The Impact of Attitudes towards the Profession on Career Intentions: A Research on the High School Culinary Students in Istanbul

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 393 - 410, 19.12.2022

A.celil Çakıcı , Metin Çiçek

Öz

There is a close relationship between the attitude towards a profession and the intention to pursue a career in that profession. A study was conducted in Istanbul to determine the effects of high school culinary students' attitudes towards the culinary profession on their career intentions. Data were collected with a questionnaire developed based on the literature. The survey was applied between 05-16.04.2021 via the quota sampling based on gender and class, and 487 students were reached. In the analysis of data, besides the descriptive statistics, confirmatory factor analysis and regression analysis were used. It was determined that the attitudes of the students towards the culinary profession explained their career intentions by 68.5%. It has been also determined that the cognitive (β:0.204), emotional (β:0.284) and behavioral (β:0.408) dimensions of Professional attitude significantly affect career intention. The study ends with the fact that internships have a special importance in the formation of attitudes towards the culinary profession and that workplaces should give special importance to interns.

Anahtar Kelimeler

High school, Culinary Education, Attitude, Career Intention

Mesleğe Yönelik Tutumun Kariyer Niyetine Etkisi: İstanbul’da Aşçılık Eğitimi Alan Lise Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma

Öz

Bir mesleğe dönük tutum ile o meslekte kariyer yapma niyeti arasında yakın bir ilişki vardır. İstanbul’da aşçılık eğitimi alan lise öğrencilerinin aşçılık mesleğine yönelik tutumlarının kariyer niyetlerine etkisini belirlemek üzere bir araştırma yapılmıştır. Veriler, literatürden yararlanılarak geliştirilen bir anket ile toplanmıştır. Anket, 05-16.04.2021tarihleri arasında cinsiyet ve sınıf bazında yapılan kota örneklemesine göre uygulanmış ve 487 öğrenciye ulaşılmıştır. Verilerin analizinde; tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra, doğrulayıcı faktör analizi ve regresyon analizinden yararlanılmıştır. Öğrencilerin aşçılık mesleğine yönelik tutumlarının kariyer niyetlerini %68,5 oranında açıkladığı tespit edilmiştir. Mesleğe dönük tutumun bilişsel (β:0,204), duygusal (β:0,284) ve davranışsal (β:0,408) boyutlarının kariyer niyetini anlamlı şekilde etkilediği belirlenmiştir. Çalışma, aşçılık mesleğine dönük tutumun oluşmasına stajın özel bir önemi olduğu ve işyerlerinin stajyerlere özel bir önem vermeleri gerektiği ile son bulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Lise, Aşçılık Eğitimi, Tutum, Kariyer Niyeti

Kaynakça

• Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411–423. https://doi.org/10.1037/0033-2909.103.3.411
• Airey, D. (1997). Attitudestocareers in tourism: an AngloGreekcomparison. Tourism Management,18(3), 149-158. doi:https://doi.org/10.1016/S0261-5177(96)00116-1
• Ajzen, I. (1985). Fromintentionstoactions: A theory of plannedbehaviour. J. Kuhl& J. Beckmann (Eds.), Action Control: FromCognitionto Control, ss. 11-39.
• Ajzen, I. (1991). Thetheory of planned behavior. Organizational Behaviorand Human Decision Processes, 50, 179-211.
• Ajzen, I. (2001). Nature and operation of attitudes. Annual Review of Psychology, 52, 27-58. doi:https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.27
• Ajzen, I. (2002). Perceived behavioral control, self-efficacy, locus of control, and the theory of planned behavior. Journal of Applied Social Psychology, 32(4), 665-683.
• Ajzen, I. (2005). Attitudes, personality and behaviour. (2nd Ed.). New York, USA: Open UniversityPress. Retrieved March 17, 2021, from https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=ZbDlAAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&ots=htZa2rdo9H&sig=7dqOc4-EH3-vXK2GN9bESTa5Ces&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
• Ajzen, I. (2020). The theory of planned behaviour: Frequently asked questions. Human behavior and emerging technologies, 314-324. Doi: 10.1002/hbe2.195
• Ajzen, I., & Fishbein, M. (2000). Attitudes and the attitude-behavior relation: Reasoned and automatic processes. European Review of Social Psychology, 11(1), 1-33. doi:10.1080/14792779943000116
• Akay, B.,& Şıttak, S. (2019). Staj deneyiminin kariyer seçimine etkisi: Trakya Bölgesinde turizm öğrencilerine yönelik bir araştırma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18). doi:10.26466/opus.533956
• Akdağ, G., Soylu, A. G., & Demir, Ş. (2017). Gastonomi ve mutfak sanatları lisans öğrencilerinin mesleklerine ilişkin algıları. 1. Uluslararası Turizmin Geleceği Kongresi, Mersin, 28-30 Ekim 2017, ss. 295-305.
• Akoğlu, A., Cansızoğlu, S., Orhan, N., & Özdemir, Z. (2017). Gastronomi ve mutfak sanatları eğitimi alan öğrencilerin sektörde çalışmaya yönelik bakış açıları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2), 146-159. Doi: 10.21325/jotags.2017
• Allport, G.W. (1935) Attitudes. In: Murchison, C., (Ed.), Handbook of Social Psychology, Clark University Press, Worcester, MA, 798-844.
• Alpar, R. (2012). Uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Armitage, C. J.,& Conner, M. (2001). Efficacy of thetheory of planned behaviour: A meta-analytic review. British Journal of Social Psychology, 40, 471-499. https://doi.org/10.1348/014466601164939
• Bagozzi, R. P.,& Burnkrant, R. E. (1985). Attitude organization and attitude relation: A reply to Dillon and Kumar. Journal of Personality And Social Psychology, 49, 47-57. https://doi.org/10.1037/0022-3514.49.1.47
• Bölükbaş, R.,& Boylu, Y. (2018). Mesleki ve teknik anadolu lisesi yiyecek-içecek hizmetleri alanında öğrenim gören öğrencilerin ‘mutfak uygulamaları’ dersine yönelik tutumları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 1062-1075. Doi:10.21325/jotags.2018.348
• Büyüköztürk, Ş. (2004). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (4. bs.). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Chaung, N.-K.,&Dellman-Jenkins, M. (2010). Careerdecisionmakingandintention: A study of hospitalityundergraduatestudents. Journal of Hospitality&TourismResearch, 34(4), 512-530. Doi:10.1177/1096348010370867
• Collin, A.,&Young, R. A. (2000). The future career. Cambridge University Press.
• Cullen, F. (2010). Phenomenological views and analysis of culinary arts student attitudes to national and international internships: the “nature of being” before, during, and after international internship. Journal of Culinary Science & Technology, 8(2-3), 87-105. https://doi.org/10.1080/15428052.2010.511100
• Çelik, D. (2000). Okullarda ölçme değerlendirme nasıl olmalı? İstanbul: Milli Eğitim Basım Evi.
• Duman, T., Tepeci, M., & Unur, K. (2006). Mersin’de yükseköğretim ve ortaöğretim düzeyinde turizm eğitimi almakta olan öğrencilerin sektörün çalışma koşullarını algılamaları ve sektörde çalışma isteklerinin karşılaştırmalı analizi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 17(1), 51-69.
• Durmuş, B.,Yurtkoru, E. S., & Çinko, M. (2013). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi (5. bs.). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Eren, R., & Aydın, A. (2019). Perceptions and attitudes of culinary students towards food and beverage industry in Turkey. Journal of Culinary Science & Technology, 18(5), 371-395. https://doi.org/10.1080/15428052.2019.1640155
• Farmaki, A. (2018). Tourism and hospitality internships: A prologue to career intentions? Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 50-58. https://doi.org/10.1016/j.jhlste.2018.06.002
• French, D. P., Sutton, S., Hennings, S. J., Mitchel, J., Wareham, N. j., Griffin, S., Hardeman, W. & Kinmonth, A. L. (2005). The importance of affective beliefs and attitudes in the theory of planned behavior predicting intention to increase physical activity. Journal of Applied Social Psychology, 35(9),1824-1848. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2005.tb02197.
• Fornell, C. & Larcker, D.F. (1981). Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error: Algebra and Statistics. Journal of Marketing Research, 18(3), 382–388. doi:10.1177/002224378101800313
• Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., & Anderson, R.E. (2014). Multivariate Data Analysis. (7th edition). Harlow: Pearson Education Limited
• Harbalıoğlu, M.,& Ünal, İ. (2014). Aşçılık programı öğrencilerinin mesleki tutumlarının belirlenmesi: Ön lisans düzeyinde bir uygulama. Turizm Akademik Dergisi, 55-65.
• Ilgaz, B. (2011). Üniversite düzeyinde turizm eğitimi alan öğrencilerin yılmazlık, umutsuzluk durumları ve sektörel tutumlarının kariyer seçimlerine etkileri: Akdeniz Üniversitesi örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Kağıtçıbaşı, Ç.,&Cemalcılar, Z. (2014). Dünden bugüne insan ve insanlar; sosyal psikolojiye giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (5. bs.). Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Karadağ, E., Kılıç, F. S., Aslantaş, D., Uzuner, K., Harmancı, K., İlhan, H., . . . Esen, F. (2019). Üç bileşenli tutum modeli temelinde ‘Osmangazi hekimlik mesleği tutum ölçeği’: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi (STED), 28(4), 238-246. https://doi.org/10.17942/sted.430937
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (23. bs.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, S., Oğuz, Y., & Yılmaz, V. (2020). Turizm öğrencilerinin turizm sektörüne yönelik algılarının sektörde kalma niyetlerine etkisi: ESOGÜ Turizm Fakültesi örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 1-19. DOİ: 10.17494/ogusbd. 763340
• Kırel, A. Ç. &Ağlargöz, O. (Eds.). (2013). Örgütsel davranış. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kocaman, S.,& Kuybu Rol, E. (2020). Öğrencilerin mesleki algı ve beklentileri ile gelecek kaygılarının sektörde çalışma isteği üzerine etkisi: Antalya yükseköğretim turizm öğrencilerine yönelik bir araştırma. Journal of Tourism And GastronomyStudies, 8(4), 3192-3217. Doi: 10.21325/jotags.2020.758
• Kurnaz, A., Kurnaz, H., & Kılıç, B. (2014). Ön lisans düzeyinde eğitim alan aşçılık programı öğrencilerinin mesleki tutumlarının belirlenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41-61.
• Kusluvan, S., & Kusluvan, Z. (2000). Perceptions and attitudes of undergraduate tourism students towards working in the tourism industry in Turkey. Tourism Management, 21(3), 251-269. DOİ: 10.1016/S0261-5177(99)00057-6
• Kutukız, D., Akyürek, S., & Özdemir, Ö. (2018). Turizm eğitimi alan orta öğretim düzeyindeki öğrencilerin mutfak departmanına yönelik tutumlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(1), 125-146. https://doi.org/10.26466/opus.357662
• Lawshe, C.H. (1975) A Quantitative Approach to Content Validity. Personal Psychology, 28(4), 563-575
• Lee, C.-S.,&Chao, C.-W. (2013). Intention to “leave” or “stay” – The role of internship organization in the improvement of hospitality students’ industry employment intentions. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 18(7), 749-765. Doi: 10.1080/10941665.2012.695290
• Meydan, C.H. & Şeşen, H. (2015). Yapısal Eşitlik Modellemesi, AMOS Uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık
• Müftüoğlu, Y. V.,& Erol, İ. (2013). Kariyer kavramı ve maden mühendisleri için kariyer seçenekleri. Bilimsel Madencilik Dergisi, 52(4), 37-43. http://www.mining.org.tr/en/pub/issue/32469/361035
• Orhan, A. (2015). Türkiye'de lisans düzeyinde turizm eğitimi alan öğrencilerin turizm sektörü ile ilgili algılarının çalışma niyetleri üzerindeki etkisinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Oskamp, S., & Schultz, P. W. (2014). Attitudes and opinions. Psychology Press. Retrieved February 21, 2021, from https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=zIF5AgAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&dq=attitudes&ots=8dW7y0_bA5&sig=l2y9Nt1Q6I6N8SyFbd_8yROAePg&redir_esc=y#v=onepage&q=attitudes&f=false
• Özdemir, N., & Önçel, S. (2019). Gastronomi ve mutfak sanatları bölümü lisans öğrencilerinin sektöre yönelik algılarının kariyer yapma niyetlerine etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(2), 1159-1176. Doi: 10.21325/jotags.2019.414
• Pehlivan, R. (2008). Lisans düzeyinde turizm eğitimi almakta olan öğrencilerin sektör ile ilgili tutumlarının mezuniyet sonrası kariyer seçimine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Pelit, E.,Demirdağ, Ş. A., Gökçe, Y., & Kılıç, İ. (2016). Turizm öğrencilerinin sektöre yönelik tutumlarının kariyer yapma isteklerine etkisi: Staj yapan öğrenciler örneği. Institution of Economic Development and Social Researches, 3rd International Congress Of Social Sciences, China to Ardiatic, Antalya, 27-30 Ekim 2016, ss. 265-284.
• Polat, F. B. (2015). Kariyer tercihini etkileyen faktörlerin mesleki olgunluk düzeyi üzerindeki etkisi: Lise öğrencileri üzerinde bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Richardson, S. (2008). Undergraduate tourism and hospitality students attitudes toward a career in the industry: A preliminary investigation. Journal of Teaching in Travel &Tourism, 8(1), 23-46. :https://doi.org/10.1080/15313220802410112
• Samarathunga, W., & Dmmi, D. (2018). School students’ attitude towards the career intention in the tourism industry: The case of North Central Province, Sri Lanka. Journal of Management Matters, 5(2), 1-16.
• Subramaniam, P. R., & Silverman, S. (2007). Middle school students' attitudes toward physical education. Teaching and teacher education, 23, 602-611. https://doi.org/10.1016/j.tate.2007.02.003
• Şimşek, Ö. F. (2020). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş - Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Ekinoks Eğitim Danışmanlık
• Tekin, Ö. A., & Çidem, G. (2015). Turizm öğrencilerinin mutfak departmanına yönelik tutumları ölçeği: Bir geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(39).
• Tekin, Ö. A., & Çidem, G. (2017). Önlisans turizm öğrencilerinin mutfak departmanında kariyere yönelik tutumları: Süleyman Demirel Üniversitesi örneği. Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, (52), 33-51.
• Temizkan, P., & Kurtulmuş, N. S. (2020). Gastronomi ve mutfak sanatları lisans öğrencilerinin sektöre girme niyetleri. İnternational Travel andTourism Dynamics: Overtourism, Ankara, 8-10 Ekim 2020, ss. 11-21.
• Thurstone, L. L. (1931). The measurement of social attitudes.. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 26(3), 249–269. doi:10.1037/h0070363
• Ural, A. & Kılıç, İ. (2021). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. (6.baskı). Ankara: Detay Yayıncılık
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85. https://dergipark.org.tr/en/pub/iuisletme/issue/32177/35706
• Yolal, M. (2016). Turizm Araştırmalarından Örnekleme, Bibliyometrik Bir Araştırma. Ankara: Detay Yayıncılık