Hemşirelerde Mindfulness Temelli Stres Azaltma Programının İş Stresi Üzerine Etkisi: Sistematik Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 258 - 269, 31.05.2024

Merve Ataç , Dilek Avcı

https://doi.org/10.52369/togusagbilderg.1269802

Öz

Amaç: Bu çalışma, hemşirelere verilen farkındalık temelli eğitim programlarının mesleki stres üzerindeki etkilerini araştıran randomize kontrollü çalışmaların incelenmesi ve çalışmalardan elde edilen verilerin sistematik olarak değerlendirilmesi amacıyla yapıldı.
Yöntem: Farkındalık temelli eğitim programlarının hemşirelerde mesleki strese etkisini belirlemek amacıyla PubMed, Web of Science, Science Direct, Google Scholar, EBSCO host ve Cochrane veri tabanları tarandı. Arama İngilizce olarak, 3 anahtar kelime (hemşire, farkındalık, mesleki stres) kullanılarak yapıldı. Literatür taraması sonucunda 7.382 makaleye ulaşıldı ve 5 araştırma çalışmaya dahil edildi. Çalışmalar PRISMA kontrol listesi kullanılarak değerlendirildi. Literatür taraması sonucunda 380 katılımcının yer aldığı 5 araştırma çalışmaya dahil edildi.
Bulgular: Bu çalışmaya dahil edilen 5 çalışmanın içeriği incelendiğinde, eğitim sonrasında hemşirelerin farkındalık düzeylerinin arttığı, mesleki stres düzeylerinin azaldığı, iş tatminlerinin ve hasta bakım kalitelerinin arttığı dikkat çekmektedir. MBSR eğitiminin hemşirelerin depresyon ve kaygı düzeylerini azalttığı, farkındalık düzeylerinin ve uyku kalitelerinin artmasında önemli ölçüde rol oynadığı belirlendi. Ayrıca elde edilen verilerle farkındalık temelli stres eğitimi programının uyku sorunlarını ve yorgunluk düzeylerini de azalttığı tespit edildi.
Sonuç: İncelenen çalışmalar, farkındalık temelli stres azaltma programının hemşirelerde mesleki stresi düzeyini anlamlı derecede azalttığını göstermektedir. Bu nedenle hemşirelik hizmet içi eğitiminde MBSR programının kullanılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

hemşire, iş stresi, farkındalık

The Effect of Mindfulness -Based Stress Reduction Program on Work Stress in Nurses: A Systematic Review

Öz

Purpose: This study was conducted to examine the randomized controlled studies investigating the effects of mindfulness-based training programs given to nurses on occupational stress and to systematically evaluate the data obtained from the studies.
Methods: In order to determine the effect of mindfulnessbased training programs on occupational stress in nurses, PubMed, Web of Science, Science Direct, Google Scholar, EBSCO host and Cochrane data bases were searched. The search was in English and was conducted using 3 key words (nurse, mindfulness, occupational stress). As a result of the literature rewiew, 7.382 articles were reached and 5 studies were included in the study. Studies were evaluated using the PRISMA checklist. As a result of the literature review, 5 articles including 380 participants were included in there view.
Results: When the content of the 5 studies included in this study is examined, it is noteworthy that after the training, the awareness levels of nurses increased, their job stress levels decreased, their job satisfaction and patient care quality increased. It was determined that MBSR education reduced the depression and anxiety levels of nurses and played an important role in increasing their awareness levels and sleep quality significantly. In addition, with the data obtained, it was found that the mindfulness-based stress eduction program also reduced sleep problems and fatigue levels.
Conclusion: The studies examined showed that mindfulness-based stress reduction program greatly decreased occupational stress in nurses. So it can be recommended to use the MBSR program in nursing inservice training.

Anahtar Kelimeler

Mindfulness, Nurses, Occupational Stress

Kaynakça

• Aydın, G.Ç., Aytaç S., Şanlı, Y. (2020). Hemşirelerde algılanan stres ve stres semptomlarının işten ayrılma eğilimi üzerindeki etkisi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (Özel Sayı): 526-538, doi: 10.21733/ibad.789662
• Aiken, L. H., Sermeus, W., Van den Heede, K., Sloane, D. S., Busse, R., McKee, M., Bruyneel, L. et. al. (2012). Patient safety, satisfaction, and quality of hospital care: cross sectional surveys of nurses and patients in 12 countries in Europe and the United States. BMJ, 344, e1717. https://doi.org/10.1136/bmj.e1717
• Dachalson, E. M. M, Gyang, E. D. & Azi, P. S. (2017). Stress among nurses: A comparative study of two tertiary health care institutions in Jos, Nigeria. IFE PsychologIA, 25, 82–103.
• Önder, G., Aybes, M. & Önder, E. (2014). Hemşirelerin stres seviyesine etki eden faktörlerin öncelik sırasının çok kriterli karar verme tekniği ile belirlenmesi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi 1(1), 21-35.
• Gök, G. A. (2015). Merhamet etmenin dayanılmaz ağırlığı: hemşirelerde merhamet yorgunluğu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 299-313.
• Crane, P., & Ward, S. (2016). Self-healing and self-care for nurses. AORN Journal, 104(4), 386–400. doi:10.1016/j.aorn.2016.09.007
• Botha, E., Gwin, T., & Purpora, C. (2015). The effectiveness of mindfulness-based programs in reducing stress experienced by nurses in adult hospital settings: a systemic review of quantitative evidence protocol. JBI Database of Systemic Reviews and Implementation Reports, 13(10), 21–29. https://doi.org/10.11124/jbisrir-2015-2380
• Guillaumie, L., Boiral, O., & Champagne, J. (2017). A Mixed-methods systematic review of the effects of mindfulness on nurses. Journal of Advanced Nursing, 73, 1017-1034. doi:10.1111/jan.13176
• Howlett, M., Doody, K., Murray, J., LeBlanc-Duchin, D., Fraser, J., & Atkinson, P. R. (2015). Burnout in emergency department healthcare professionals is associated with coping style: a cross-sectional survey. Emergency Medicine Journal, 32, 722-727. doi:10.1136/ emermed-2014-203750
• Leiter, M. P., & Maslach, C. (2009). Nurse turnover. The Mediating Role of Burnout. Journal of Nursing Management, 17, 331-339. doi:10.1111/ j.1365-2834.2009.01004.x
• McHugh, M. D., Kutney-Lee, A., Cimiotti, J. P., Sloane, D. M., & Aiken, L. H. (2011). Nurses’ widespread job dissatisfaction, burnout, and frustration with health benefits signal problems for patient care. Health Affairs, 30, 202-210. doi:10.1377/hlthaff.2010.0100
• Bishop, S. R., Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., Anderson, N. D., Carmody, J., ... & Devins, G. (2004). Mindfulness: a proposed operational definition. Clinical Psychology: Science and Practice, 11(3), 230-241.
• Camci GB, Kavuran E. Hemşirelerin İş Stresi ve Tükenmişlik Düzeyleri ile Meslek ve Yaşam Doyumu Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2021; 24(2): 274- 283. doi: 10.17049/ataunihem.930846
• Hayes, A. M., & Feldman, G. (2004). Clarifying the construct of mindfulness in the context of emotion regulation and the process of change in therapy. Clinical Psychology: Science and Practice, 11(3), 255-262.
• Semple, R. J. (2010). Does mindfulness meditation enhance attention: a randomized controlled trial. Mindfulness, 1(2), 121-130.
• Yang, J., Tang, S. & Zhou W. (2018). Effect of mindfulness-based stress reduction therapy on work stress and mental health of psychiatric nurses. Psychiatria Danubina, 30(2), 189-196. doi: 10.24869/psyd.2018.189
• Page, M.J., McKenzie, J.E., Bossuyt, P.M., Boutron, I., Hoffmann, T.C., Mulrow, C.D., Shamseer, L., Tetzlaff, J.M., Akl, E.A., Brennan, S.E., Chou, R., Glanville, J., Grimshaw, J.M., Hróbjartsson, A., Lalu, M.M., Li, T., Loder, E.W., Mayo-Wilson, E., McDonald, S., McGuinness, L.A., Stewart, L.A., Thomas, J., Tricco, A.C., Welch, V.A., Whiting, P., & Moher, D. (2021). The PRISMA 2020 statement: an updated guideline for reporting systematic reviews. BMJ, 372, n71. doi: 10.1136/bmj.n71.
• Hilcove, K.,Marceau, C., Thekdi, P., Larkey, L., Brewer, M.A. & Jones, K. (2021). Holistic nursing in practice: mindfulness- based yoga as an ıntervention to manage stress and burnout. Journal of Holistic Nursing, 39(1), 29-42.doi:10.1177/0898010120921587
• Lin, L., He, G., Yan, J., Gu, C. & Xie, J. (2019). The effects of a modified mindfulness-based stress reduction program for nurses: a randomized controlled trial. Workplace Health & Safety, 67(3), 111-122. doi:10.1177/2165079918801633
• Mackenzie, C. S., Poulin, P. A., & Seidman-Carlson, R. (2006). A brief mindfulness-based stress reduction ıntervention for nurses and nurse aides. Applied Nursing Research, 19(2), 105-109.
• Norouzinia, R., Ramezani, Z., Khalili, A., Dehghani, M. & Sharifi, A. (2017). The effect of mindfulness-based stress reduction training on stress and burnout of nurses. IAJPS, 4(05), 1296-1302. doi: 10.5281/zenodo.802200
• Puswiartika, D.& Ratu, B. (2020). The effect of mindfulness-based ıntervention on work stress of nurses who work in an emergency department in a hospital in Indonesia. Jurnal Aisyah: Jurnal Ilmu Kesehatan, 5(1), 113-118. doi : 10.30604/jika.v5i1.728