FOUCAULT BAĞLAMINDA İKTİDARIN GÖRÜNMEZLİĞİ VE “PANOPTİKON” İLE “İKTİDARIN GÖZÜ” GÖSTERGELERİ

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 1, 22 - 29, 01.03.2012

Gizem Özdel

Öz

Tarihin başlangıcından bu yana, insanoğlunun yaşama serüveninin yanında aslında bizler ile hep
beraber olan, sürekli değişim gösteren, zaman zaman zarar zaman zaman ise yarar getiren, insan eliyle
yaratılmış ve her zaman var olacak olan bir gücün varlığını görmezden gelmek mümkün değildir. Bu
güç ‘’İktidar’’ kavramıdır. İktidar kavramı, birçok farklı dönem içerisinde geliştirilen felsefelere bağlı
olarak, biçim değiştirse de hiçbir zaman ortadan kalkmayacak olan bir gerçekliktir. İlk çağların kabile
reisi olan iktidar, bugün ise görünmez ancak eskisinden çok daha büyük bir güçtür. Bu güç dünyadaki
her gelişmeden haberdar, hatta bu gelişimlerin yaratıcısı ve gözetleyicisi rolündedir. Sanattan,
siyasete, sosyolojiden, göstergebilime kadar çok farklı alanlarda bu kavramın ne olduğu tartışılmış,
hatta kavrama bağlı üretimler yapılmıştır. 20.yüzyılın en önemli sosyologlarından Foucault,
dönemimizin değişen iktidar anlayışını, tasarlanmış bir yapı olan Panoptikon metaforuyla
temellendirerek, modern iktidarların görünmezliği üzerine çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmada,
“iktidar” kavramının “görünmezliği” Foucault, Althusser gibi sosyologların metinlerinden
yararlanılarak, üretilmiş çeşitli görsel göstergeler bağlamında ele alınacaktır. Göstergelerin
çözümlenmesinde metinlerarasılık yöntemi kullanılarak farklı tarihsel dönemlerde varolan ‘’göz’’
göstergesi, ‘’İktidarın Gözü’’ bağlamında incelenecektir

Anahtar Kelimeler

Panoptikon, gözetim, iktidarın gözü

Kaynakça

• Michel Foucault, (1992).Hapishanenin Doğuşu. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Michel Foucault,( 2007).İktidarın Gözü Seçme Yazılar 4. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• J. Bentham, C. Pease Watkin,S. Werret,( 2008).Panoptikon Gözün İktidarı. İstanbul: Su Yayınları.
• Louis Althusser, (2008).İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. İstanbul: İthaki Yayınları,
• Ahu Antmen,(2008). 20Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık. http://tr.wikipedia.org/wiki/Horus'un_g%C3%B6z%C3%BC_(Wedjat) http://www.loveartnotpeople.com/2011/12/working-class-stigmas-and-london-east.html http://www.pablopicasso.org/guernica.jsp http://tr.wikipedia.org/wiki/Guernica_(tablo) http://tr.wikipedia.org/wiki/Sauron http://liveyourdream-ownyourlife.com/tag/mlm-policy-and-procedure http://www.sanatlog.com/etiket/gerilim/