THE FOLK POETS OF ERZURUM REVIEW OF BAGLAMA LEARNING PROCESSES AND BAGLAMA VOICE FORMATS

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 4, 1376 - 1387, 31.08.2021

Murat Kamil İnanıcı , Taner Çalmaşur

Öz

This research was carried out in order to determine the baglama learning processes and the vocalization styles of Erzurum folk poets who continue the tradition of minstrelsy. Qualitative research method was used in the research. The study group of the research consists of folk poets living in Erzurum who continue the tradition of Erzurum minstrel tradition today. As a data collection tool in the study, the "personal information form" related to the demographic information of the study group and the interview form prepared to reveal the "how the minstrels learn baglama and vocalize baglama" were used. Research data were analyzed by descriptive analysis technique. The data obtained from the minstrels were examined in four themes: "The Process of Learning Minstrelsy", "The Process of Self-Development in Minstrel", "Bağlama Vocalization Styles of Minstrels" and "Challenges in the Minstrelsy Process". As a result of the research, the minstrels; It was determined that they learned the baglama by watching and listening to the minstrels and artists, and by having their master show it and have it done, they had a willingness to improve playing the baglama, they constantly repeated it, they listened to those who played it well, and they worked on plectrum and ornamentation. It has been seen that the minstrels generally use a broken order and baglama order, and they give opinions such as finger, arm and body comfort, obtaining the desired sound in baglama and habit. It was concluded that the minstrels reported that they had difficulties in the minstrel process in general and that these difficulties were technical, professional and motivational difficulties.

Anahtar Kelimeler

Tradition, Minstrel Tradition, Minstrel, Bard, Baglama Learning

ERZURUM HALK OZANLARININ BAĞLAMA ÖĞRENME SÜREÇLERİ VE BAĞLAMA SESLENDİRME BİÇİMLERİNE YÖNELİK İNCELEME

Öz

Bu araştırma âşıklık geleneğini sürdüren Erzurum halk ozanlarının bağlama öğrenme süreçlerini ve bağlama seslendirme biçimlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Erzurum âşıklık geleneğini günümüzde sürdüren ve Erzurum’da yaşayan halk ozanları oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak, çalışma grubunun demografik bilgilerine ilişkin “kişisel bilgi formu” ve “Âşıkların bağlama öğrenme ve bağlamayı seslendirme biçimleri”ni ortaya çıkarmak amacıyla hazırlanan görüşme formu kullanılmıştır. Araştırma verileri betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Âşıklardan elde edilen veriler “Âşıklığı Öğrenme Süreci”, “Âşıklıkta Kendini Geliştirme Süreci”, “Âşıkların Bağlama Seslendirme Biçimleri” ve “Âşıklık Sürecinde Yaşanan Zorluklar” olmak üzere dört temada ele alınarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda âşıkların; bağlamayı Âşıkları ve sanatçıları izleme- dinleme yoluyla ve ustasının gösterip yaptırması yoluyla öğrendikleri, bağlama çalmayı geliştirmeye yönelik istekliliklerinin olduğu, bu gerçekleştirmek için sürekli tekrar yaptıkları, iyi çalanları dinledikleri, mızrap ve süslemeye yönelik çalışmalar yaptıkları belirlenmiştir. Âşıklar genellikle bozuk düzen ve bağlama düzeni kullandıklarını buna gerekçe olarak ise parmak, kol ve beden rahatlığı, bağlamada istenile sesi elde etme ve alışkanlık gibi görüşler belirttikleri görülmüştür. Âşıkların genel olarak âşıklık sürecinde zorluk yaşadıklarını bildirdikleri ve bu zorlukların teknik, mesleki ve motivasyonel zorluklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gelenek, Âşıklık Geleneği, Âşık, Halk Ozanı, Bağlama Öğrenimi

Kaynakça

• Albayrak, N. (1991). Diyanet İslam Ansiklopedisi Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
• Arı, B. (2013). Adana âşıklık geleneğinde bir alevi âşık: Hacı Ali Şen’in şiirlerinde nasihat. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş-ı Veli Araştırma Dergisi, 68, 129-155.
• Artun, E. (2005). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Artun, E. (2008). Âşık Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Artun, E. (2012). Günümüzde yaşayan âşıklık geleneği üzerine düşünceler. Prof. Dr. Mine Mengi adına Türkoloji Sempozyumu (20-22 Ekim 2011). Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Aslan, F. (2007). Kars yöresi âşıklarının usta-çırak geleneği bakımından değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 36(36), 41-77.
• Azar, B. (2007). Sözlü kültür geleneği açısından Türk saz şiiri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 119-133.
• Bahşi, B. (1997). Türk Halk Müziğinde Âşık Veysel’in Yeri ve Önemi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başkaya, M. (2018). Âşıklık geleneğinin son temsilcilerinden Trabzonlu Halk Ozanı Baba Salim (1887-1956). Electronic Turkish Studies, 13(12), 613-630.
• Benli, E. (2016). Türkiye’deki Âşıklık Geleneğinin Toplumsal ve Siyasal Yansımaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çopuroğlu, K. (1998). Yukarı Çukurova’da Âşıklık Geleneği ve Âşık Eyyübi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demir, M. (2018). Kars Âşıklık Geleneği İçerisinde Karslı Âşık Arif Çiftçi’nin Yeri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çankırı: Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Edis, S. İ. ( 2013). Ozan Ahmet Poyrazoğlu Hayatı, Sanatı, Yayımlanmamış Şiirleri ve Derdiyar ile Gülhandan Hikâyesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eravşar, R. (2012). Âşıklık geleneği bağlamında “bağlama” nın Anadolu’daki yayılma alanları. International Journal of Social and Economic Sciences, 2(1), 31-35.
• Fidan, S. (2016). Âşıklık Geleneği ve Medya Endüstrisi İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Günay, U. (1993). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir ve Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Günaydın, E. (1998). Sümmani’nin Hayatı ve Tavrı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Heziyeva, Ş. (2010). Tarihi süreç içinde Türkiye’de âşıklık ve âşıklık geleneği. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 10(1), 81-89.
• Karakoç, D. (2006). Muharrem Kasımlı’nın “Ozan–Âşık Sanatı” Adlı Kitabı Üzerine Bir Çalışma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kars: Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karakuş, G. (2018). Sivas İli Âşıklık Geleneği ve Geleneğin Bugünkü Temsilcilerinden Âşık Şentürk İyidoğan, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi (19. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Kayapınar, U. (2019). Sivas İmranlı’lı Ozan İsa Koç Türkülerinin Derlenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köprülü, M. F. (1989). Edebiyat Araştırmaları 1, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Oğuz, M. Ö., Ekici, M., Aça, M., Düzgün, D., Akarpınar, R. B., Arslan, M., Yılmaz, A. M., Eker, G. Ö. ve Özkan, T. (2016). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı (13. Baskı). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Özarslan, M. (2001). Erzurum Âşıklık Geleneği, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özbek, M. (2014). Türk Halk Müziği El Kitabı 1, Terimler Sözlüğü, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Özinan, S. (2019). Âşıklık Geleneğinin Tiyatro Antropolojisi Açısından İncelenmesi ve Bir Uygulama, Sanatta Yeterlik Sanat Çalışması Raporu. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Reinhard, K. (1977). Typen Yon Âşık-Melodıen Im Vilâyet Sivas, I. Uluslararası Türk Folklor Kongre Bildirileri, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Sakaoğlu, S. (1992). Ozan, Âşık, Saz Şairi ve Halk Şairi Kavramları Üzerine. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Seyidoğlu, B. (2002). Mitoloji Üzerine Araştırmalar, Ankara, Dergah Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• TDK. (1998). Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük 1, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
• Tüfekçi, N. (1983). Âşıklarda Müzik, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yalçın, E. (2018). Kültürel ve Toplumsal İletişim Bağlamında Âşıklık Geleneği ve Âşık Beyhani’nin Hayatı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, G. (2006). Davut Sularî ve Ozanlık Geleneği İçindeki Yeri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.