Kronizm ve Motivasyon Algılarının Yöneticiler Tarafından Değerlendirilmesi: Otel İşletmelerinde Nitel Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 77 - 95, 15.06.2021

Ömer Saraç , Orhan Batman

Öz

Otellerde eşitlik ve adalet ilkelerine tezatlık gösteren kronizm algılamaları yönetsel faaliyetler sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bu uygulamalar yöneticilerin tasarrufunda bazen mecburiyetten bazen keyfi bazen de farkında olmadan gerçekleşmektedir. Otelde başarı sağlamak isteyen bir yönetici, işgören motivasyonunu arttırabilmek için kronizm uygulamalarının varlığından haberdar olmak, bu uygulamalara yer vermemek ya da bu uygulamanın motivasyona etkisinin asgari düzeyde tutulmasını sağlayacak çözüm önerileri geliştirmek zorundadır. Araştırmanın amacı kronizm algısının motivasyona olan etkisine yönelik yönetici değerlendirmelerini ortaya koymaktır. Çalışma evreni olarak İstanbul ve Antalya’daki farklı yapısal özelliklere sahip oteller belirlenmiştir. Nitel olarak tasarlanan araştırmanın verileri otel yöneticilerinden görüşme tekniği ile elde edilmiştir. Toplamda 26 otel yöneticisi ile yapılan derinlemesine görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre kıyı otellerindeki kronizm algısının şehir otellerine nispeten yüksek olduğu, motivasyonun ise düşük olduğu belirlenmiştir. Otelin yıldız sınıflamasına göre yapılan karşılaştırmada ise 4-5 yıldızlı otellerde kronizm algısının 3 yıldızlı otellere göre yüksek olduğu, motivasyonun ise düşük olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Otel İşletmeleri, Kronizm, Motivasyon

Kaynakça

• Angelo, R. M. & Vladimir, A.N. (2001). Hospitality today: An Introduction (4. Baskı). Educational Institute of the American Hotel ve Lodging Assocition.
• Araslı, H. & Tümer, M. (2008). Nepotism, favoritism and cronyism: A study of their effects on job stress and job satisfaction in the banking ındustry of North Cyprus, Social Behavior and Personality, 36 (9), 1237 – 1250.
• Aytaç, Ö. (2010a). Bürokratik kayırmacılık: Enformel bağlayıcılıkların yönetim ilişkilerine etkisi. R. Erdem içinde, Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık (s. 86 - 109). İstanbul: Beta Basım.
• Aytaç, Ö. (2010b). Kayırmacı uygulamaları sosyolojik temeli, Ramazan Erdem (Ed.), Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık içinde (s.3-26). İstanbul: Beta Basım.
• Batman, O. (2018). Otel İşletmelerinin Yönetimi (5.Baskı). İstanbul: Değişim Yayınları.
• Bentley, T. (2000). Takımınızın Yeteneklerini Geliştirmede İnsanları Motive Etme. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Büte, M. (2009). Aile işletmelerinde nepotizm: Trabzon ilinde faaliyet gösteren aile şirketlerinde nepotizm uygulamasının tespitine yönelik bir araştırma. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi. Eskişehir 21-23 Mayıs.
• Büte, M. (2011). Kayırmacılığın çalışanlar üzerine etkileri ile insan kaynakları uygulamaları ilişkisi: Türk kamu bankalarına yönelik bir araştırma, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 383-404.
• Can, H. (1997). Organizasyon ve Yönetim. Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Çepni, S. (2009). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş (4. Baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Dev, C. S., Erramilli, M. K., & Agarwal, S. (2002). Brands across borders: determining factors in choosing franchising or management contracts for entering international markets. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 43(6), 91-104.
• Drew, A., Kriz, A., Kreaing, B. & Rowley, C. (2012). Beyond cronyism: In pursuit of deep trust, Cass Knowledge, August, 1-21.
• Dunning, J. & McQueen, M. (1982). Multinational corporations in the international hotel ındustry, Annals of Tourism Research, 4.
• Emir, O. (2007). Otel işletmelerinde müşterilerin hizmet beklentileri ve memnuniyet (tatmin) düzeylerinin değerlendirilmesi: Antalya’da bir araştırma, (Doktora Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Erdem, M. & Meriç, E. (2012). Okul yönetiminde kayırmacılığa ilişkin ölçek geliştirme çalışması, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 141-154.
• Erdem B. Çeribaş, S. & Karataş, A. (2013). Otel işletmelerinde çalışan işgörenlerin kronizm (eş – dost kayırmacılığı) algıları: İstanbul’da faaliyet gösteren bir, iki ve üç yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 17 (1), 51-69.
• Eren, E. (2004). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi (8. Baskı). İstanbul: Beta Basım.
• Eren, E. (2006). Yönetim ve Organizasyon, Çağdaş ve Küresel Yaklaşımlar (6. Baskı). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Eroğlu, F. (2009). Davranış Bilimleri. İstanbul: Beta Basım Yayıncılık.
• Fındıkçı, İ. (2000). İnsan Kaynakları Yönetimi (2.Baskı). İstanbul: Alfa Basım.
• Gall, D. M., Borg, R. W. & Gall, P. J. (1996). Educational Research: An Introduction (6th ed.). New York: Longman.
• Genç, N. (2004). Yönetim ve Organizasyon - Çağdaş Sistemler ve Yaklaşımlar (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yay. San. ve Tic, A.Ş.
• Genç, E. & Erdoğan, E. (2013). Otel işletmelerinde ilişkisel pazarlama uygulamaları: Zonguldak, Karabük ve Bartın illerinde bir araştırma, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 15 (2), 195-216.
• Hagemann, G. (1997). Motivasyon El Kitabı. İstanbul: Rota Yayınları, Bireysel Yatırım Dizisi.
• İlhan, S. & Ö. Aytaç. (2010). Türkiye’de kayırmacı eğilimlerin oluşmasında toplumsal ve kültürel yapının rolü, R. Erdem (Ed.). Yönetim ve Örgüt Açısından Kayırmacılık içinde. İstanbul: Beta Yayınları, 61-83.
• Kanbur, A., & Kanbur, E. (2008). Toplam kalite yönetiminin mavi yakalı işgören motivasyonu üzerindeki etkisi: mobilya sektöründe ampirik bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1) 16-27.
• Kantarcı, K. (2004). Konaklama Işletmelerinde Önbüro Işlemleri ve Yönetimi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Keser, A. (2006). Çalışma Yaşamında Motivasyon, İstanbul: Alfa Aktüel Yayınları.
• Kesici, S. (2006). Bankalarda motivasyon ve iş tatmini ilişkisi ve uygulamadan bir örnek, (Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Keskin, B. (2008). Çalışanların performanslarını arttırmada bir araç olarak motivasyon ve motivasyon teknikleri. (Yüksek Lisans Tezi). Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Ankara.
• Khatri, N. & Tsang, E. W. (2003). Antecedents and consequences of cronyism in organizations, Journal of Business Ethics, 43 (4), 289-303.
• Khatri, N.,Tsang, E. W. K. & Begley, T. M. (2006). Cronyism: A cross-cultural analysis. Journal of International Business Studies, 37, 61-75.
• Khatri, N., Wen, C. Y., Fuei, L. W. & Geok, T. A. (2008). Cronyism: antecedents and consequences. http://www3.ntu.edu.sg/nbs/sabre/working_papers/10-99.pdf. İndirme Tarihi: 16.10.2010.
• Kılıç, G. & Öztürk, Y. (2010). Kariyer yönetim sistemi ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma, Ege Akademik Bakış, 10 (3), 981-1001.
• Kıngır, S., Koç, D. E., Tezcan, N. Ş., & Saraç, Ö. Küçük ve Orta Ölçekli Otellerde Yönetsel Etkinliğin İş Doyumuna Etkisi: Batı Karadeniz Örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(2), 457-474.
• Koçel, T. (2018). İşletme Yöneticiliği (17. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Kozak, Akoğlan, M., Azaltun, M., Sarıışık, M., Çakıcı, A.C., Sökmen, A. ve Çetinöz, B.C. (2008). Otel İşletmeciliği. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kozak, N. (2008). Turizm Pazarlaması. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kuş, E.(2003). Sosyal Bilimlerde Araştırma Teknikleri Nitel Mi, Nicel Mi?.Ankara: Anı Yayıncılık.
• Luthans, F. (1995). Organizational Behavior (7. Ed.). New York: McGraw Hill Inc.
• Met, Ö. (2005). Çokuluslu otel zincirlerinin büyüme ve uluslararasılaşma stratejileri, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (10), 111-138.
• Met, Ö. & Erdem, B. (2011). Türk otel zincirleri ve büyüme stratejileri, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (26), 333-350.
• Nelson, D. L., & Quick, J. C. (2003). Organizational Behaviour: Foundation, Realities And Challenges, Australia: Thomson South-Western.
• Olsen, M., Crawford-Welch, S. & Tse, E. (1991). The global hospitality industry of the 1990s. Cassel Educational LTD., London.
• Oxford English Dictionary (1989). (second edition). Oxford: Clarendon Press.
• Örücü, E. & Kanbur, A. (2008). Örgütsel-yönetsel motivasyon faktörlerinin çalışanların performans ve verimliliğine etkilerini incelemeye yönelik ampirik bir çalışma: Hizmet ve endüstri işletmesi örneği, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1), 85-97.
• Özsemerci, K. (2003). Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri. Ankara: Sayıştay Yayınları.
• Pearce, J. L. (2015). Cronyism and nepotism are bad for everyone: The research evidence, Industrial and Organizational Psychology, 8 (1), 41-44.
• Patton, M. (1990). Qualitative Evaiuation An Research Methods. London: Sage Pub.
• Peker, Ö. & Aytürk, N. (1998). Etkili Yönetim Becerileri. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Porter, R. M.-L. (1975). Motivation and work behaviour, McGraw-Hill Series in Management.
• Rızaoğlu, B. (2004). Turizm Pazarlaması (4. Basım). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Savaş, V. F. (1997). Anayasal İktisat, İstanbul: Avcıol Basım – Yayın.
• Selen, U. (2016). Çalışanların iç ve dış motivasyon tekniklerine bakış açılarının değerlendirilmesi; Yerel yönetim örneği. (Doktora Tezi). Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Stone, P. J., Dunphy, D. C. & Smith, M. S. (1966). The general inquirer: A computer approach to content analysis, Oxford, England: M.I.T. Press.
• Tavşancıl, E. & Aslan, E. (2001). İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Tosun, K. (1990). Yönetim ve İşletme Politikası, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadi Enstitüsü, Yayın No:125, I. Cilt.
• Tse, E. C. & West, J. J. (1992). Development strategies for ınternational hospitality markets. teare, R.ve Olsen, M. (Der.), International Hospitality Management, Corporate Strategy in Practice içinde, 118-134. New York John Wiley and Sons Inc.
• Turhan, M. (2013). Organizational Cronyism: A scale development and validation from the perspective of teachers, Journal of Business Ethics, DOI: 10.1007/s10551-013-1839-3.
• Tutar, H., Yılmaz, K. & Erdönmez, C. (2006). İşletme Becerileri Grup Çalışması. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu (TDK) (2020). Güncel Türkçe Sözlük.
• Türker, A. & Özaltın, G. (2010). Konaklama işletmelerinde müşteri ilişkileri yönetimi: İzmir ili örneği, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 81-104.
• Uygur, A. & Göral, R. (2005). Yönetim ve Organizasyon. Ankara: Nobel Yayınları.
• Wong, L. C. & Kleiner, B. H. (1994). Nepotism, Work Study, 43 (5), 10 – 12.
• Yang, Y. & Bei, H. (2009). The antecendents of organizational cronyism, International Conference on Management and Service Science, 20-22 September 2009, Beijing, China.
• Yarcan, Ş. (1998). Türkiye’de Turizm ve Uluslararasılaşma (2. Basım). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, A. & Yüksel, F. (2004). Turizmde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Turhan Kitapevi.
• Zhao, J. L. & Olsen, M. D. (1997). The antecedent factors influencing entry mode choices of multinational lodging firms, International Journal of Hospitality Management, 16 (1), 79-98.