Filozof, Şah ve Ayetullah: Foucault ve İran Devrimi

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 1, 41 - 73, 30.06.2017

Sever Işık

https://doi.org/10.26513/tocd.306610

Öz

İran Devrimi sırasında yaşananları
yerinde gözlemleyen Foucault, siyasi maneviyatın motive ettiği kitlesel
gösterilerden derinden etkilenir. 
Düşüncesinden izler taşıması sebebiyle Foucault’nun devrime duyduğu ilgi
tek sebebe indirgenemez.  Foucault,
devrimin dinamiği olan siyasi maneviyatı yeni bir politik tahayyül açığa çıkışı
olarak görmüştür. Söz konusu siyasi maneviyat modern siyasi düşüncenin aşina
olmadığı yeni bir politika yapma tarzı ve öznellik inşa sürecidir. Dini ve
siyasi olanın bir diğeri içinde çözüldüğü İran Devrimi, Batı politik
rasyonalizmin sınırına işaret etmekte, farklı bir düşünce ve eyleme tarzının
mümkün olduğunu göstermektedir. Batılı perspektiften anormal/akıldışı olan
devrim total bir red ve direniş hareketidir. Müşterek iradeyi açığa çıkaran
devrim ayrıca liner, teleolojik tarih tasavvuruna açıkça bir meydan okumadır.
Çatışma ve uzlaşmayı esas alan sağ ve sol devrim modellerinin uymayan İran
Devrimi yeni bir öznellik ve etik inşasını beraberinde getirmiştir. Devrim
dinamiği oluşturan siyasi maneviyat onun tekilliğini ve ayrıcalığını
oluşturmaktadır. Gerçekte devrimin özünü oluşturan yeni öznellik, etik ve
benlik teknolojileri  İslami bir kısım
ilke ve pratiklerin Foucaultçu dile tercümesidir. 

Anahtar Kelimeler

Devrim, İsyan, İslam, Siyasi Maneviyat, Öznellik, İran

Philosopher, Shah and Ayatollah: Foucault And Iran Revolution

Öz

Foucault, who observed what happened during the iran revolution, was deply impressed by mass demonstration motivated by political spirituality.Foucault’s interest to revolution can not be reduced to a dingle reason because it has parts of his philosophy. Foucault sees political spirituality is a come out of political imagination. Political spirituality is a construction process of a new political style and subjectivity which modern political thought hasn’t been familiar to, İslamic revolution, which religion and politic disintegrate one another, points to west political rationalism and shows that different thinking and acting are possible revolution which is abnormal and non-intellectual from Western perspective is an total rejection and resistance movement.Revolution that revelals the common will is
olso a challange to the linear, teleogical history concept. Iran Revolution which doesn’t fit right and left revolution pattern based on confliction and reconcilition, brought a new subjectivity and ethic construction with it. Political spirituality generates singularity and privilage of revolution.In reality new subjectivity, ethic and self technologies which generate the core of revolution is the translation of Islamic principles and practices in Foucault way.

Anahtar Kelimeler

Revolution, Rebellion, Islam, Political Spirituality, Subjectivity

Kaynakça

• Afary, Janet & Kevin B. Anderson. Foucault ve İran Devrimi: Toplumsal Cinsiyet ve İslamcılığın Ayartmaları (Çev. Mehmet Doğan), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2012 Almond, Ian., “The Madness of Islam: Foucault’s Occident and the Revolution in Iran”, Radical Philosophy 128, 2004, s. 12-22. Bernauer, James. “Foucault’s philosophy of Religion”, in Michel Foucault and Theology (Edited by J. Bernauer and J. Carrette), Aldershot: Ashgate, 2004, s. 77-98 Carrette, Jeremy R. Religion and Culture: Michel Foucault. New York: Routledge, 1999 Carrette, Jeremy.R.. Foucault and Religion. London: Routledge, 2000. Diken, Bülent. İsyan, Devrim, Eleştiri: Toplum Paradoksu, (Çev. Can Evren), İstanbul: Metis Yayınları, 2013 Eribon, Didier, Michel Foucault, (Çev. Şule Çiltaş), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012 Foucault, Michel. “Ayaklanma Faydasız Mı?”, Entelektüelin Siyasi İşlevi, (Çev. Işık Ergüden, Osman Akınhay, Ferda Keskin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000, 297-302 Foucault, Michel. “İran Ayaklanmasının Efsanevi Önderi”, Janet Afary & Kevin B. Anderson, Foucault ve İran Devrimi: Toplumsal Cinsiyet ve İslamcılığın Ayartmaları, (Çev. Mehmet Doğan), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2012, s. Foucault, Michel. “İran: Ruhsuz Dünyanın Ruhu’’, Tezkire, Sayı: 2, Şubat-Mart 1992, s. Foucault, Michel. “İranlılar Ne Düşlüyor?”, Janet Afary & Kevin B. Anderson, Foucault ve İran Devrimi: Toplumsal Cinsiyet ve İslamcılığın Ayartmaları, (Çev. Mehmet Doğan), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2012, s. 258-266 Foucault, Michel. “İslam Denen Barut Fıçısı”, Janet Afary & Kevin B. Anderson, Foucault ve İran Devrimi: Toplumsal Cinsiyet ve İslamcılığın Ayartmaları, (Çev. Mehmet Doğan), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2012, s. 302-304 Foucault, Michel. “İdeal Adalet mi, Sınıf mücadelesi mi?” (Michel Foucault-Noam Chomsky söyleşisi). Kendini Bilmek, Michel Foucault içinde (Çev. Gül Çağalı Güven), İstanbul: Om yayınevi. 1999. s. 154-159 Foucault, Michel. “Şah Yüzyıl Geç Kaldı”, Entelektüelin Siyasi İşlevi, (Çev. Işık Ergüden, Osman Akınhay, Ferda Keskin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2000, 288-291 Foucault, Michel. “Tahran: Şaha Karşı İnanç”, Janet Afary & Kevin B. Anderson, Foucault ve İran Devrimi: Toplumsal Cinsiyet ve İslamcılığın Ayartmaları, (Çev. Mehmet Doğan), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2012, s. 252-258 Foucault, Michel. “Başbakan Mehdi Bezirgân’a Açık Mektup”, Janet Afary & Kevin B. Anderson, Foucault ve İran Devrimi: Toplumsal Cinsiyet ve İslamcılığın Ayartmaları, (Çev. Mehmet Doğan), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2012, s. 327-330 Foucault, Michel, “ İktidar ve Bilgi”, İktidarın Gözü, (Çev. Işık Ergüden), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2003, s. 167-184 Foucault, “Michel Foucault ile Söyleşi: Mayıs ‘68 Boyunca “Sözcükler” ile “Şeyler” Arasında” Cogito, sayı, 14, 1998, s. 126-130 Foucault, “Aydınlanma nedir?” Özne ve İktidar, (Çev. Işık Ergüden, Osman Akınhay, Ferda Keskin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000, s. 162-172 Foucault M., “Anti-Oedipus’a Önsöz”, Entelektüelin Siyasi İşlevi (Çev. Işık Ergüden, Osman Akınhay, Ferda Keskin), İstanbul:Ayrıntı Yayınları, 2005, s. 54-58 Ghamari-Tabrizi, Behrooz. “When Life Will No Longer Barter Itself: In Defense Of Foucault On The Iranian Revolution.” in A Foucault for the 21st Century: Governmentality, Biopolitics and Discipline in the New Millenium, edited by S.Binkly and J. Capetillo. New Castle, UK: Cambridge Scholars Publishing, 2012, s. 271-292 Khatami, Mahmoud, “Foucault on The Islamic Revolution of Iran”, Journal of Muslim Minority Affairs, Vol. 23, No. 1, 2003, s.121-125 Leezenberg, M. “Michel Foucault on the Islamic Revolution in Iran”. In Cultural History after Foucault, edited by J. Neubauer. New York: Transaction Publishers, 1999, s. 63-82 McCall, Corey. “Foucault, Iran, and the Question of Religious Revolt,” International Studies in Philosophy, 40.1, 2008 Mendieta, E. ‘Spiritual Politics and Post-secular Authenticity: Foucault and Habermas on post-metaphysical religion’, in Gorski, P., Kim, D., Torpe, J. (eds) The Post-Secular in Question: Religion in Contemporary Society. New York: NYU Press, 2012, s. 307-334 Stauth, Georg. “Revolutions In Spiritless Times. An Essay On Michel Foucault’s Enquiries Into The Iranian Revolution.” International Sociology, 6 (3), 1991, s. 259-280. Versieren, Jelle and Brecht de Smet, “The Passive Revolution of Spiritual Politics: Gramsci and Foucault on Modernity, Transition and Religion” Ed. David Kreps, Gramsci and Foucault : a reassessment, Ashgate Publishing, 2015, s. 111-129