Psikolojik Danışmanların Etkili Nitelikleri ile Danışma Öz-Yeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişki

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 48, 0 - 0, 03.10.2017

Ercan Yayla F Ebru İkiz

Öz

Bu çalışmanın amacı, psikolojik danışmanların etkili psikolojik danışman nitelikleri ve psikolojik danışma öz-yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Değişkenlerin cinsiyete, yaşa, öğrenim durumuna, çalışılan kuruma, meslekte çalışma süresine ve mezun olunan programa göre farklılaşıp farklılaşmadığı da incelenmektedir. Araştırmanın örneklemini 100’ü kadın 66’sı erkek olmak üzere toplam 166 psikolojik danışman oluşturmaktadır. Veri toplama araçları olarak Etkili Psikolojik Danışman Niteliklerini Değerlendirme Ölçeği, Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22.0 programı kullanılarak Mann Whitney-U testi, Kruskal Wallis-H testi ve Spearman Brown Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Bulgulara göre, psikolojik danışmanların etkili psikolojik danışman nitelikleri ile psikolojik danışma öz-yeterlikleri arasında istatistiksel olarak düşük düzeyde pozitif yönde anlamlı ilişki vardır. Etkili psikolojik danışman nitelikleri ile psikolojik danışma öz-yeterlik düzeyleri cinsiyete, yaşa, çalışılan kuruma ve meslekte çalışma süresine göre farklılaşmamaktadır. Etkili psikolojik danışman nitelikleri ile psikolojik danışma öz-yeterlik düzeyleri öğrenim durumuna göre farklılaşmaktadır. Mezun olunan programa göre psikolojik danışma öz-yeterlik düzeylerinin farklılaşmadığı görülürken, etkili psikolojik danışman nitelikleri farklılaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Etkili psikolojik danışman nitelikleri, psikolojik danışma öz-yeterliği, psikolojik danışman

Kaynakça

• Aksoy, V. ve Diken, H. (2009). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 8(3), 709-719.
• Arslan, Ü. (2017). Türkiyede ve dünyada psikolojik danışman eğitimi ve etik. F. E. İkiz (Ed.), Meslek etiği ve yasal konular içinde (s. 293-331). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Asarlı, Z. (2012). Okullarda çalışan psikolojik danışmanların okul psikolojik danışmanı öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Bakar, A. R. (2011). Malaysian counselors’ self-efficacy: Implication for career counseling. International Journal of Business and Management, 6(9), 141-147.
• Bandura, A. (1995). Self-efficacy in changing socities. Cambridge: Cambridge University Press. Bilgiç, H. (2011). Rehber öğretmenlerin (psikolojik danışmanların) öz yeterlilikleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Bodenhorn, N. ve Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor self-efficacy scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 38(1), 14-28.
• Bond, T. (2016). Psikolojik danışmanlıkta etik ve yasal konular (B. Yeşilyaprak, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (10. bs.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cashwell, T. H. ve Dooley, K. (2001). The impact of supervision on counselor self efficacy. The Journal of Supervision in Psychotherapy and Mental Health, 20(1), 39-47.
• Corey, G. (2008). Psikolojik danışma, psikoterapi kuram ve uygulamaları (T. Ergene, Çev.). Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Corey, G., Corey, M. S. ve Callanan, P. (1998). Issues and ethics in the helping professions. Pacific Grove, CA: Brooks Cole.
• Cormier, W. H. ve Cormier, L. S. (1991). Interviewing strategies for helpers (3. bs.). Pacific Grove, California: Brooks/Cole Publishing Company.
• Çil, İ., Tokat, M. A., Türkan, Y. S. ve Doğan, N. (2014). Temel eğitim kurumlarında e-rehberlik ve danışmanlık karar destek sistemi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 34-56.
• Demirel, Y. (2013). Psikolojik danışman öz-yetkinlik ölçeğinin hazırlanması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Durmuş, A. (2015). Psikolojik danışmanların öz-yeterlikleri ile iş doyumu ve yaşam doyumları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Ekşi, H., Ismuk, E. ve Parlak, S. (2015). Okul psikolojik danışmanlarında iş doyumunun yordayıcısı olarak psikolojik danışma özyeterliği ve dinlenme becerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 84-103.
• Erkan, Z. (2011). Okul psikolojik danışmanı öz-yeterliğini yordamada eğitim yaşantılarına ilişkin memnuniyetin rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Gündüz, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2009). Okul psikolojik danışmanlarında mesleki yetkinlik inancı. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 119-133.
• Hackney, H. ve Cormier, S. (2008). Psikolojik danışma ilke ve teknikleri: Psikolojik yardım süreci el kitabı (T. Ergene ve S. Aydemir Sevim, Çev.). Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Hohenshil, T. H., Amundson, N. E. ve Niles, S. G. (Ed.). (2015). Counseling around the World: An international handbook. John Wiley & Sons.
• Iarussi, M. H.. Tyler, J. M., Littlebear, S. ve Hinkle, M. S. (2013). Integrating motivational interviewing into a basic counseling skills course to enhance counseling self-efficacy. The Professional Counselor, 3(3), 161- 174.
• İkiz, F. E. (2010). Psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 25-43.
• İkiz, F. E. (2016). Psikolojik danışma ve psikoterapide kuramlar ve yenilikçi yaklaşımlar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• İkiz, F. E. ve Totan, T. (2014). Etkili psikolojik danışman niteliklerinin değerlendirilmesine ilişkin ölçek geliştirme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(42), 269-279.
• Korkut Owen, F. (2007). Psikolojik danışma alanında meslekleşme ve psikolojik danışman eğitimi: ABD, Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’deki durum. D. Owen, F. Korkut Owen ve R. Özyürek (Ed.), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik: Meslekleşme sürecindeki ilerlemeler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Korkut, F. (2007). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma (2. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık. Korkut, K. ve Babaoğlan, E. (2012). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(16), 269-282.
• Kurbanoğlu, S. S. (2004). Öz-yeterlik inancı ve bilgi profesyonelleri için önemi. Bilgi Dünyası, 5(2), 137-152. Lam, S., Tracz, S. ve Lucey, C. (2013). Age, gender, and ethnicity of counselor trainees and corresponding counselling self-efficacy: Research findings and implications for counsellor educators. Int J Adv Counselling, 35, 172-187.
• Larson, L. M. (1998). The social cognitive model of counselor training. The Counseling Psychologist, 26(2), 219- 273.
• Larson, L. M. ve Daniels, J. A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. The Counseling Psychologist, 26, 179-218.
• Lent, R. W., Hill, C. E. ve Hoffman, M. A. (2003). Development and validation of the counselor activity selfefficacy scales. Journal of Counseling Psychology, 50, 97-108.
• Mete Otlu, B., İkiz, F. E. ve Asıcı, E. (2016). Duyguları fark etme ve ifade etme psiko-eğitim programının psikolojik danışman adaylarının öz-duyarlık düzeyine etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(56), 273- 283.
• Moodley, R., Gielen, U. P. ve Wu, R. (Ed.). (2013). Handbook of counseling and psychotherapy ın an ınternational context. Routledge.
• Özerkan, E. (2007). Öğretmenlerin öz-yeterlik algıları ile öğrencilerin sosyal bilgiler benlik kavramları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Özgün, M. S. (2007). Okul psikolojik danışmanlarının kişilik özellikleri ile mesleki yetkinlik beklentileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Özteke, H. İ. (2011). İlköğretim okullarında çalışan psikolojik danışmanların sosyal karşılaştırma ve öz-bilinç düzeyleri ile psikolojik danışma öz-yeterlik inancı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Pajares, F. (2002). Overview of social cognitive theory and of self efficacy. http://www.emory.edu/EDUCATION/mfp/eff.html adresinden erişildi.
• Pamukçu, B. ve Demir, A. (2013). Psikolojik danışma öz-yeterlik ölçeği türkçe formu’nun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(40), 212-221.
• Ratts, M. J., Singh, A. A., Nassar-McMillan, S., Butler, S. K., McCullough, J. R. ve HipolitoDelgado, C. (2015). Multicultural and social justice counseling competencies. AMCD: Alexandria, VA.
• Satıcı, B. (2014). Psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma öz-yeterlik algılarının mizah tarzları ve süpervizyon yaşantıları açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Savi Çakar, F. (2017). Psikolojik danışmada yetkinlik / yeterlilik. F. E. İkiz (Ed.), Meslek etiği ve yasal konular içinde (s. 157-173). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Savi Çakar, F. ve İkiz, F. E. (2016). Psikolojik iyi oluş, yardım arama tutumu ve benlik saygısının psikolojik danışman adaylarının psikolojik belirtilerine etkisi. Journal of Human Sciences, 13(2), 3571-3587.
• Sharpley, C. F. ve Ridgway, I. R. (1993). An evaluation of the effectiveness of self-efficacy as a predictor of trainees’ counseling skills performance. British Journal of Guidance and Counseling, 21, 73-81.
• Tang, M., Addison, K. D., Lasure-Bryant, D., Norman, R., O’Connel, W. ve Steawart-Sicking, J. A. (2004). Factors that influence self-efficacy of counseling students: An exploratory study. Counselor Education and Supervision, 44, 70-80.
• Taytaş, M. (2013). Psikolojik danışmanların yeterliklerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği. (2011). Psikolojik danışma ve rehberlik alanında çalışanlar için etik kurallar (8. bs.). Ankara.
• Voltan Acar, N. (2012). Grupla psikolojik danışma ilke ve teknikleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Wood, R. ve Bandura, A. (1989). Impact of conceptions of ability on self-regulatory mechanisms and complex decision making. Journal of Personality and Social Psychology, 56(3), 407-415.
• Yaka, B. (2005). Psikolojik danışmanların temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin yeterlik düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yalçın, İ. (2006). 21. Yüzyılda psikolojik danışman. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(1), 117-133.
• Yam, F. C. ve İlhan, T. (2016). Psikolojik danışma öz yeterliği: Kişilik özellikleri, durumluk-sürekli kaygı düzeyleri ve geçmiş eğitim yaşantıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 42(9), 1304-1313.
• Yeşilyaprak, B. (2008). Eğitimde rehberlik hizmetleri (16. bs.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Yıldırım, F. ve İlhan, İ. (2010). Genel özyeterlilik ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-8.
• Yılmaz, K. ve Çokluk Bökeoğlu, Ö. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yeterlik inançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 41(2), 143-167.
• Yiyit, F. (2001). Okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerini ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.