Türkiye’de Wellness Kavramına İlişkin Lisansüstü Araştırmaların Bibliyometrik Analizi

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 3, 281 - 294, 30.09.2023

Mehmet Armağan , Batuhan Kayahan , Aysel Yıldız Özer

https://doi.org/10.52369/togusagbilderg.1251347

Öz

Wellness, “sadece hastalığın olmaması değil, fiziksel, zihinsel ve sosyal olarak tam bir iyilik hali” olarak tanımlanmaktadır. Bu betimsel çalışma wellness ile ilgili lisansüstü çalışmaların incelenmesi, analizi ve sınıflandırılmasını amaçlamaktadır. Türkiye’de Ulusal tez merkezine 30.06.2022 tarihine kadar yüklenen wellness temalı 46 lisansüstü tez incelenmiştir. Tanımlayıcı istatistik analiz yöntemlerinden olan yüzde (%) ve frekans (n) analiziyle elde edilen sonuçlar değerlendirmeye alınmıştır. Wellness konusu içeren lisansüstü tezlerin 17 tanesinin 2020 yılı sonrasında yazıldığı görülmektedir. Wellness konusu içeren tezleri 10 tanesi doktora tezi, 33 tanesi yüksek lisans tezi, 3 tanesini ise tıpta uzmanlık tezidir. 31 tanesi ruhsal, 9 tanesi fiziksel, 4 tanesi duygusal, 3 tanesi sosyal, 1 tanesi mesleki wellness alt boyutlu tezlerden oluşmaktadır. 8 tanesi randomize kontrollü deneysel, 6’şar tanesi betimsel ve nicel, 4’er tanesi tanımlayıcı ve anket, 3 tanesi ilişkisel tarama modeli içeren tezlerden oluşmaktadır. Tezlerde kullanılan değerlendirme yöntemleri oldukça fazla sayıdadır. Araştırmada incelenen konu üzerine yapılan istatistiksel analiz ve lisansüstü tezler ile ilgili olarak; wellness konusunun akademisyenler tarafından çalışma alanı olarak yeteri kadar ilgi göstermedikleri görülmektedir. Wellness sadece hasta bireylerin tedavisi için değil aynı zamanda mevcut iyilik halinin sürdürülmesini kapsamaktadır. Wellness programı içeren merkezlere talep her geçen gün artmaktadır. Bu durumun sağlık turizmi ve ekonomiye önemli katkıda bulunacağı göz önüne alınarak wellness konusu alanında bilginin geliştirilmesi için daha çok lisansüstü araştırmalara ihtiyaç duyulduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Wellness, sağlık bilimleri, bibliyometrik analiz

Bibliometric Analysis of Postgraduate Studies on the Concept of Wellness in Turkey

Öz

Wellness is defined as “a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease”. This descriptive study is to examine, analyze and classify the postgraduate researches on wellness. Forty six wellness-themed postgraduate theses uploaded to the national thesis center in Turkey until 30.06.2022 were examined. The results obtained by percentage (%) and frequency (n) analysis, which are descriptive statistical analysis methods, were evaluated. It is seen that 17 of the postgraduate theses containing the subject of wellness were written after 2020. Among the theses containing the topic of wellness, 10 of them are doctoral thesis, 33 thesis of them are master's theses, and 3 of them are specialization in medicine. It consists of 31 spiritual, 9 physical, 4 emotional, 3 social, 1 professional wellness sub-dimension theses. 8 thesis of them are randomized controlled experimental, 6 thesis of them are descriptive and quantitative, 4 of them are descriptive and questionnaire, 3 of them are relational screening model. There are many evaluation methods used in theses. Regarding the statistical analysis and postgraduate theses on the subject examined in the research; It is seen that the subject of wellness does not show enough interest as a field of study by academicians. Wellness contains not only the treatment of patients, but also the maintenance of current well-being. The demand for centers with wellness programs is increased day by day. Considering thatthis situation will contribute significantly to health tourism and economy, it can be said that there is a need for more more postgraduate research in the field of wellness.

Anahtar Kelimeler

Wellness, sağlık bilimleri, bibliyometrik analiz

Kaynakça

• 1. Pascual JSG, Ignacio KHD, Khu KJO. Paving the path to wellness: a systematic review of wellness programs for neurosurgery trainees. World Neurosurgery. 2021;157(5):206-213 https://doi.org/10.1016/j.wneu.2021.06.047
• 2. Dunn HL. What high-level wellness means. Canadian Journal of Public Health/Revue Canadienne de Sante'e Publique. 1959;50(11): 447-457.
• 3. Hooker SA, Masters KS, Ross KM, Jackson KH, Peters JC. Multiple dimensions of wellness: development and psychometric properties of the Anschutz wellness evaluation 360 (AWE 360). Journal of Well-Being Assessment. 2020;4(2):95-119.
• 4. Roscoe LJ. Wellness: A review of theory and measurement for counselors. Journal of Counseling & Development. 2009;87(2):216-226.
• 5. Eraslan A, Alvurdu S, Bıyıklı T. Fitness ve wellness eğitmenliği: kavramsal bir yaklaşım. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 2020;25(2):127-139.
• 6. Fullen, M. C. (2019). Defining wellness in older adulthood: Toward a comprehensive framework. Journal of Counseling & Development, 97(1), 62-74.
• 7. Can F. Fizyoterapi ve rehabilitasyonun mesleki gelişim tarihçesi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2016;1(3):1–6.
• 8. Sharma K. Exploration of the History of Physiotherapy. Scientific Research Journal of India.2012;1(1):19–22.
• 9. World Confederation for Physical Therapy. Policy Statement: Description of Physical Therapy [Internet]. 2019 (güncelleme tarihi belirtilmemiş, erişim tarihi 29.10.2022). Erişim Adresi: https://world.physio/sites/default/files/202 0-07/PS-2019-Description-of-physicaltherapy.pdf
• 10. Phokontsia L. Preprints.org (internet). 2020 (güncelleme tarihi 30.04.2020, erişim tarihi 30.10.2022) A Systematic Review of the Role of Physiotherapy Interventions in Palliative Care. Preprints. Erişim Adresi: https://www.preprints.org/manuscript/202004.0519/v1.
• 11. Ashton H. Sports physiotherapy advancing in New Zealand. British Journal of Sports Medicine. 2015;49(14):903.
• 12. Fransen M. When is physiotherapy appropriate?. Best Practice & Research Clinical Rheumatology. 2004; 18(4): 477-489.
• 13. Kuru Çolak T, Kavlak B, Aydoğdu O, Şahin E, Acar G, Demirbüken İ ve diğ. The effects of therapeutic exercises on pain, muscle strength, functional capacity, balance and hemodynamic parameters in knee osteoarthritis patients: a randomized controlled study of supervised versus home exercises. Rheumatology international, 2017;37:399-407.
• 14. Bernabeu-Wittel M, Moreno-Gaviño L, Nieto-Martín D, Lanseros-Tenllado J, Sáenz-Santamaría A, Martínez-Pérez, O. ve diğ. Physiotherapy in palliative medicine: patient and caregiver wellness. BMJ Supportive & Palliative Care. 2021, doi: 10.1136/bmjspcare-2020-002826
• 15. Chwialkowska A, Bhatti WA, Arslan A, Glowik M. Co-creating value and well-being experiences in physiotherapy services. Journal of Services Marketing. 2023;37(1):12-24.
• 16. Cahit Arf Bilgi Merkezi. Bibliyometrik Analiz Sıkça Sorulan Sorular (internet). 2021(son günceleme belirtilmemiş, 02.01.2021 tarihinde erişildi). Erişim Adresi: https://cabim.ulakbim.gov.tr/bibliyometrik-analiz/bibliyometrik-analiz-sikca-sorulan-sorular/.
• 17. Ayaz N, Türkmen BM. Yöresel yiyecekleri konu alan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research. 2018;2(1):22-38.
• 18. Barca M, Hızıroğlu M. 2000’li yıllarda Türkiye’de stratejik yönetim alanının entelektüel yapısı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2009;4(1):113-148.
• 19. Erkan İ. Dijital pazarlamanın dünü, bugünü, geleceği: bibliyometrik bir analiz. Akademik Hassasiyetler. 2020;7(13):149-168.
• 20. Darıcı M. Kamu yönetimi alanında stratejik yönetim temalı tezlerin bibliyometrik analizi: ulusal tez merkezi örneği. Stratejik Yönetim Araştırmaları Dergisi. 2021;4(1):21-39.
• 21. Siner G, Torun N. Sağlık turizminde termal turizm ve Spa-Wellness turizminin yeri ve önemi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020;(48):517-533.
• 22. Bölüktaş RP. Türkiye’nin yaşlı sağlığı turizmi için fırsatları. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020;8(16):1-15.
• 23. Chen PT, Kung RH, Huang MY, Chen FD, Pei L. Exploring the medical tourism development barriers and participation willingness in taiwan: an example of mainland tourist. International Journal of Humanities and Social Sciences. 2012;6(8):2132- 2137
• 24. Costa C, Quintela J, Mendes J. Health and Wellness Tourism: A Strategic Plan for Tourism and Thermalism Valorization of São Pedro do Sul. Health and Wellness Tourism (electronic resource). Ed: Peris-Ortiz M. and AlvarezGarcia J. Londra:Springer;2015; 21- 31.
• 25. Polat N. Wellness turizminde sürdürülebilirlik uygulamalarının tespitine yönelik nitel bir araştırma ve bir model önerisi: Afyon ili örneği [Doktora Tezi]. Afyon: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2010.
• 26. Ayhan S. Wellness turizm destinasyonu olarak Eskişehir: Kaynaklar, çeşitler, sorunlar ve çözümler [Yüksek Lisans Tezi]. Kırklareli: Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2021.
• 27. Devravut Ö.-Türkiye wellness turizmi pazarlama stratejilerinin belirlenmesinde beslenme programlarının rolü ve önemi [Yüksek Lisans Tezi]. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2019.
• 28. Duran Oğuz N. Üniversite öğrencilerinin iyilik-hali: Kavramın incelenmesi ve sanat etkinlikleriyle zenginleştirilmiş iyilik-hali programının etkinliğinin test edilmesi [Doktora Tezi]. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2006.
• 29. Oğrak ÖE. Düzenli yoga ve nefes egzersizleri ile rehberli meditasyon uygulamalarının hekimlerin iyilik hali, stres ve anksiyete düzeyleri üzerine etkilerinin karşılaştırılması: Randomize kontrollü çalışma [Tıpta Uzmanlık]. İstanbul: Sağlık Bilimleri Üniversitesi İstanbul Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi; 2022.
• 30. Tokmak NN. Fizyoterapi öğrencilerinin iyilik hali, fiziksel aktivite seviyesi, sedanter davranış seviyesi, fiziksel aktiviteye karşı tutum ve davranış düzeylerinin belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İzmir: Dokuz Eylül Üniveristesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2022.
• 31. Weiss HM, Cropanzano R. Affective Events Theory: A Theoretical Discussion of the Structure, Causes and Consequences of Affective Experiences at Work. Research in Organizational Behavior. Elsevier Science/JAI Press. 1996;18(1):1-74.
• 32. Hayırlı Ş. Online fiziksel egzersizin yetişkin kadınlarda öz yeterlik ve iyilik haline etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: Bahçeşehir Üniveristesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü; 2022.
• 33. Aral S. Egzersiz katılımcılarının özyeterlik, umut ve iyilik halinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2020.
• 34. Karaşahin Bİ. Ekrana maruz kalmanın çocukların iyilik hali üzerindeki etkisi: Duygu düzenleme ve aile işlevselliğinin rolü [Doktora Tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2021.
• 35. Aykutalp Börklü Ö. Üniversite öğrencilerinde COVID-19 dönemindeki sosyal izolasyon ve sosyal destek algısı ile siber mağduriyetle başa çıkma düzeyi ve psikolojik iyilik hali arasındaki ilişkiler [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2021.
• 36. Görücü S. Yoğun bakımda hastası olan bireylerin ölüm anksiyetesi ve spritüel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İzmir. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019.
• 37. Gözen NG. Covıd 19 sürecinde salgın hastalık kaygısı, dini başa çıkma, spiritüel iyi oluş ve huzurun incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Beykent Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü; 2022.
• 38. Yılmaz E, Çöl M. Kanıta dayalı tıp. Journal of Clinical and Analytical Medicine. 2014;5(6):537-42.
• 39. Gray N, Savage B, Scher S, Kozlowska K. Psychologically informed physical therapy for children and adolescents with functional neurological symptoms: the wellness approach. The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences, 2020;32(4):389-395.
• 40. Yıldız A, Tarakcı D, Hajebrahimi F, Mutluay F. Disabled children's functionality and maternal quality of life and psychological status. Pediatrics International. 2016;58(12):1291-1296.
• 41. Ozer AY, Karaca S, Senocak E, Oguz S, Polat MG. Does kinesiophobia limit physical activity and quality of life in asthmatic patients?. International Journal of Rehabilitation Research. 2022;45(3):230-236.
• 42. Gündede E, Şenocak E, Özer AY. Serebral Palsili Çocuğu Olan Ebeveynlerde Bakım Yükü, Psikolojik Durum ve Yaşam Kalitesi İlişkisi. Ahi Evran Medical Journal 2022;6(3):290-296.
• 43. Gur K, Erol S, Gunes FE, Cıfcılı S, Calık KB, Ozer AY. ve diğ. Health behavior and health needs of first-year medical and health sciences students. Marmara Medical Journal. 2023;36(1):113-125.
• 44. O’Donoghue G, Cusack T, Doody C. Contemporary undergraduate physiotherapy education in terms of physical activity and exercise prescription: practice tutors’ knowledge, attitudes and beliefs. Physiotherapy. 2012;98(2):167-173.