İŞ HAYATININ DOKTORA EĞİTİM SÜRECİNE ETKİLERİNİN YORUMLAYICI FENOMENOLOJİK ANALİZ İLE İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 188 - 207, 21.10.2023

Eda Çalgüner Kılınç

Öz

Dünyada ve Türkiye’de yüksek lisans eğitimi alanların sayısı giderek artmaktadır. Lisansüstü eğitim programlarının en üst seviyesi olarak doktora, bu eğitimi almayı tercih eden çoğu bireyin hayatında iş hayatıyla birlikte yürütülmektedir. Ne var ki, bu iki sorumluluk gerektiren yoğun süreci bir arada yürütmek, bu tercihi yapanların hayatlarında birtakım olumlu ve olumsuz deneyimlere neden olmaktadır. Bu durumda profesyonel iş hayatının, bireylerin akademik eğitimlerini etkileyen önemli bir olgu olduğu dikkat çekmektedir. Bu araştırmanın amacı, profesyonel iş hayatının akademik eğitime etkilerinin, bu iki süreci birlikte yürüten bireylerin deneyimleri ve bu deneyimleri nasıl anlamlandırdıklarına odaklanılarak araştırılmasıdır. Ankara’da kamu ve özel sektörde çalışırken eş zamanlı olarak doktora eğitimini sürdürmekte olan bireylerle yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiş, bu yolla toplanan veriler yorumlayıcı fenomenolojik analiz yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Çalışma hayatını lisansüstü eğitim süreciyle birlikte sürdüren öğrencilerin yaşadıkları sorunları incelemek amacıyla özel sektörden ve devlet sektöründen akademik veya akademik olmayan pozisyonda çalışan katılımcıların seçilmesi dolayısıyla örnekleminin çeşitliliğiyle önem kazanan bu araştırmanın sonuçlarına bakıldığında iş hayatının doktora sürecine dikkat dağınıklığı, stres, yorgunluk, uykusuzluk gibi etkilerle yansıdığı görülmektedir. Buna karşılık araştırma katılımcıları, profesyonel çalışma hayatının akademik eğitim sürecinde zaman yönetimi, çoklu düşünme ve pratik zeka kabiliyetini geliştirdiğine de değinmişlerdir. Çalışmada odaklanılan konunun, profesyonel iş hayatı ve akademik eğitim üzerine alanyazının sınırlılıklarının dışına çıkılarak farklı parametrelerde ve çok yönlü şekilde tartışılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Lisansüstü Eğitim, Akademi, İş hayatı, Doktora, Yorumlayıcı Fenomenolojik Analiz.

EXAMINING THE EFFECTS OF PROFESSIONAL LIFE ON THE DOCTORAL EDUCATION PROCESS THROUGH INTERPRETATIVE PHENOMENOLOGICAL ANALYSIS

Öz

The number of individuals pursuing graduate education has been increasing steadily both globally and in Turkey. Doctoral programs, which represent the highest level of postgraduate education, are often pursued concurrently with professional careers, by many individuals. However, balancing these two demanding responsibilities can lead to a range of positive and negative experiences in the lives of those who choose this path. Consequently, it is noteworthy that professional careers significantly impact individuals' academic pursuits. This research aims to investigate the effects of professional careers on academic education by focusing on the experiences of the individuals who navigate both processes simultaneously, considering the way they perceive these experiences. Semi-structured interviews were conducted with individuals in Ankara who are employed in the public or private sectors while pursuing doctoral education. The data collected through these interviews were analyzed using the interpretative phenomenological analysis method. This research gains significance due to the diversity of its sample, which includes participants working in both the private and public sectors in academic or non-academic positions. The research findings indicate that professional careers have an impact on the doctoral process, manifesting as attention deficits, stress, fatigue, and sleep deprivation. Conversely, research participants also mentioned that professional work life enhanced their time management, multitasking, and practical intelligence skills during their academic education. In conclusion, this study suggests that the topic of professional work life and its influence on academic education should be discussed in a multidimensional and comprehensive manner, going beyond the limitations of the existing literature in both professional work life and academic education.

Anahtar Kelimeler

Postgraduate Education, Academia, Professional Life, PhD, Interpretative Phenomenological Analysis.

Kaynakça

• Akbulut, H.İ., Şahin, Ç. & Çepni, S. (2013). Doktora tez sürecinde karşılaşılan problemlerin belirlenmesi: Eğitim fakültesi örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2013), 50-69.
• Appel, M., & Dahlgren, L. (2003). Swedish doctoral students experiences on their journey towards a PhD: Obstacles and opportunities inside and outside the academic building. Scandinavian Journal of Educational Research, 47(1), 89-110.
• Bakioğlu, A. & Gürdal, A. (2001). Lisansüstü tezlerde danışman ve öğrencilerin rol algıları: Yönetim ı̇çin göstergeler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 9-18.
• Balcı, A. (2013). Doktora programı: Türk üniversiteleri doktora programları için bazı öneriler. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 1-20.
• Başer, N., Narlı, S., & Günhan, B. (2005). Öğretmenlerin lisansüstü eğitim almalarında yaşanan sorunlar ve önerileri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (Özel Sayı 1, Lisansüstü Eğitim), 129-135.
• Creswell, J.W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S.B. Demir, Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Eatough, V. & Smith, J. A. (2007). Interpretative phenomenological analysis. In E. Lyons & A. Coyle (Eds.), Analysing qualitative data in psychology (pp. 35–50). Sage Publications Ltd.
• Güçlü, N. & Yılmaz, G. (2019). Türkiye ve bazı Avrupa ülkelerinin doktora programlarının değerlendirilmesi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1), 71-89.
• Karakütük, K. (1999, 17-19 Kasım). Lisansüstü Öğretimde Örgütlenme Modelleri ve Türkiye’deki Uygulamalar. [Konferans sunumu özeti]. 6. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi, Ankara, Türkiye.
• Köksalan, B., İlter, İ., & Görmez, E. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyo-kültürel özellikleri ve lisansüstü eğitim isteklilikleri üzerine bir çalışma. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 277-299.
• Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği. (2016). T.C. Resmi Gazete (29690, 20 Nisan 2016).
• Miles, B. M. & Huberman, M. A. (2015). Nitel veri analizi. (S. Akbaba Altun & A. Ersoy, Çev.). Pegema Akademi.
• Özmen, Z. M. & Güç, F. A. (2013). Doktora eğitimi ile ilgili yaşanan zorluklar ve baş etme stratejileri: Durum çalışması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 214-219.
• Patton, M. (2014). Qualitative research and evaluation methods. Sage Publications.
• Pietkiewicz, I., & Smith, J. A. (2014). A practical guide to using interpretative phenomenological analysis in qualitative research psychology. Psychological Journal, 20(1), 7-14.
• Pyhalto, K., Toom, A., Stubb, J. & Lonka, K. (2012). Challenges of Becoming a Scholar: A Study of Doctoral Students’ Problems and Well-Being. International Scholarly Research Network, 2012(Article ID 934941), 1-12.
• Rossman, G. B., & Rallis, S. F. (2011). Learning in the field: An introduction to inquiry. Guilford Press.
• Sart, G. (2017). Fenomenoloji ve yorumlayıcı fenomenolojik analiz. İçinde F.N. Seggie & Y. Bayyurt (Editörler). Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları. (ss. 70-82). Anı Yayıncılık.
• Sayan, Y. & Aksu, H. H. (2005). Akademik personel olmadan lisansüstü eğitim yapan bireylerin karşılaştıkları sorunlar üzerine nitel çalışma: Dokuz Eylül Üniversitesi-Balıkesir Üniversitesi durum belirlemesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (Özel Sayı 1: Lisansüstü Eğitim), 59-66.
• Smith, J. A. (2004). Reflecting On The Development Of Interpretative Phenomenological Analysis and Its Contribution to Qualitative Research in Psychology. Qualitative research in psychology, 1(1), 39-54.
• Smith, J. A., & Osborn, M. (2004). Interpretative phenomenological analysis. Doing social psychology research, 229-254.
• Smith, J. A., Flowers, P., & Larkin, M. (2009). Interpretative phenomenological analysis: Theory, method and research. Sage Publications.
• Tıkaç, S. (2017). Nitel veri analiz programlarının veri analizinde kullanımı: Nvivo'ya bir bakış. İçinde F.N. Seggie ve F. Bayyurt (Editörler). Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları. (ss. 260- 371). Anı Yayıncılık.
• Van Manen, M. (1990). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy. State University of New York Press.
• Varış, F. (1972). Türkiye’de lisansüstü eğitim: Pozitif bilimlerin temel ve uygulamalı alanlarında. A.Ü. Eğitim Fakültesi Yayını, 5(1), 51-74.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H (2014). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin.
• Yükseköğretim Kanunu YÖK. (1981). T.C. Resmi Gazete (17506, 6 Kasım 1981).