UDUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ VE 21. YÜZYILIN POPÜLER KÜLTÜRÜNDEKİ YERİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 19, 11.07.2021

Hakan Emre Ziyagil

Öz

Kökleri tarihin güçlü dallarından beslenen ud çalgısı, hâlâ varlığı sürdürebilen en önemli enstrümanlardan biridir. Birçok kültürü, medeniyeti ve tarihi gelişimi bünyesinde barındırarak karakteristik sesi ile çoğu toplumlar tarafından benimsenen bir çalgı olmuştur. Bu çalışma kapsamında ud çalgısının tarih içerisinde oluşum süreçleri ele alınarak günümüz müzik endüstrisinde sürdürmüş olduğu popüler yanı incelenmektedir. Çağımızın vazgeçilmezi olan popüler kültür kavramı ve bunun sonucunda ortaya çıkan “müzikal yapılar” ise bu araştırmada ele alınarak farklı bir perspektif açısı ortaya koymayı hedeflemektedir. Popüler kültür kavramının sık kullanıldığı günümüzde aslında toplumların yaratmış olduğu kültür yapılarındaki değişim sonucu ortaya çıktığı gözlemlenmektedir. Teknolojinin hızla ilerlemesinin popüler müzik kültüründe ve buna bağlı olarak ud icralarında nasıl bir etkileşim oluşturduğu çeşitli başlıklar altında ele alınarak değerlendirilmiştir. Geleneksel bakış açısını kaybetmemekle birlikte modern çağın bize sunmuş olduğu teknolojiyi doğru bir şekilde kullanarak, günümüzde hızla değişen müzik endüstrisine uyum sağlamak gerekmektedir. Bu bağlamda ud çalgısı, farklı müzik dalları ve türlerinde icra edilerek popüler kültür içindeki var oluşunu sürdürmekte olduğu yapılan bu çalışmada ortaya konmaya çalışılmıştır. Araştırma konusu kapsamında ele alınan “ud çalgısı”, “tarihsel süreci” ve “popüler kültürdeki yeri” başlıklarının hangi aşamalardan geçerek günümüze ulaşma süreçleri ele alınarak betimlemelerde bulunulmuştur. Literatür tarama tekniği kullanılarak ayrıntılı verilere ulaşılmıştır. Tarama sonucu ulaşılan verilerin çözümlenmesinde ise betimsel analiz yöntemlerinden faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ud, Popüler Kültür, Müzik Endüstrisi, Ud Tarihi.

Kaynakça

• Akdoğan, B. (2010). “Türk Din Mûsikîsi Dersleri”, 1. Bsk., Bilge Ajans, Ankara.
• Alemdar, K. ve Erdoğan, İ. (1994). “Popüler Kültür ve İletişim”, Ümit Yayınları, Ankara.
• Can, N., Can, M. C. (1995). “Tarih İçinde Ud-I”, Milli Folklor Dergisi, c. IV, Sayı: 26, s. 8-15.
• Can, N., Can, M. C. (1995). “Tarih İçinde Ud-II”, Millî Folklor Dergisi, c. IV, Sayı: 27, s. 20-23.
• Coşgun, M . (2012). “Popüler Kültür Ve Tüketim Toplumu”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi , 1 (1) , 837-850.
• Dawe, K. (2003). “Lyres and the Body Politic: Studying Musical Instruments in The Cretan Musical Landscape”, Popular Music and Society, Volume 26, No:3 New York: Routledge, s. 263-283.
• Değirmenli, E . (2017). “Türk Müziği Telli Çalgılarının Akustik Analizlerinde Kullanılan Yöntemler”,. Gazi University Journal of Science Part C: Design and Technology, 5(2), s. 23-35.
• Gazimihal, Mahmut. R. (1961). “Musiki Sözlüğü”, 1.Baskı, İstanbul, Milli Eğitim Basımevi, s. 259.
• Küçükebe, M . (2013). “Etnomüzikolojide Çalgı Odaklı Çalışmalar ve Kültürel Bağlamıyla Çalgı”, Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(5), s. 118-131.
• Muhammed, E. N., Muhammed, T. F. (2007). “Kitâbü’l‐Mûsikâ’l‐Kebîr, (tah. ve şerh Gattâs Abdülmelik Haşebe, müracaa ve tasdîr Mahmûd Ahmed el‐Hıfnî)”, Kahire ts., s. 498; Fazlı Arslan, “Safiyüddîn Urmevî ve Şerefiyye Risâlesi”, AKM. Yay, s. 76. Ankara.
• Özalp, M. N. (2000). “Türk Mûsikîsi Tarihi”, c. I-II, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Özbek, M. (2002). “Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski”, İletişim Yayınları, Ankara.
• Öztuna, Y. (2006). “Türk Musikisi Ansiklopedik Sözlüğü”, 1.Baskı, Ankara, Orient Yayınları, c. II, s. 458.
• Sarı, A. (2012). “Türk Müziği Çalgıları Ud, Tambur, Kanun, Kemençe, Ney, Kudüm”, Nota Yayıncılık, İstanbul.
• Soydaş, M. E. (2007). “Osmanlı Sarayında Çalgılar”, Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tanrıkorur, C. (2009). “Müzik Kültür Di”l, 2. Baskı, İstanbul, Dergâh Yayınları, s. 170.
• Tıraşcı, M , Özfidan, M . (2017). “Ahmed Sâfî’nin Sefînetü’s-Sâfî’sinde Mûsikî Bölümleri ve Ud’la İlgili Kısmın İncelenmesi”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi.
• Uz, K. (1964). “Musiki Istılâhatı”, 2.Baskı, İstanbul, Küğ Yayını, s. 72.
• Wickie, P. (2006). “Mozart’tan madonna’ya, ( Çev. Dalaman, S.)”, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Yaman, O. (2002). “16. ve 17. Yüzyılda Türk Çalgıları”, İstanbul.