Turizm Sektöründe Hizmet Veren İşletmelerin Sundukları Helal Ürün ve Hizmetlere Yönelik Risk Boyutlarının Değerlendirilmesi: İstanbul Tarihi Yarımada’yı Ziyaret Eden Yabancı Turistler Üzerinde Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 197 - 213, 01.11.2019

Yeliz Pekerşen , Abdullah Uslu , Rıdvan Solmaz

Öz

Tüketiciler
ürün ya da hizmetleri satın alma sürecinde tereddüde düşebilmekte ve birtakım
riskler algılayabilmektedir. Bu yüzden tüketicilerin turizm işletmeleri
tarafından sunulan helal hizmetleri ve helal gıda sertifikasına sahip ürünleri
nasıl algıladıkları, satın alma karar sürecinde oluşabilecek riskleri nasıl
tanımladıkları oldukça önemlidir. Bu çalışmada turizm sektöründe hizmet veren
işletmelerin sundukları helal ürünlerin/hizmetlerin risk boyutlarının
belirlenmesi ve bu risk boyutlarının turistlerin tatminine, tavsiye etme
niyetine ve tekrar satın alma niyetine etkilerinin tespit edilmesi
amaçlanmıştır. Araştırmanın sonucunda; helal ürün ve hizmetlere yönelik
psikolojik, çevresel, sosyal, kalite ve zaman riski boyutlarının turistlerin
tatminine, tatminin de tavsiye etme niyetine ve tekrar satın alma niyetine;
tavsiye etme niyetinin ise tekrar satın alma niyetine anlamlı etkilerinin
olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Helal Turizm, Helal Ürün ve Hizmet, Algılanan Risk, Turist

Kaynakça

• Ab Talib, M. S. & Johan, M. R. M. (2012). Issues in Halal Packaging: A Conceptual Paper, International Business and Management, 5(2), 94-98.
• Ab Talib, M. S., Rubin, L. & Zhengyi, V. K. (2013). Qualititative Research on Critical Issues in Halal Logistics, Journal of Emerging Economies and Islamic Research, 1(2), 1-20.
• Alam, S. S. & Sayuti, N. (2011). Applying the theory of planned behavior (TPB) in halal food purchasing, InternationalJournal of Commerce and Management, 21(1), 8-20.
• Anderson, E., W., Fornell, C. & Mazvancheryl, S. K. (2004). Customer Satisfaction and Shareholder Value, Journal of Marketing, 68, 172-185.
• Ayaz, N. & Aydın, A. (2017). Turizmde Gıda Güvenliği Sürecinde Hijyen Davranışı Üzerine Bir Araştırma, Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 136-150.
• Bagozzi, R. P. & Yi, Y. (1988). On the Evaluation of Structural Equation Models, Journal of the Academy of Marketing Science, 16(1), 74-94.
• Batu, A. (2015). Türk-İslam Kültüründe ve Günümüz Dengeli, Sağlıklı ve Helal Beslenmede Hz. Muhammed Öğretisi, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(2), 69-100.
• Batu, A. (2012). Helal (Mahsursuz) Gıda Belgelendirmesindeki Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 7(2), 60-75.
• Baysal, D. (2017). Türkiye’de Helal Turizm, Karadeniz, (36), 89-103.
• Belanche, D., Casalo´, L. V. & Guinalı´U, M. (2012). Website Usability, Consumer Satisfaction and the Intention to Use a Website: The Moderating Effect of Perceived Risk, Journal of Retailing and Consumer Services, 19(1), 124-132.
• Belen, F. Z., Gündüzöz, G. & Erol, A. (2018). Malezya Örnekliğinde Helal Ürüne Ortak Bir Disipliner Yaklaşım, Kırıkkale Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi (KİİFAD), 3(5), 141-168.
• Boyraz, M., Mutluç, A. S. & Dikmen, H. (2017). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Müslüman Dostu Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 41, 371-391.
• Bulut, Z. A. & Karabulut, A. N. (2018). Examining the Role of Two Aspects of E-Wom in Online Repurchase Intention: An Integrated Trust–Loyalty Perspective, Journal of Consumer Behaviour, 17(4), 1-11.
• Byrne, M. B. (2010). Structural Equation Modeling with AMOS (Second Edition), New Jersey, USA: Lawrence Erbaum Associates Publisher.
• Çetinsöz, B. C. & Ege, Z. (2012). Turistlerin Demografik Özelliklerine Göre Risk Azaltma Stratejileri: Alanya Örneği, Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 23(2), 159-172.
• Dilek, S. & Çakmak, F. (2017). Helal Turizm Eğilimleri: Kastamonu İlinde Bir Uygulama, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(6), 314-339.
• Dinçer, F. İ. & Bayram, G. E. (2017). İslami Bakış Açısıyla Helal Turizm, Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 26-42.
• El-Gohary, H. (2016). Halal Tourism, Is It Really Halal?, Tourism Management Perspectives, 19, 124-130.
• Fam, K. S., Waller, D. S. & Erdoğan, B. Z. (2004). The Influence of Religion on Attitudes Towards The Advertising of Controversial Products, European Journal of Marketing, 38(5-6), 537-555.
• Featherman, M. S. & Pavlov, P. A. (2002). Predicting e-services adoption: A perceived risk facest perspective. International Journal of Human-ComputerStudies, 59(4), 451-474.
• Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error, Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Jafari, J. & Scott, N. (2014). Muslim World and Its Tourisms, Annals of Tourism Research, 44, 1-19.
• Hacıoğlu, N., Çözeli, F. E. & Acun, A. (2017). Helal Konseptli Şehir Otellerinin Web Siteleri Üzerinden Değerlendirilmesi, Türkiye, Malezya, BAE Karşılaştırmalı Örneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(50), 986-1004.
• Hackett, C., Cooperman, A. & Ritchery, K. (2015). The future of world religions: Population growth projections, 2010-2050, Why Muslims are rising fastest and the unaffiliated are shrinking as a share of the world’s population, Pew Research Centre, 10 Şubat tarihinde https://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/11/2015/03/PF_15.04.02_ProjectionsFullReport.pdf adresinden alındı.
• Hair, J., Black, W., Babin, B. & Anderson, R. (2010). Multivariate Data Analysis (7th Edition), New Jersey, USA: Prentice-Hall, Inc. Upper Saddle River.
• Hamza, I. M., Chouhoud, R. & Tantawi, P. (2012), Islamic Tourism: Exploring Perceptions and Possibilities in Egypt, African Journal of Business and Economic Research, 7(1), 86-99.
• Hellier, P. K., Geursen, G. M., Carr, R. A. & Rickard, J. A. (2003). Customer Repurchase Intention: A General Structurel Equation Model, European Journal of Marketing, 37(11/12), 1762-1800.
• Henderson, J. C. (2010). Sharia-Compliant Hotels, Tourism and Hospitality Research, 10(3), 246-254.
• Hooper, D., Coughlan, J. & Mullen, M. R. (2008). Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit, The Electronic Journal of Business ResearchMethods, 6(1), 53-60.
• Hu, L. & Bentler, P. M. (1999). Cutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives, Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• Kalaycı, Ş. (2008). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (3.Baskı), Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kasapoğlu, A. (2005). "Yasak Yiyecekler" Dinde Ne Anlama Geliyor? Kur'an'ın Öğretileriyle Diğer Dinsel Uygulamalar Arasında Bir Mukayese, EKEV Akademi Dergisi, 9(24), 135-154.
• Kurt, A. O. (2010). Yahudilik'te Koşer ve Koşer Ekonomisi, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(2), 103-149.
• Lada, S., Tanakinjal, G. H. & Amin, H. (2009). Predicting Intention to Choose Halal Products Using Theory of Reasoned Action, International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 2(1), 66-76.
• Lim, N. (2003). Consumers’ Perceived Risk: Sources Versus Consequences, Electronic Commerce Research and Applications, 2(3), 216-228.
• Lu, H. P., Hsu, C. L. & Hsu, H. Y. (2005). An Empirical Study of The Effect of Perceived Risk Upon Intention to Use Online Applications, Information Management & Computer Security, 13(2), 106-120.
• Memiş, S., Cesur, Z. & Akın, Ü. (2018). Tüketicilerin Helal Sertifikalı Mamullere Yöneliminin, Algılanan Risk ve Güven Arayışına Aracılık Etkisi, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 32-46.
• Mitchell, V. W. & Vassos, V. (1997). Perceived Risk and Risk Reduc¬tion in Holiday Purchases: A Cross-Cultural and Gender Analysis, Journal of Euromarketing, 6(3), 47-79.
• Mohsin, A., Ramli, N. & Alkhulayfi, B. A. (2016). Halal Tourism: Emerging Opportunities, Tourism Management Perspectives, 19, 137-143.
• Nakyinsige, K., Bin Che Man, Y. & Sazili, A. Q. (2012). Halal Authenticity Issues in Meat and Meat Products, Meat Science, 91, 207-214.
• Olcay, A., Karaçil, G. & Sürme, M. (2018). Helal Turizm Alanının Bibliyometrik Profili, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 389-408.
• Olya, H. G. T. & Al-Ansi, A. (2018). Risk Assessment of Halal Products and Services: Implication for Tourism Industry, Tourism Management, 65, 279-291.
• Olya, H. G. & Altinay, L. (2016). Asymmetric Modeling of Intention to Purchase Tourism Weather Insurance and Loyalty, Journal of Business Research, 69(8), 2791-2800.
• Park, J., Lennon, S. J., & Stoel, L. (2005). On-line Product Presentation: Effects on Mood, Perceived Risk and Purchase İntention, Psychology & Marketing, 22(9), 695-719.
• Rahman, M. M., Khatun, M. M., Rahman, M. H. & Ansary, N. P. (2014). Food Safety Issues in Islam, Health, Safety and Environment, 2(6), 132-145.
• Raykov, T. & Marcoulides, A. G. (2006). A First Course Instructural Equation Modeling (2th Edition), New Jersey, USA: Lawrence Erlbaum Inc.
• Razalli, M. R., Abdullah, S. & Hassan, M. G. (2012). Developing a Model for Islamic Hotels: Evaluating Opportunities and Challenges, In International Proceedings of Economics Development & Research, 42 (pp. 91-95), Jeju Island, South Korea.
• Reisinger, Y. & Mavondo, F. (2005). Travel Anxiety and Intentions to Travel Internationally: Implications of Travel Risk Perception, Journal of Travel Research, 43(3), 212-225.
• Regenstein, J. M., Chaudry, M. M. & Regenstein, C. E. (2003). The Kosher and Halal Food Laws. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 2(3), 111-127.
• Riaz, M. N. (2007). Halal Production for the Cereal Industry and the Halal Certification Process, Cereal Foods World, 52(4), 192-195.
• Roselius, T. (1971). Consumer Rankings of Risk Reduction Methods, Journal of Marketing, 35(1), 56-61.
• Samori, Z. & Sabtu, N. (2014). Developing Halal Standart for Malaysian Hotel Industry: An Exploratory Study, Procedia Social and Behavioral Sciences, 121, 144-157.
• Schumacker, R. E. & Lomax, R. G. (2004). A Beginner’s Guide to Structural Equaiton Modeling, New Jersey, USA: Lawrence Erlbaum Associates.
• Schumacker, R. E & Lomax, R. G. (2010). A Beginner's Guide to Structural Equation Modeling, New York: Taylor & Francis Group, USA
• Shafaei, F. (2017). The Relationship between Involvement with Travelling to Islamic Destinations and Islamic Brand Equity: A Case of Muslim Tourists in Malaysia, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 22(3), 255-271.
• Shariff, S. M. & Lah, N. A. A. (2014). Halal Certification on Chocolate Products: A Case Study, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 121, 104-112.
• Shuriye, A. O. & Daud, M. R. H. C. (2014). Hospitality and Leisure between Religious Maxims and Modern Facilities, Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(27), 1127-1135.
• Soesilowati, E. S. (2010). Business Opportunities for Halal Products in the Global Market: Muslim Consumer Behaviour and Halal Food Consumption, Journal of Indonesian Social Sciences and Humanities, 3, 151-160.
• Sümer, N. (2000). Yapısal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar, Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Sürücü, Ö. A., Kıroğlu, H. S., Kargiglioğlu, Ş. & Karaçağa S. (2017). İslami Hassasiyetler Çerçevesinde Helal Turizm Uygulamalarına İlişkin Bir Değerlendirme: Helal Oteller, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 64-77.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using Multivariate Statistics (5th Edition), USA: Pearson Education.
• Tangeland, T., Vennesland, B. & Nybakk, E. (2013). Second-Homeowners' Intention to Purchase Nature-Based Tourism Activity Products a Norwegian Case Study, Tourism Management, 36, 364-376.
• Tatlı, H., Erdem, M. & Arpacık, M. (2017). Tüketicilerin Gıda Tüketiminde Helal Gıda Farkındalığı ve Tutumu: Hane Halkı Reisleri Üzerine Bir Uygulama, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(2), 37-53.
• Tavitiyaman, P. & Qu, H. (2013). Destination Image and Behavior Intention of Travelers to Thailand: The Moderating Effect of Perceived Risk, Journal of Travel &Tourism Marketing, 30(3), 169-185.
• Tekin, Ö. A. (2014). İslami Turizm: Dünyadaki ve Türkiye’deki Genel Durum Üzerine Bir İnceleme, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (29), 750-766.
• Tekle, Ş., Sağdıç, O., Nursaçan, Ş., Yetim, H. & Erdem, M. (2013). Ülkemizde ve Dünyada Helal Gıda Hususunda Karşılaşılan Problemler, European Journal of Science and Technology, 1(1), 1-6.
• Tieman, M. & Hassan, F. H. (2015). Convergence of Food Systems: Kosher, Christian and Halal, British Food Journal, 117(9), 2313-2327.
• Topçuoğlu, M., Özkul, B. & Tekelioğlu, N. (2017). Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Açısından Helal Ürün Sorunu ve Sonuçları, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 7(30), 19-55.
• Trepanowski, J. F. & Bloomer, R. J. (2010). The Impact of Religious Fasting on Human Health, Nutrition Journal, 9(57), 1-9.
• Tsaur, S. H., Tzeng, G. H. & Wang, K. C. (1997). Evaluating Tou¬rist Risks from Fuzzy Perspectives, Annals of Tourism Re¬search, 24(4), 796-812.
• TÜİK (2018). Türkiye İstatistik Kurumu Raporları, www.tuik.gov.tr Erişim Tarihi:01.02.2019.
• Uslu, A. & Karabulut, A. N. (2018). Touristic Destinations’ Perceived Risk and Perceived Value as Indicators of E-Wom and Revisit Intentions, International Journal of Contemporary Economics and Administrative Sciences, 8(2), 37-63.
• Wang, J. & Wang, X. (2012). Structural Equation Modeling: Applications Using Mplus: Methods and Applications, West Susex, U.K., John Wiley&Sons.
• Yıldırım, F. (2007). Üniversite Öğrencilerinin Yaşamdaki Riskleri Algılamaları Üzerinde Toplumsal Cinsiyet Etkisinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ev Ekonomisi (Aile ve Tüketici Bilimleri) Anabilim Dalı, Ankara.
• Yusof, S. Md. & Noriyuki, S. (2014). The Development of Halal Food Market in Japan: An Exploratory Study, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 121, 253-261.
• Zulfakar, M. H., Anuar, M. M. & Ab Talib, M. S. (2014). Conceptual Framework on Halal Food Supply Chain Integrity Enhancement, Procedia–Social and Behavioral Sciences, 121, 58-67.