Islam and Sport: Psychosocial Impacts and Moral Considerations

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 3, 310 - 320, 30.07.2024

Zeki Taş , Gülten Hergüner , Abdulvahit İmamoğlu

https://doi.org/10.22282/tojras.1470157

Öz

This study aimed to examine the psycho-social effects of Islam on athletes. The research was conducted with an explanatory sequential design approach among mixed method research designs. The study group of the research consisted of 946 athletes, 336 females and 610 males, selected by convenience sampling method in the quantitative dimension, and 20 athletes determined by similar case sampling in the qualitative dimension. In the quantitative dimension of the study, "Islamic Religion’s Impact on Sport Activities Scale" (IRISAS) was used as a data collection tool. Qualitative data were obtained from face-to-face interviews conducted through a semi-structured interview form consisting of 6 questions according to the data obtained from the sub-dimensions of the scale. Quantitative data were analysed with descriptive statistics, independent groups t-test, one-way analysis of variance and Pearson correlation by using SPSS package programme. In the analysis of qualitative data, MAXQDA-2020 qualitative data analysis programme was used and analysed with descriptive and content analysis techniques. When the research results were analysed, statistically significant differences were found in the sub-dimensions of auto-control and morality according to gender, in the sub-dimensions of clothing and opposite sex according to sports branch, in the sub-dimensions of motivation, auto-control and morality according to the degree obtained, and in the sub-dimensions of participation, motivation, auto-control, morality, clothing and opposite sex according to the frequency of training and religiosity levels (p<.05). On the other hand, no significant difference was found in any sub-dimension according to the level of religious education (p>.05). Furthermore, significant negative correlations were found between age and motivation, morality and dress sub-dimensions; sports experience and auto-control, morality, dress and opposite sex sub-dimensions; income and opposite sex sub-dimensions (p<.05). As a result, supported by the results of qualitative analyses, it was determined that the religion of Islam has effects on athletes in the sub-dimensions of sports participation, motivation, morality, ethics, auto-control, clothing and opposite sex.

Anahtar Kelimeler

Islamic Religion, Sport, Athlete, Sport Activity.

İslam ve Spor: Psikososyal Etkiler ve Ahlaki Değerlendirmeler

Öz

Bu araştırmanın amacı İslam dininin sporcular üzerindeki psiko-sosyal etkilerini incelemektir. Araştırma, karma yöntem araştırma desenlerinden açıklayıcı ardışık desen yaklaşımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu nicel boyuttaki örneklemi kolayda örnekleme yöntemiyle seçilen 336’sı kadın, 610’u erkek toplam 946 sporcu; nitel boyuttaki örneklemi ise benzeşik durum örneklemesi ile belirlenen 20 sporcu oluşturmaktadır. Araştırmanın nicel boyutunda veri toplama aracı olarak “Sportif Faaliyetlerde İslâm Dini Etki Ölçeği” (SFİDEÖ) kullanılmıştır. Nitel veriler ise ölçek alt boyutlarından elde edilen veriler doğrultusunda 6 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla yapılan yüzyüze görüşmelerden elde edilmiştir. Nicel boyuttaki veriler SPSS paket programı ile betimsel istatistikler, bağımsız gruplar t-testi, tek yönlü varyans analizi ve Pearson korelasyon analizleri ile çözümlenmiştir. Nitel boyuttaki verilerin analizinde MAXQDA-2020 nitel veri analiz programı kullanılmış, betimsel ve içerik analiz tekniğiyle çözümlenmiştir. Araştırma bulguları incelendiğinde; cinsiyete göre otokontrol ve ahlâk alt boyutlarında, spor branşına göre; kıyafet ve karşı cins alt boyutlarında, elde edilen dereceye göre; motivasyon, otokontrol ve ahlâk alt boyutlarında, yapılan antrenman sıklığı ve dindarlık düzeylerine göre; katılım, motivasyon, otokontrol, ahlâk, kıyafet ve karşı cins alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir (p<.05). Buna karşın dini eğitim alma durumlarına göre ise hiçbir alt boyutta anlamlı farklılık elde edilmemiştir (p>.05). Ayrıca yaş ile motivasyon, ahlâk ve kıyafet alt boyutları; spor yaşı ile otokontrol, ahlâk, kıyafet ve karşı cins alt boyutları; gelir ile karşı cins alt boyutları arasında negatif yönde anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir (p<.05). Sonuç olarak nitel analiz sonuçlarının da desteklediği; spora katılım, motivasyon, ahlâk, otokontrol, kıyafet ve karşı cins alt boyutlarında sporcular üzerinde İslam Dininin etkilerinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslâm Dini, Spor, Sporcu, Spor Faaliyeti.

Kaynakça

• el-İsfahânî R. Müfredat - Kur’an Terimleri Sözlüğü. ter. Abdulbaki Güneş, Mehmet Yolcu. İstanbul: Çıra Yay, 2010.
• Tümer G. TDV İslam ansiklopedisi, İstanbul, 1994, c.9 s.s. 312-320.
• Akseki A.H. İslam dini itikat, ibadet ve ahlak. İstanbul: Yeniakım Yayınevi, 1996.
• Günay Ü. Din sosyolojisi. Ankara: İnsan Yayınları, 1998, ss.217-232-243.
• Döndüren H. Şamil İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Şamil Yayınevi, 2000, c.4. s.s.129- 131.
• Coakley J.J. Sport in society ıssues and controversies (third edition), St. Louis: Mosby/Timer Mirror, College Publishing, 1986.
• McCarthy P.J. Positive emotion in sport performance: current status and future directions. Int. Rev. Sport Exerc Psychol, 2011, 4: pp. 50–69.
• Eren E. Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, İstanbul: Beta Yayınları, 2001.
• Watson NJ, Czech DN. The use of prayer in sport: ımplications for sport psychology consulting. athletic ınsıght, The Online Journal of Spor Psychology, 2005, 26.
• Hergüner G. Kadınların spor yapmalarını etkileyen sosyo-kültürel faktörler Samsun İli Örneği. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1993, s.s. 21,30,103.
• Girginer N, Aydin S, Çavdar Z. Üniversite öğrencilerinin sporda şiddet konusuna yaklaşımları: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi öğrencilerine yönelik bir uygulama. Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2006, 7(2): 1-30
• Püsküllüoğlu A. Türkçe Sözlük, 7. Baskı, Can Yayınları, İstanbul, 2007.
• Köhler R. Moralerziehung im sportunterricht. Verlag Harri Deutsch, Thun Frankfurt am Main, 1985.
• Hesapçıoğlu M. Öğretim ilke ve yöntemleri. İstanbul: Pegem Akademi, 1994, b.7, s.8
• Tel M. Türk toplum yaşantısında fair play. International Journal of Science Culture and Sport, 2014, 2(1): ss. 694-704.
• Erdemli A. Temel sorunlarıyla spor felsefesi. İstanbul: E yayınları, 2016.
• Yapan H.T. Spor ahlakı, beden eğitimi dersinde ahlaki eğitim. (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1992, s,110.
• Bozkurt N. Spor, İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 2009, c.37, s.s. 418, 421.
• Creswell J.W. Karma yöntem araştırmalarına giriş, Çev. Edit. Mustafa Sözbilir, Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2017, b.1, s.5
• Morse JM. Approaches to to qualitative-quantitative methodological triangulation. Nursing Research, 1991, 40(2), 120-123.
• Karasar N. Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2019, s.31.
• Van Manen M. Researching lived experience. New York: State University of New York Press, 1990, ss. 26,163,177.
• Creswell JW. Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma deseni. (Çeviri Editörleri: Bütün, M., S.B. Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi, 2020, b.5, s.79.
• Moustakas C. Phenomenological researc methods. Thousand Oaks, CA: Sage, 1994.
• Aaker DA, Kumar V, Day GS. Marketing Research, 9. Edition, John Wiley & Sons, Danvers, 2007.
• Malhotra N K. Marketing Research an Applied Orientation (4. Edition). Pearson Prentice Hall, New Jersey. 2004.
• Zikmund WG. Business Research Methods, 5. Edition, The Dryden Press, Orlando, 1997.
• Taş Z, Hergüner G, İmamoğlu A, Yaman Ç, Zengin M, Üzüm H, Karlı Ü. Sportif Faaliyetlerde İslam Dini Etki Ölçeği geliştirme çalışması. Journal of Human Sciences, 2020, 17(2), 730-745.
• George D, Mallery P. SPSS for windows step by step: A simple guide and reference 10.0 update. (3. Baskı). Allyn and Bacon, 2001.
• Neuman LW. Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (Seventh Ed.). Essex: Pearson Education Limited, 2014.
• Strauss A, Corbin J. Basics of qualitative research techniques. New York: Sage Publications, 2014.
• Denzin NK, Lincoln YS. The landscape of qualitative research (Vol. 1). Sage. 2008.
• Kuckartz U, Rädiker S. Analyzing Qualitative Data with MAXQDA: Springer Cham, 2019.
• Yıldırım A. Şimşek H. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2013, b.9, s.11, 91, 351, 352.
• Kuşçuzade M. Sünnette spor, Bartın: International Journal of science culture and sport (INTJSCS), Special Issue 3(4), 2015, s.s. 396-403.
• Doğan B. Spora katılım güdülenmesi ve dinsel eğilim arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde, 2020.
• Akgül M.H. Popüler spor kültürü ve din. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya, 2014.
• Varol R, Varol S, Türkmen M. Bartın üniversitesinde öğrenim gören öğrencilerin spora yönelik tutumlarının belirlenmesi, International Journal of Cultural and Social Studies (INTJCSS), 2017, 3(2), s.327.
• Bayraktar C. Sosyal yapı özelliklerinin spora etkisi, Bursa: Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2003, c.17, s.1.
• Benn T, Dagkas S, Jawad H. Embodied faith: Islam, religious freedom and educational practices in physical education. Sport, Education and Society, 2011, v.16, pp. 17-34.
• Knop P, Theebom M, Wittock H, Martelaer K. Implications of Islam on Muslim girls' sport participation in western europe. literature review and policy recommendations for sport promotion, Review and Policy Recommendations for Sport Promotion, Sport, Education and Society, 2006, 1:2, ss. 147-164
• Maxwell H, Taylor T. A Culture of trust: Engaging Muslim women in community sport organizations, European Sport Management Quarterly, 2010, 10:4, 466-483.
• Tes K. Daughters of ıslam, family ınfluences on muslim young women’s participation in sport, Internatıonal Revıew for The Socıology of Sport 41/3– 4(2006) 2006, 357–373.
• Amara M. Henry IP Sport, Muslim ıdentities and cultures in the UK, an emerging policy ıssue: case studies of Leicester and Birmingham. European Sport Management Quarterly, 2010, 10(4): ss. 419-443.
• Temel A. Yakın M, Misci S. Örgütsel cinsiyetlerin örgütsel davranışa yansıması, Manisa, Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 2006, c.13, s.1, ss.136.
• Erşan EE, Doğan O, Doğan S. Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin sosyodemografik açıdan değerlendirilmesi, Cumhuriyet Tıp Dergisi. 2009, 31: ss. 231–238
• Lancelotta GX, Vaughn S. Relation between types of aggression sociometric peer and teacher perception. Journal of Educational Psychology, 1989, 81 (1) ss. 890.
• Çobanoğlu M.G. Sporda saldırganlık olgusu ve bu olgunun sportif performans üzerine etkisi. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 1993.
• Kısaç İ. Erkeklik rolü normları, Ankara: Mesleki Eğitim Dergisi, 1999.
• Gürpınar B. Sporda ahlaktan uzaklaşma ölçeği kısa formunun Türk kültürüne uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2015, 13(1), pp. 57- 64.
• Akoğlu HE, Ayyıldız E, Sunay H. Uluslararası spor organizasyonlarına katılan sporcuların sporda ahlaktan uzaklaşma ve sportmenlik davranışlarının incelenmesi. II. Dünya Spor Bilimleri Araştırmaları Kongresi, 2019, ss. 21-24.
• Yıldız Y, Yıldız K, Tutucu B. Genç sporcuların ahlaki karar alma tutumlarının araştırılması, 2. Uluslararası Rekreasyon ve Spor Yönetimi Kongresi, 2019, s.107.
• Özdevecioğlu M, Yalçın Y. Spor tatmininin sporcuların stres ve saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2010, c. 4, s.1.
• Karabulut C, Kirazcı S, Aşçı HF. Takım ve bireysel sporcuların başarı motivasyonu düzeylerinin incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi 6. Spor Bilimleri Kongresi Bildiri Kitapçığı, Ankara, 2000, ss. 221- 222.
• Soyer F, Can Y, Güven H, Hergüner G, Bayansalduz M, Tetik B. Sporculardaki başarı motivasyonu ile takım birlikteli arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2010, c.7, s.1, s.233.
• Ural O. Futbolda Takım Performansına Etki Eden Motivasyonel Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Uygulama (Gençlerbirliği Spor Kulübü Örneği), 61, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2008.
• Bayram M, Aka ST, Geçit MS, Şebin K. İslam’da sporun önemi ve ahlakı, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2019, 5/1, ss.207,209.
• Farooq S, Parker A. Sport, physical education, and Islam: Muslim ındependent schooling and the social construction of masculinities. Sociology of Sport Journal, 2009, 26(2): pp. 277-295.
• İci S. Gençlerin kıyafet tercihleri üzerine sosyolojik bir araştırma: cumhuriyet üniversitesi örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas. 2019, s.s. 61.
• AbdulRazak M, Sofian M, Fauzee O, Rozita AL. The perspective of arabic muslim women toward sport participation, Journal of Asia Pacific Studies, 2010, Vol 1, No 2, s.364-377. Malaysia.
• Ahmad A. British football: Where are the Muslim female footballers? Exploring the connections between gender, ethnicity and Islam, Soccer & Society, 2011, 12:3, 443-456.
• Canbaz S. Değişen toplumda din ve spor. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2004.