Doğu Karadeniz Bölgesi'nde Çay Tarımı Yapılan Toprakların ve Çay Bitkisinin Demir, Bakır, Çinko ve Mangan Durumları

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 2, 65 - 74, 25.11.2016

Meriç Balcı , Mehmet Burak Taşkın , Emre Can Kaya , Mahmut Reşat Soba , Pınar Özer Ali Kabaoğlu Murat Ali Turan , Süleyman Taban

https://doi.org/10.21657/topraksu.269370

Cited By: 4

Öz

Doğu Karadeniz Bölge halkının
yaşam biçimi olan çay bitkisinin verim ve kalitesinin artırılması, çay tarımı
yapılan toprakların ve çay bitkisinin makro besin maddeleri yanında mikro besin
maddelerinin de iyi bir şekilde bilinmesine bağlıdır. Bu çalışmada çay tarımı
yapılan toprakların ve çay bitkisinin demir, bakır, çinko ve mangan
durumlarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla, çay tarımı alanlarının
dağılımı göz önüne alınarak Artvin, Rize, Trabzon ve Giresun'dan eş zamanlı
olarak toplam 532 toprak ve yaşlı yaprak örneği alınmıştır. Bu alanlardan
alınan 532 toprak örneğinde bitkiye yarayışlı demirin 0,56-407 mg kg-1,
bakırın 0,01-1 9,4 mg kg-1, çinkonun 0,03-44,9 mg kg-1 ve manganın 0,33-186 mg kg-1 arasında değiştiği, ortalama demirin 86,7 mg kg-1,
bakırın 1,44 mg kg-1, çinkonun 1,61 mg kg-1 ve manganın 29,3 mg kg-1 olduğu belirlenmiştir. Çay tarımı yapılan topraklarda
bitkiye yarayışlı demir ve manganın yeterli olduğu, buna karşın toprakların % 1
1,1'unda bakırın ve % 49,6'ünde ise çinkonun noksan olduğu saptanmıştır. Toprak
örnekleri ile eş zamanlı olarak alınan 532 çay yaprak örneklerinde toplam
demirin 20,8-1931 mg kg-1, toplam bakırın 0,62-25,7 mg kg-1,
toplam çinkonun 0,98-53,5 mg kg-1 ve toplam manganın 146-5013 mg kg-1 arasında değiştiği, ortalama olarak toplam demirin
136 mg kg-1, toplam bakırın 7,66 mg kg-1, toplam çinkonun
12,7 mg kg-1 ve toplam manganın 1608 mg kg-1 olduğu belirlenmiştir. Çay yapraklarında mangan
konsantrasyonunun yeterli olduğu belirlenirken, yaprak örneklerinin %
98,9'sinde toplam demirin, % 97,0'unda bakırın, % 97,6'sında çinkonun noksan
olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cu, çay yaprağı, Fe, Mn

Iron, Copper, Zinc and Manganese Status of Tea-Farming Soils and Tea Plant Grown in East Black Sea Region

Öz

Increasing yield and quality of tea plant that is the lifestyle of The East Black Sea Region people is related to aware of importance of micro nutrient elements that found tea farming soils as well as macro nutrients. In this study, it is aimed to determine iron, copper, zinc and manganese concentrations of tea plant and farming soils. For this purpose, 532 soil and plant samples were taken simultaneously from different regions (Artvin, Rize, Trabzon and Giresun) related to distribution of tea plantations. In soil samples, available Fe concentration varied in the range of 0.56-407 mg kg-1 with a mean of 86.7 mg kg-1, Cu concentration varied in the range of 0.01-19.4 mg kg-1 with a mean of 1.44 mg kg-1, Zn concentration varied in the range of 0.03-44.9 mg kg-1 with a mean of 1.61 mg kg-1, Mn concentration varied in the range of 0.33-186 mg kg-1 with a mean of 29.3 mg kg-1. According to the results of the soil analysis, while plant available Fe and Mn concentrations were found to be sufficient, in 11.1 % of soils Cu, in 49.6 % of soil Zn concentration were found too few. In the tea leaves that taken simultaneously with the soil samples from the East Black Sea Region, it was determined that total Fe concentration varied in the range of 20.80-1931 mg kg-1 with a mean of 136 mg kg-1, total Cu concentration varied in the range of 0,62-25,7 mg kg-1 with a mean of 7.66 mg kg-1, total Zn concentration varied in the range of 0.98- 53.5 mg kg-1 with a mean of 12.7 mg kg-1, total Mn concentration varied in the range of 146-5013 mg kg-1 with a mean of 1608 mg kg-1. According to the results, in 98.9 % of leaf samples Fe concentration, in 97.0 % of leaf samples Cu concentration, in 97.6 % of leaf samples Zn concentration were found to be insufficient.

Anahtar Kelimeler

Cu, tea leaves, Fe, Mn, Zn

Kaynakça

• Aiyer R S, Rajagopal C K, Money N S (1975). Available zinc, copper, iron and manganese status of the acid rice soils of Kuttanad, Kerale State. Agric. Res. J. Kerala, 13: 15-19.
• Anonim (2012). İstatistik Bülten, 2012. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Rize, 42 s.
• Black R E, Lindsay H A, Bhutta Z A, Caulfield L E, DeOnnis M, Ezzati M (2008). "Maternal and Child Undernutrition: Global and Regional Exposures and Health Consequences", Lancet, 371,243-260.
• Boss C B, Fredeen K J (2004). Concepts, Instrumentation and Techniques in Inductively Coupled Plasma Optical Emission Spectrometry. PerkinElmer Life and Analytical Sciences, 710 Bridgeport. Avenue Shelton, CT 06484-4794 USA.
• FAO (1990). Micronutrient, Assessment at the Country Level: An International Study. FAO Soil Bulletin by Sillanpaa. Rome.
• Follet R H, Lindsay W L (1970). Profile distribution of zinc, iron, manganese and copper in Colorado soils. Colorado Exp. Station Tech. Bull. 1 10. USA.
• Güneş A, Alpaslan M, İnal A (2002). Bitki Besleme ve Gübreleme. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın Nı: 1523, Ders Kitabı: 479. ISBAN 975-482-516-5, Ankara.
• Hotz C, Brown K H (2004). "Assessment of the Risk of Zinc Deficiency in Populations and Options For Its Control", Food Nutr. Bull., 25,94-204.
• Jones J R, Wolf B, Mills H A (1991). Plant Analysis Handbook: A Practical Sampling, Preparation, Analysis, and Interpretation Guide. Micro-Macro Publishing, Athens, GA. Micro-Macro Publishing.
• Kacar B, Özgümüş A, Turan C, Katkat A V, Kayıkçıoğlu İ (1979). Türkiye'de çay tarımı yapılan toprakların ve çay bitkisinin mikro element gereksinmeleri üzerinde bir araştırma. s. 1-67. TÜBİTAK, Tarım ve Ormancılık Araştırma Grubu, Kesin Rapor, Proje No. 321, Ankara.
• Kacar B (2010). Çay-Çay Bitkisi, Biyokimyası, Gübrelenmesi, İşleme Teknolojisi. S.355. Nobel Yayın No: 1549, Fen Bilimleri: 107. ISBN 978-605-395-359-3.
• Kacar B, Katkat A V (2015). Bitki Besleme. Nobel Yayın No:849, Fen ve Biyoloji Yayınları Dizisi: 29. ISBN 978-975-591¬834-1, Ankara.
• Lindsay W L, Norvell W A (1978). Development of a DTPA test for zinc, iron, manganese, and copper. Soil Science Society of America Journal, 42: 421-428.
• Müftüoğlu M, Yazıcı G, Özer S P, Tanyel G (2006). Doğu Karadeniz Bölgesi çay tarımı yapılan topraklarının bazı özellikleri bakımından değerlendirilmesi.6. Ulusal Bitki Besleme Kongresi, s 61-64, 3-7 Haziran 2013 Nevşehir.
• Nath N T (2013a). "Determination of micronutrients concentration in tea cultivated soil in Dibrugarh and Sivasagar district of Assam, India", International Journal of Innovative Research and Development, 2(4),284-298.
• Nath N T (2013b). "The status of micronutrients (Mn, Fe, Cu, Zn) in tea plantation in Dibrugarh district of Assam, India", International Research Journal of Environment Sciences, 2(6),25-30.
• Nejatolahi M, Mortazavi S, Ildoromi A (2014). "Levels of Cu, Zn, Pb, and Cd in the leaves of the tea plant (Camellia sinensis) and in The Soil of Gilan and Mazandaran Farms of Iran", Food Measure, 8, 277-282. DOI 10.1007/s 1 1694-014-9186-3
• Özden D (2009). Türkiye'de Siyah Çay Sektör Raporu. European Commission, Enterprise and Industry. 34 s.
• Özyazıcı M A, Özyazıcı G, Dengiz O (201 1). "Determination of micronutrients in tea plantations in the Eastern Black Sea Region, Turkey", African Journal of Agricultural Research, 6(22),51 74-5 180.
• Taban S, Özer P, Turan M A (2006). Çay tarımı yapılan toprakların potansiyel beslenme problemleri ve çayda gübre kullanımı, gübre verim-kalite ilişkisi. I. Rize Sempozyumu, 16¬18, Kasım 2006, Rize.
• Welch R M, Graham, R D (2004). "Breeding for micronutrients in staple food crops from a human nutrition perspective". J. Exp. Bot., 55,353-364.