik Yayıncılık, 1999.
• Waltz, Kenneth N. Man, the State and War: A Theoretical Analysis. New York: Columbia University Press, 1954.
• —. Theory of International Politics. California: Addison-Wesley, 1979.
• Waltz, Kenneth, ve George H. Quester. Uluslararası İlişkiler Kuramı ve Dünya Siyasal Sistemi. Çeviren Ersin Onulduran. Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1982.
• Yalçın, Hasan Basri. International Politics as a Struggle for Autonomy. Ya- yımlanmamış Doktora tezi: University of Cincinnati, 2011.
• Yalçın, Hasan Basri. “Stratejik Derinlik ve Karmaşık Nedensellik.” Stra- tejik Zihniyet: Kuram’dan Eyleme Ahmet Davutoğlu ve Strate- jik Derinlik içinde, düzenleyen Talha Köse ve Ahmet Okumuş. İstanbul: Küre Yayınları, 2014.
• Yalçın, Hasan Basri. “The Struggle for Autonomy: A Realist Structural Theory of International Relations.” International Studies Review 14 (2012).
• Yalçın, Hasan Basri. “Türkiye’nin ‘Yeni’ Dış Politika Eğilim ve Davranış- ları: Yapısal Realist Bir Okuma.” Bilgi, no. 23 (2011).
• Yalçın, Hasan Basri. “Uluslararası Sistem ve İstikrar: Kavramsal Bir De- ğerlendirme”.” Akademik İncelemer Dergisi 10, no. 1 (2015).
• Yergin, Daniel. Petrol: Para ve Güç Çatışmasının Epik Öyküsü. Çeviren Kamuran Tuncay. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2003.
• Yeşiltaş, Murat. “İran’ın Nükleer Söylem Siyasetini Anlamak: Eleştirel Bir Değerlendirme.” Akademik Ortadoğu 8, no. 2 (2014).