Flavor Journey from Anatolia to the World: Can Tarhana be a GastroDiplomacy Tool

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 279 - 297, 26.12.2024

Candan Şahin , Düriye Bozok

Öz

Tarhana, which was introduced to the Anatolian geography by Turks migrating from Central Asia, stands out in Turkish culinary
culture with its usage areas, content richness and health benefits, and is also a symbol of culture, tradition and solidarity with the
way it is made. Countries that effectively use gastrodiplomacy, which encourages cultural exchange through the universal language
of food, strengthens diplomatic relations and positively affects the image of countries, increase their tourism potential, support
their economic development and strengthen international relations. The aim of the study is to reveal the potential of tarhana,
which is accepted as the ancestor of soups in Turkish Culinary culture, to be used as an element of gastrodiplomacy by document
analysis method. As a result of the study, it was concluded that tarhana, which is accepted as a heritage of Turkish Culture, can be
a gastrodiplomacy tool with its strengths such as its ability to reflect the geography, its usage areas, and the diversity of studies on
tarhana. In addition, various suggestions have been presented to policy makers, local administrations, gastronomy professionals,
academicians and producers for the use of tarhana as an element of gastrodiplomacy. It is thought that this study, prepared with
a holistic perspective, will bring a new perspective to the literature on the use of tarhana and the prominent products in Turkish
Cuisine as a gastrodiplomacy element.

Anahtar Kelimeler

Tarhana, Turkish Soups, Turkish Cuisine, Gastrodiplomacy

Anadolu'dan Dünyaya Lezzet Yolculuğu: Tarhana, Gastrodiplomasi Aracı Olabilir Mi?

Öz

Orta Asya’dan göç eden Türkler tarafından Anadolu coğrafyasıyla buluşturulan, kullanım alanları, içeriksel zenginliği, sağlığa olan faydaları ile Türk mutfak kültüründe ön plana çıkan Tarhana, aynı zamanda yapılış biçimiyle de kültür, gelenek ve dayanışmanın da simgesidir. Yemeğin evrensel dili aracılığıyla kültürel alışverişi teşvik eden, diplomatik ilişkileri güçlendiren ve ülkelerin imajını olumlu yönde etkileyen gastrodiplomasiyi etkin şekilde kullanan ülkelerin turizm potansiyelleri artmakta, ekonomik kalkınmaları desteklenmekte ve uluslararası ilişkiler güçlenmektedir. Çalışmanın amacı Türk Mutfak kültüründe çorbaların atası kabul edilen Tarhana’nın gastrodiplomasi unsuru olarak kullanılabilme potansiyelinin dokuman analizi yöntemiyle ortaya konulmasıdır.
Çalışma sonucunda Türk Kültürü mirası olarak kabul edilen tarhananın coğrafyayı yansıtma becerisi, kullanım alanları, tarhana konusunda yürütülen çalışmaların çeşitliliği gibi güçlü yönleriyle gastrodiplomasi aracı olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Bu konuda politika yapıcılara, yerel yönetimlere, gastronomi profesyonellerine, akademisyenlere ve üreticilere çeşitli öneriler sunulmuştur. Bütüncül bakış açısıyla hazırlanan bu çalışmanın Türk Mutfağında öne çıkan ürünlerin gastrodiplomasi unsuru olarak kullanımı konusunda literatüre yeni bir bakış açısı kazandıracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarhana, Türk Mutfağı, Gastronomi Turizmi, Gastrodiplomasi.

Etik Beyan

Araştırma yöntemi olarak yalnızca dokuman analizi kullanıldığından araştırma, etik kurul kararı gerektirmeyen araştırmalar arasında yer almaktadır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışmanın hazırlanması süre since herhangi bir bireyden ya da kurumdan ayni ya da nakdi bir yardım/destek alınmamıştır.

Teşekkür

Yoktur

Kaynakça

• Akbaş, Ş., Coşkun, E.(2006). Tarhana Üretimi ve Özellikleri Üzerine bir Değerlendirme. Türkiye 9. Gıda Kongresi, 24-26 Mayıs 2006, Bolu.
• Akçay, E. (2023). Halkla İlişkilerin En Lezzetli Hali: “Gastro Halkla İlişkiler”. Aydın Gastronomy, 8(1), 215-230.
• Aktaş, N., Cebirbay, M.A. ve Işık, N. (2009). Geleneksel Beyşehir Tarhanası. II Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, Van.
• Alçay, A. Ü., Yalçın, S., Bostan, K., Dinçel, E. (2015). Orta Asya’dan Anadolu’ya Kurutulmuş Gıdalar. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi ,(37), 83-93.
• Alptekin, Z. M. ve Bildik, B. (2019, Aralık). Türkiye’de gastrodiplomasi ve fırsatlar. I. Uluslararası Malatya Gastronomi ve Kültür Kongresi Kitabı, 5-13, Malatya.
• Altun, İ. (2015). Kahramanmaraş-Elbistan’da Geleneksel Olarak Yapılan Tarhana ve Tarhana Çorbası. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5 (1), 45-49.
• Anonim, (2004). TS 2282 Tarhana Standardı. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• Asiki, G., Wanjohi, M., Barnes, A., Bash, K., Muthuri, S., Amugsi, D. A., … & Holdsworth, M. (2020). Benchmarking food environment policies for the prevention of diet-related non-communicable diseases in kenya: national expert panel’s assessment and priority recommendations.
• Baker, H. K., Kumar, S., & Pandey, N. (2020). A bibliometric analysis of european financial managementʼs first 25 years. European Financial Management, 26(5), 1224-1260.
• Baysal, A. (1993).Türk Yemek Kültüründe Değişmeler, Beslenme ve Sağlık Yönünden Değişmeler, Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar. Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, Yayın No:3, s.12-20.
• Chapple-Sokol, S. (2013). Culinary diplomacy: breaking bread to win hearts and minds. The Hague Journal of Diplomacy, 8(2), 161-183.
• Chávez-Mendoza, C. and Sánchez, E. (2017). Bioactive compounds from mexican varieties of the common bean (phaseolus vulgaris): implications for health. Molecules, 22(8), 1360.
• Chubaryan A. (2022). Bilateral Historical Committees as an Example of Scientific Diplomacy. Istorıya, 13(12-1 (122)).
• Chattu, V. K., Pooransingh, S., & Allahverdipour, H. (2021). Global health diplomacy at the intersection of trade and health in the covid-19 era. Health Promotion Perspectives, 11(1), 1-
• Coşkun, F. (2014), Tarhananın Tarihi ve Türkiye’de Tarhana Çeşitleri, Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi , 9(3).
• Cotton, A. and Boulanger, H. (2023). Analysing public diplomacy on twitter with the marpe diplo methodological framework: the case of the european external action service. Journal of Communication Management, 27(2), 259-276.
• Çekal, N. ve Aslan, B. (2017). Gastronomik Bir Değer Olarak Tarhana ve Coğrafi İşaretlemede Tarhananın Yeri ve Önemi. Pamukkale Üniversitesi Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 124-135.
• Çekiç, İ., Oğan, Y., & Bulut, Z. (2023). Coğrafi işaretli ürünlere ilişkin yerli turist tutumları üzerine bir inceleme. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1).
• Çetinkaya, A., Elmalı, M., Karadağoğlu, G., Yaman, H.(2005). Geleneksel lezzetler- Kars. Kremalı kurut. Gıda Mühendisliği Dergisi, 9 (20).
• Dadalı, C., Elmacı, Y. (2021). Wheat Flour Alternatives Used in Tarhana Production. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 9(9): 1631-1637.
• Doğan, B. (2015). Coğrafi̇ işaret korumasının gelişmekte olan ülkeler için önemi̇. NWSA Academic Journals, 10(2), 58-75.
• Doyon, M. and Labrecque, J. (2008). Functional foods: a conceptual definition. British Food Journal, 110(11).
• Eggeling, K. A. (2017). Cultural diplomacy in qatar: between ‘virtual enlargement’, national identity construction and elite legitimation. International Journal of Cultural Policy, 23(6), 717-731.
• Eldean, S. and Mostafa, R. (2020). Food tours in the context of multiculturalism of tourism destinations: the city of dubai as an example. International Journal of Tourism and Hospitality Management, 3(2), 320-343.
• Ercelep, B. ve Akdemir, N. (2022). Tescilli Coğrafi İşaretli Gıda Ürünleri: Türk Tatlıları Örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 6(3), 550-563.
• Erdem, E. (2008). Tarhana Üretiminde Balık Eti Kullanımı, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli. Eren, E. T., Düzenli, T., & Var, M. (2020). Environmental satisfaction levels of the elderly individuals in nursing home gardens. Indoor and Built Environment, 30(10), 1809-1826.
• Erinç, H., Çiftçi, S. (2017). Maraş Tarhanası Üretiminde Kefir Kullanımının Son Ürün Üzerine Etkileri. The Journal Of Food , 43 (1): 114-121.
• Erol, N.,I. (2010). Keçiboynuzlu Tarhana Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Farina, F. (2021). The politics of washoku: japan’s gastronationalism and gastrodiplomacy. Studi E Saggi, 93-107.
• Fathun, M.L. (2023). Irs public diplomacy strategy of indonesia: case study indomie gastroiplomacy. Journal Asia Pacific Studies, 7(1), 1-10.
• Felek, İ.(2019). Bal Kabağı ve Zivzik Nar Kabuğu Unu İle Zenginleştirilmiş Hazır Tarhana Çorbası Üretimi. Yüksek Lisans tezi, Siirt Üniversitesi, Siirt.
• Giménez‐Bastida, J. A. and Zieliński, H. (2015). Buckwheat as a functional food and its effects on health. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 63(36), 7896-7913.
• Gök, İ. and Ulu, E. K. (2019). Functional foods in turkey: marketing, consumer awareness and regulatory aspects. Nutrition &Amp; Food Science, 49(4), 668-686.
• Göncü, A. (2020). Tarhana Üretiminde Farklı Mercimek Unları ve Boza Kullanım Olanaklarının Araştırılması, Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Grandi, L. K. (2023). Branding, diplomacy, and inclusion: the role of migrant cuisines in cities’ local and international action. Societies, 13(7), 151.
• Gusdini, W. m., Lestari Nasution, A. I., & Imsar, I. (2023). The effects of up selling and gastrodiplomacy on the consumer purchasing power of japanese halal food products case study food retail sushi tei in north sumatera. Jurnal Keuangan Dan Perbankan, 11(2) (2023) 165-176
• Gül, T. (2010). Bayat Ekmeklerin Tarhana Üretiminde Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Gümüş, H. (2011). Türk mutfak kültüründe çorbalar. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Gündüz, C., Rezaei, M., Quaglia, R., & Pironti, M. (2024). Culinary tourism: exploring cultural diplomacy through gastronomy festivals in turkey and italy. British Food Journal, 126(7), 2621-2645.
• Han, S. H., Nguyen, B., & Simkin, L. (2016). The dynamic models of consumers’ symbolic needs: in the context of restaurant brands. European Journal of Marketing, 50(7/8), 1348-1376.
• Herningtyas, R. (2019). Korean gastro diplomacy: strategy to enhance country promotion toward moslem countries. Proceedings of the Third International Conference on Sustainable Innovation 2019 – Humanity, Education and Social Sciences.
• Hussin, H. (2018). Gastronomy, tourism, and the soft power of malaysia. Sage Open, 8(4).
• Imanuella, J. and Aryani, M. I. (2020). Upaya gastrodiplomasi indonesia di korea utara. Jurnal Hubungan Internasional, 13(2), 235.
• Ismail, A., Mulyaman, D., & Sarudin, R. (2022). Festival indonesia: answer to indonesian public diplomacy towards russian citizens. Jurnal Ilmiah Hubungan Internasional, 18(2), 99-110.
• Işık, F. (2013). Salça Üretim Atıklarının Tarhana Üretiminde Kullanımı. Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Iİstek, Ö. Tomar, O., Çağlar, A.(2021). Orman Meyveli Tarhananın Fonksiyonel Özellikleri. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Özel Sayı 22, S. 118-127.
• Jain, A., Rakhi, N. K., & Bagler, G. (2015). Analysis of food pairing in regional cuisines of india. Plos One, 10(10).
• Kaya, S., İbanoğlu, Ş., & Kaya, A. (1999). Moisture sorption characteristics of tarhana, a fermented turkish cereal food. Journal of Food Quality, 22(1), 95-100.
• Kemahlıoğlu, K. (2007).Tarhananın Farklı Yöntemler ile Kurutulmasının Kuruma Karakteristiklerine ve Kalite Özelliklerine Etkisinin Araştırılması. E.Ü. Bilimsel Araştırma Projesi, 02.EMYO.02, s.30 İzmir.
• Kim, H. J. (2017). Bridging the theoretical gap between public diplomacy and cultural diplomacy. The Korean Journal of International Studies, 15(2), 293-326.
• Koytak, H. Z. (2024). Ethnicity on the table: a content analysis of online reviews for syracuse's cuisines. Sociology Compass, 18(3).
• Kumral, A. (2015). Nutritional, chemical and microbiological changes during fermentation of tarhana formulated with different flours. Chemistry Central Journal, 9(1).
• Kuri, C., Ananya, S. (2020).Tourism Diplomacy: A Feasible Tool of Building Nation’s Image through Tourism Resources. A Study on Bangladesh, European Journal of Business and Management , 12(24)..
• Li, C., Ban, Q., Ge, L., Qi, L., & Fan, C. (2024). The relationship between geographical indication products and farmers’ incomes based on meta-analysis. Agriculture, 14(6), 798.
• Likoudis, Z., Sdrali, D., Costarelli, V., & Apostolopoulos, C. (2015). Consumers’ intention to buy protected designation of origin and protected geographical indication foodstuffs: the case of greece. International Journal of Consumer Studies, 40(3), 283-289.
• Low, K. E. Y. (2020). Gastropolitical encounters and the political life of sensation. The Sociological Review, 69(1), 190-205.
• Luša, Đ. and Jakešević, R. (2017). The role of food in diplomacy: communicating and “winning hearts and minds” through food. Medijske Studije, 8(16), 99-119.
• Ma'rifah, A. N., Akbar, E., M.S.I, U. R. S., Fitria, S., & Hidayati, N. (2019). Halal food as gastronomy tourism strategy: opportunities and challenges for indonesian economy. Proceedings of the the First International Conference on Islamic Development Studies.
• Maharjan, R. K. (2023). Leveraging military diplomacy in nepal’s foreign policy. Unity Journal, 4(01), 94-111.
• Marlinda, A. P., Cipto, B., Al-Fadhat, F., & Jubba, H. (2021). South korea's halal tourism policy - the primacy of demographic changes and regional diplomacy. Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 10(3), 253.
• Mol, R., Singh, B., Chattu, V. K., Kaur, J., & Singh, B. (2021). India’s health diplomacy as a soft power tool towards africa: humanitarian and geopolitical analysis. Journal of Asian and African Studies, 57(6), 1109-1125.
• Mongeon, P. and Paul‐Hus, A. (2015). The journal coverage of web of science and scopus: a comparative analysis. Scientometrics, 106(1), 213-228.
• Moschini, G., Menapace, L., & Pick, D. (2008). Geographical indications and the competitive provision of quality in agricultural markets. American Journal of Agricultural Economics, 90(3), 794-812.
• Nair, B. B. (2020). Durban indian cuisine as an instrument of gastrodiplomacy leverage in tourism. African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 363-371.
• Næss, H. E. (2023). A figurational approach to soft power and sport events. the case of the fifa world cup qatar 2022™. Frontiers in Sports and Active Living, 5.
• Nihayati, A., Pertiwi, E. A., & Haripa, T. I. (2022). The analysis of south korean gastrodiplomacy towards the increases of south korean kimchi export. Journal of World Trade Studies, 6(2), 53-66.
• Niu, Y. (2022). China's digital public diplomacy during the 2022 beijing winter olympics. Journal of Political Science Research, 3(1)
• Nuzulia, K. S., Khoidin, M., Dyah, O. S., & Djulaeka (2023). Protection and characteristics of geographical indications in indonesia. American Journal of Arts and Human Science, 2(2), 1-4.
• Oğuz, B. (2002). Türkiye Halkının Kültür Kökenleri 1 Giriş Beslenme Teknikleri. Anadolu Aydınlanma Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Okladnaya, M., Perevalova, L., & Genkul, Y. (2021). Humanitarian diplomacy. Law and Innovative Society, 2 (17).
• Oliveira, M. F. B, Martins, C. A., & Castro, I. R. R. d. (2022). The (scarce and circumscribed) culinary content in food-based dietary guidelines around the world: 1991–2021. Public Health Nutrition, 25(12), 3559-3567.
• Özbey, Z., Köşker, H. (2021). Türk Mutfak Kültüründe Çorba ve Coğrafi İşaretli Çorbalar Üzerine Bir Değerlendirme. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 5(3), 471-489.
• Özçelik, H. (2021). Tarhana soup in turkey: preparation and service. Modern Concepts &Amp; Developments in Agronomy, 9(4).
• Paprach, T. and Hashim, R. (2023). Destination space in film: viewer perspectives on film destination contributions to promoting thai tourism. Tourism Culture &Amp; Communication, 23(1), 61-79.
• Park, K., Jk, J., Ye, L., & Daily, J. W. (2014). Health benefits of kimchi (korean fermented vegetables) as a probiotic food. Journal of Medicinal Food, 17(1), 6-20.
• Passidomo, C. (2017). “our” culinary heritage. Humanity &Amp; Society, 41(4), 427-445.
• Polak, R., Phillips, E. M., Nordgren, J., Puma, J. L., Barba, J. L., Cucuzzella, M., … & Eisenberg, D. M. (2016). Health-related culinary education: a summary of representative emerging programs for health professionals and patients. Global Advances in Health and Medicine, 5(1), 61-68.
• Pranckutė, R. (2021). Web of science (wos) and scopus: the titans of bibliographic information in today’s academic world. Publications, 9(1), 12.
• Putri, A. R. and Baskoro, R. M. (2023). A "splash" of taiwan bubble tea: gastrodiplomacy, nation brand and a symbol. AEGIS : Journal of International Relations, 7(1).
• Rosa, M. D., Masi, M. G., Apostolico, L., Bartoli, L., & Francescone, M. (2023). Geographical indications and risks of unsustainability linked to “disaffection effects” in the dairy sector. Agriculture, 13(2), 333.
• S., P. N. (2018). Peran non-state actors dalam gastrodiplomacy indonesia melalui ubud food festival. Jurnal Ilmiah Hospitality Management, 9(1), 1-16.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250.
• Simons, G. (2015). Taking the new public diplomacy online: russia and china. Place Branding and Public Diplomacy, 11(2), 111-124.
• Siripongvutikorn, S., Thongraung, C., Usawakesmanee, W., Buatoom, T., & Thammarutwasik, P. (2009). Development of instant garcinia (garcinia atroviridis) tom-yum mix as a high acid seasoning. Journal of Food Processing and Preservation, 33(1), 74-86.
• Slade, P., Michler, J. D., & Josephson, A. (2019). Foreign geographical indications, consumer preferences, and the domestic market for cheese. Applied Economic Perspectives and Policy, 41(3), 370-390.
• Sokol, C. (2013), Culinary Diplomacy: Breaking Bread to Win Hearts and Minds. The Hague. Journal of Diplomacy, 8 (2):161-183.
• Song, H. and Kim, J. (2022). Effects of history, location and size of ethnic enclaves and ethnic restaurants on authentic cultural gastronomic experiences. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 34(9), 3332-3352.
• Stein, K. (2015). What we ate: repasts of the academy’s past. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 115(2), 286-302.
• Sudrajat, A. R. (2022). Thai foreign policy in the form of public diplomacy associated with the halal industry. KnE Social Sciences.
• Surya, R. and Nugroho, D. (2023). Kimchi throughout millennia: a narrative review on the early and modern history of kimchi. Journal of Ethnic Foods, 10(1).
• Şahin B., Ç. (2008), Bir Pazarlama İletişim Medyası Olarak Web Ortamında İçerik Analizi Yapmanın Güçlükleri ve Olası Çözüm Önerileri, Yönetim, 19(61): 52-71
• Şentürk, D. Z., Dertli, E., Erten, H., & Şimşek, Ö. (2019). Structural and technological characterization of ropy exopolysaccharides produced by lactobacillus plantarum strains isolated from tarhana. Food Science and Biotechnology, 29(1), 121-129.
• Tamer, C. E., Kumral, A., Aşan, M., & Şahin, İ. (2007). Chemical compositions of traditional tarhana having different formulations. Journal of Food Processing and Preservation, 31(1), 116-126.
• Temiz, A. (2011), Tarhananın Faydaları Saymakla Bitmiyor. http://www.haber7.com/alternatif-tip/haber/788755-tarhananin-faydalari-saymakla-bitmiyor.
• Unlu, M. (2017). Havuç Lifi Ve Şeker Pancarı Lifinin Tarhana Kalitesine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi, Aksaray.
• Vandevijvere, S. and Swinburn, B. (2015). Pilot test of the healthy food environment policy index (food-epi) to increase government actions for creating healthy food environments. Vandevijvere S, et al. BMJ Open 2015;5:e006194. doi:10.1136/bmjopen-2014-006194
• Vellycia, V. (2021). Beyond entertainment: gastrodiplomacy performance in korean drama and reality show. Communicare : Journal of Communication Studies, 8(2), 104.
• Yahaya, M. M., Adamu, S. A., Salau, I. A., & Sambo, S. (2019). Processing effect of nutritional and anti-nutritional content of african locust bean seeds (parkia biglobosa benth). Greener Journal of Agricultural Sciences, 8(12), 370-375.
• Yang, F., Huang, P., & Xu, L. (2023). Revealing the coupling relationship between the geographical indications of agricultural products and tourism economy: a case study in sichuan province. Advances in Economics and Management Research, 7(1), 502.
• Yi̇ği̇t, S. and Perçin, N. Ş. (2021). Analysis of the perception of foreign tourists about turkish cuisine through the word association test: the case of cappadocia region. Journal of Multidisciplinary Academic Tourism, 6(1), 1-6.
• Yönel, D., Karagöz, Ş., Güllü, M., (2018). Tarhana Üretimi ve Çeşitleri. Internatıonal West Asıa Congress Of Tourısm Research, Van, Turkey.
• Yu, T., Park, E., Song, G., Yi, R., & Park, K. (2020). Kimchi markedly induces apoptosis in ht‐29 human colon carcinoma cells. Journal of Food Biochemistry, 45(1).
• Zhang, J. (2015). The Foods of the worlds: Mapping and comparing contemporary gastrodiplomacy campaigns. International Journal of Communication, 9, 568-591
• Erişim Adresi: https://apelasyon.com/yazi/100/tarhanayi-konusmak-bile-sifadir (Erişim tarihi: 27.04.2024)
• Erişim Adresi: https://ci.turkpatent.gov.tr/veri-tabani (Erişim tarihi: 19.05.2024)
• Erişim Adresi: https://www.biteunite.com/blog/the-history-and-origins-of-tom-yum-soup (Erişim tarihi: 20.04.2024)
• Erişim Adresi: https://www.unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO-Somut-Olmayan-Kulturel-Miras-Listeleri (Erişim tarihi: 27.05.2024)
• Erişim Adresi: https://novasta.com.tr/turkiyede-ki-arama-motoru-kullanim-oranlari/ (Erişim tarihi:12.10.2024).