Halter ve boks sporcularının egzersiz bağımlılığı ve egzersizde davranışsal düzenlemeleri ile madde bağımlılığı farkındalıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 161 - 175, 30.04.2023

Ömer Faruk Aksoy , Murat Kul

https://doi.org/10.22282/tojras.1266075

Öz

Bu çalışmanın amacını halter ve boks sporcularının egzersiz bağımlılığı ve egzersizde davranışsal düzenlemeleri ile madde bağımlılığı farkındalıkları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi ve bu verilerin demografik değişkenler açısından incelenmesi oluşturmaktadır. Araştırma grubunu 333 katılımcı oluşturmaktadır. Veri toplama amacı ile “Egzersiz Bağımlılığı Ölçeği”, “Egzersizde Davranışsal Düzenlemeler Ölçeği-2” ve “Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde yüzde ve frekans dağılımları ve Pearson Korelasyon Analizi uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, Egzersiz Bağımlılığı Ölçeği toplam puanı ile Madde Bağımlılığı Farkındalık Ölçeği toplam puanı ve Egzersizde Davranışsal Düzenlemeler Ölçeği-2 toplam puanı arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı ilişkiye rastlanmıştır. Bu bağlamda egzersiz sırasında oluşan güdü kompulsif bir eylem halini aldığında, bireyde egzersiz bağımlılığı başladığı ve egzersiz bağımlısı kişilerin, madde bağımlılığı farkındalıklarının daha yüksek olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Halter, Boks, Güdülenme, Egzersiz Bağımlılığı, Madde Bağımlılığı

Destekleyen Kurum

Türkiye Yeşilay Cemiyeti

Proje Numarası

2020/8 Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yüksek Lisans Tez Araştırma Burs Destek Programı

Teşekkür

Bu araştırmayı destekleyen Türkiye Yeşilay Cemiyeti'ne teşekkür ederiz.

Examination of the Relationship Between Exercise Addiction and Behavioral Regulations in Exercise and Substance Abuse Awareness of Weightlifting and Boxing Athletes

Öz

The aim of this study is to evaluate the relationship between exercise addiction and behavioural regulation in exercise and substance addiction awareness of weightlifting and boxing athletes and to examine these data in terms of demographic variables. The research group consists of 333 participants. “Exercise Addiction Scale”, “Behavioural Regulations in Exercise-2” and “Substance Addiction Awareness Scale” were used for data collection. Percentage and frequency distributions and Pearson Correlation Analysis were applied in the analysis of the data. According to the results of the research, significant positive correlation was found between the Exercise Addiction Scale total score and the Substance Addiction Awareness Scale total score, and the Behavioural Regulations in Exercise-2 total score. In this context, when the motivation that occurs during exercise becomes a compulsive action, it is thought that exercise addiction starts in the individual and that the substance addiction awareness of exercise addicts is higher.

Anahtar Kelimeler

Weightlifting, Boxing, Motivation, Exercise Addiction, substance abuse

Proje Numarası

2020/8 Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yüksek Lisans Tez Araştırma Burs Destek Programı

Kaynakça

• Akgöl, Ö. (2019). Egzersiz yapan yetişkinlerin egzersize olan bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Aktürk, A. (2017). Yaşlı adayı ve yaşlılarda egzersiz güdülenmesi ve egzersizde temel psikolojik ihtiyaçların incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Bavlı, Ö., Işık, S., Canpolat, O., Aksoy, A., Bilgetekin, B. G., Gültekin, K., Katra, H., Uzun, M., & Ödemiş, M. (2015). Dansçilarda egzersiz bağimliliği semptomunun incelenmesi. Uluslararası Spor, Egzersiz & Antrenman Bilimi Dergisi, 1(2), 120-124.
• Beaudoin, C. M. (2006). Competitive orientations and sport motivativation of professional women football players: an internet survey. Journal of Sport Behavior, 29(3), 201-212.
• Birgönül, Y. (2019). Tenis sporuna yönelik egzersiz bağımlılığı ve huzur ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (17. Baskı). Ankara: Pegem Akademi, s. 24.
• Coverley Veale, D. M. (1987). Exercise dependence. British Joumal of Addiction, 82(7), 735-740.
• Cresswell, J. W. (2012). Educational research: planning, conducting and evaluating qualitative and quantitative research (4th ed.). Boston: Pearson Education Inc.
• Çavuşoğlu, G., & Yılmaz, A. K. (2020). Üniversite öğrencilerinin egzersizde motivasyonel düzenleme ve sosyal fizik kaygı düzeylerinin incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 4(2), 106-114.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: human needs and the self determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
• Demirel, H. G. (2019). Üst düzey sporcuların egzersiz bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Er, K. (2020). Bireysel ve takım sporları ile ilgilenen master sporcularda egzersiz bağımlılığının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Ersöz, G., Aşçı, H., & Altıparmak, E. (2012). Egzersizde davranışsal düzenlemeler ölçeği-2: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 22-31.
• Erşen, K. (2019). Egzersizde hedef yönelimi, davranışsal düzenlemeler ve psikolojik ihtiyaçların ilişkisinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Eysenck, H. J. (1997). Addiction, personality and motivation. Human Psychopharmacology, 12(2), 79-87.
• Gümüş, E. (2017). Egzersizde motivasyonel düzenlemelerin ve sosyal fizik kaygı düzeyinin, yaşam kalitesi bağlamında incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Gün, A. (2018). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin egzersiz bağımlılık durumlarına göre fiziksel aktivite ve vücut kitle indekslerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan.
• Güven, N. K. (2019). Fiziksel aktivite düzeylerine göre egzersiz yapan bireylerin bedeni beğenme ve egzersiz bağımlılığının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi (23. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, s. 77.
• Kaya, Ö. (2019). Öğretmen adaylarının egzersiz bağımlılıkları ve egzersize yönelik metaforik algıları. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Konuş, N. D. (2019). Aktif sporcular ile spor yapmayı bırakmış bireylerin egzersiz bağımlılık düzeyleri ve spor kaynaklı etkilerinin incelenmesi (karma model). Yüksek Lisans Tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde.
• Lichtenstein, M. B., & Hinze, C. J. (2020). Exercise addiction. Adolescent Addiction, 265–288.
• Özay Köse E., & Gül Ş. (2018). Madde bağımlılığı farkındalık ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 41-56. DOI: inuefd.327521
• Paksoy, S. M. (2021). Spor bilimleri alanında öğrenim gören üniversite öğrencilerinin egzersiz bağımlılığı düzeylerinin incelenmesi (Kahramanmaraş ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Palmer, J., Vacc, N., & Epstein, J. (1988). Adult inpatient alcoholics: physical exercise as a treatment intervention. Journal of Studies on Alcohol, 49, 418–421.
• Pelletier, L.G., Fortıer, M.S., Vallerand, R.J., Brıere, N.M. (2001). Associations among perceived autonomy support, forms of self-regulation, and persistence: a prospective study. Motivation and Emotion, 25: 279-306.
• Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Uyuşturucu ile Mücadele Ulusal Strateji Belgesi ve Eylem Planı Erişim Tarihi: 01.01.2021, https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bagimliliklamucadele-haberler/2018-2023- uyu%C5%9Fturucu-ile-m%C3%BCcadele-ulusal-strateji-belgesi-ve-eylem-plan%C4%B1.html.
• Smith, D., & Hale, B. (2005). Exercise-dependence in bodybuilders: antecedents and reliability of measurement. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 45(3), 401-408.
• Tekkurşun Demir, G., Hazar, Z., & Cicioğlu, H. İ. (2018). Egzersiz bağımlılığı ölçeği (EBÖ): geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Education Journal, 26(3), 865-874.
• Terry, A., Szabo, A., & Griffiths, M. (2004). The exercise addiction ınventory: a new brief screening tool. Addiction Research And Theory, 12(5), 489-499.
• Türkmen, M., Zorba, E., Aydos, L., Akman, O., & Yıldız, M. (2021). Antrenörlerin egzersiz bağımlılık düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. 4. Uluslararası Herkes İçin Spor Kongresi’nde sunulmuş sözlü bildiri. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Uzun, U. (2019). Spor bilimleri eğitimi alan yükseköğretim öğrencilerinin egzersiz bağımlılığının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Yeltepe, H. (2010). Alkol ve madde bağımlılığı tedavisi gören yetişkinlerde düzenli egzersizin depresyon ve yaşam kalitesine etkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yıldızçiçek, C. (2019). Psikolojik bir rahatsızlık olan egzersiz bağımlılığının öz yeterlilik ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.