READING ONAT KUTLAR'S “İSHAK” STORY WITHIN THE FRAMEWORK OF DILTHEYIAN HERMENEUTIC UNDERSTANDING

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 4, 243 - 258, 29.12.2023

Yusuf Aydoğdu

Öz

Hermeneutics, as an art of theoretical discourse and interpretation, emerged to clarify often difficult to understand, closed, symbol-laden and creative texts. It is a hermeneutic method that aims to make sense of the content world of these texts and to understand and make the universe understandable based on them. Hermeneutics, which was initially a form of interpretation focused on the fields of mythology, philosophy, religion and law, gained a more systematic appearance with Schleiermacher and Dilthey and turned into an interpretation method also applied to literature. Then, with the efforts of Gadamer, P. Ricœur, Jauss and Iser, it became a theory that gained universal identity in a contemporary sense. Dilthey, who had a significant impact on the application of hermeneutics to literature, sees art as the organon of understanding life and attributes a great meaning to it. Dilthey, who elevates art and the artist to the level of genius, also glorifies the reader/commentator. Thus, he claims that there is a sharing of experience between the writer and the reader. According to Dilthey; the author is the one who writes the text; However, it is the reader who attributes meaning to it and interprets it. On the other hand, according to Dilthey, every artist is a part of the social, cultural and historical atmosphere into which he was born, and the work he produces is the product of this atmosphere. Thus, in understanding the author, it is of great importance to understand the atmosphere in which he was born and raised. During the years when Onat Kutlar wrote the story "İshak", themes such as questioning existence, identity crisis, loneliness, alienation, escaping from society and taking refuge in the inner world are intensively discussed in his works of this period, under the influence of the Existentialism approach that deeply influenced Turkish literature. As a matter of fact, the story "İshak" also contains the mentioned themes in many ways. Therefore, this study emerged as a product of Onat Kutlar's effort to interpret and analyze the story "İshak" from a Dilthey hermeneutical perspective.

Anahtar Kelimeler

Hermeneutics, Dilthey, Literature, Story, Onat Kutlar, İshak

ONAT KUTLAR’IN “İSHAK” ÖYKÜSÜNÜ DİLTHEYCI HERMENEUTİK ANLAYIŞ ÇERÇEVESİNDE OKUMAK

Öz

Bir kuramsal söylem ve yorumlama sanatı olarak hermeneutik, genellikle anlaşılması zor ve kapalı, simge yüklü ve yaratıcı metinleri netleştirmek adına ortaya çıkmış ve bu metinlerin muhteva dünyasını anlamlandırmak ve onlardan yola çıkarak kâinatı anlama ve anlaşılır kılmayı amaçlayan bir yorumbilim yöntemidir. Başlangıçta mitoloji, felsefe, din, hukuk alanlarına dönük bir yorumlama biçimi olan hermeneutik, Schleiermacher ve Dilthey ile daha sistemli bir görünüme kavuşmuş ve edebiyata da uygulanan bir yorumlama yöntemine dönüşmüştür. Ardından Gadamer, P. Ricœur, Jauss ve Iser’in çabalarıyla da çağdaş manada evrensel hüviyet kazanan bir kuram olmuştur. Hermeneutiğin edebiyata uygulanmasında önemli bir etkisi olan Dilthey, sanatı yaşamayı anlamanın aracı (organon) olarak görür ve ona büyük bir anlam yükler. Sanatı ve sanatçıyı deha seviyesine çıkaran Dilthey, aynı zamanda okur/yorumcu’yu da yüceltmektedir. Böylece yazar ile okur arasında bir tecrübe paylaşımı olduğunu öne sürer. Metni yazan yazardır; ancak ona anlam yükleyen, yorumlayan ve çeşitlendiren okurdur. Diğer yandan ona göre, her sanatçı içine doğduğu toplumsal, kültürel ve tarihsel atmosferin bir parçasıdır ve ürettiği eser de bu atmosferin ürünüdür. Böylece ona göre, yazarın anlaşılmasında içine doğduğu, yetiştiği atmosferin de anlaşılması büyük önem arz eder. Onat Kutlar’ın İshak öyküsünü yazdığı yıllarda, Türk edebiyatını derinden etkileyen varoluşçuluk anlayışının etkisiyle bu dönem eserlerinde varoluşu sorgulama, kimlik bunalımı, yalnızlık yabancılaşma, toplumdan kaçıp iç dünyaya sığınma gibi izlekler yoğun olarak işlenmektedir. Nitekim “İshak” öyküsü de birçok yönden bahsi geçen izlekleri bünyesinde barındırmaktadır. Dolayısıyla bu çalışma da Onat Kutlar’ın “İshak” öyküsünü Diltheycı hermeneutik bakışla yorumlama ve çözümleme çabasının bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hermeneutik, Dilthey, Edebiyat, Öykü, Onat Kutlar, İshak

Kaynakça

• AKÇA, Hilal. (2021). “Necip Fazıl’ın ‘Aynalar Yolumu Kesti’ Şiirine Hermenötik Bir Yaklaşım ve Şiir Dilinin Fonksiyonları”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. 61, S. 1, s. 1-20.
• BİLEN, Osman. (2016). Çağdaş Yorumbilim Kuramları (Felsefi ve Eleştirel Hermeneutik), Doğu Batı Yay., İstanbul.
• DILTHEY, Wilhelm. (1999). Hermeneutik ve Tin Bilimleri, (Çev. Doğan Özlem), Paradigma Yay., İstanbul.
• EAGLETON, Terry. (2016). Edebiyat Nasıl Okunur, (Çev. Elif Ersavcı), İletişim Yay., İstanbul.
• GADAMER, Hans-Georg. (2009). Hakikat ve Yöntem (2. Cilt), (Çev. Hüsamettin Aslan-İsmail Yavuzcan), Paradigma Yay., İstanbul.
• GÜMÜŞ, Semih. (2012). Öykünün Kedi Gözü, Can Yay., İstanbul.
• KARADENİZ, Mustafa. (2013). “İshak Bağlamında Onat Kutlar’ın Öykücülüğü ve “Çatı” Öyküsünün Tahlili”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, S. 8/1, s. 1829-1838.
• KUTLAR, Onat. (2009). İshak, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
• ÖZLEM, Doğan. (2011). Hermeneutik ve Şiir, Notos Yay., İstanbul.
• ÖZLEM, Doğan. (2011). Hermeneutik Dersleri I, Notos Yay., İstanbul.
• PLATON. (1996). Diyaloglar, (Yay. haz. Mustafa Bayka), Remzi Kit., İstanbul.
• PLATON (2010). Sokratesin Savunması, (Çev. Teoman Aktürel), Remzi Kit., İstanbul.
• TOPRAK, Metin (2003). Hermeneutik ve Edebiyat, Bulut Yay., İstanbul.
• TOPRAKKAY, Arslan. (2020). Antik Yunan’dan Günümüze Hermeneutik, Nobel Yay., İstanbul.
• TUNALI, İsmail. (1998). Estetik, Remzi Kit., İstanbul.
• ZIMMERMAN, Jens. (2020). Hermeneutik-Kısa Bir Giriş, (Çev. Mehmet Çetin), Say Yay., İstanbul.