Erken Çocuklukta Baba Kaybında Bağlanma Biçimleri ve Yakın İlişkilerdeki Psikolojik Eğilimler

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 47, 99 - 115, 01.01.2017

Berna Güloğlu , Özlem Karaırmak

Öz

Erken çocukluk dönemindeki baba kaybı bireyin yakın ilişki kurma örüntüsü üzerinde belirgin izler bırakacak olumsuz bir yaşantı olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmanın amacı erken yaşta baba kaybı yaşamış şehit çocuklarının bağlanma biçimlerini ve yakın ilişkilerindeki psikolojik eğilimlerini incelemektir. Bu doğrultuda, çalışmada iki alt amaç bulunmaktadır. İlk amaç, erken yaşta ebeveyn kaybı yaşamış yetişkin şehit çocuklarında yakın ilişkilerdeki psikolojik eğilimlerin romantik ilişki yaşama durumuna ve bağlanma biçimine göre farklılık gösterip göstermediğini sınamaktır. İkinci amaç, erken yaşta ebeveyn kaybı yaşamış yetişkin şehit çocuklarının yakın ilişkilerindeki psikolojik eğilimlerinin bağlanma biçimlerini yordamadaki rolünü incelemektir. Araştırmaya katılan 105 (50 Kadın, 55 Erkek) yetişkin şehit çocuğuna Demografik Bilgi Formu, Çok Boyutlu İlişki Ölçeği ve İlişki Ölçekleri Anketi posta yoluyla uygulanmıştır. Verilerin analizlerinde çok yönlü varyans analizi, Pearson momentler çarpımı korelasyon tekniği ve çoklu regresyon istatistik yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, erken yaşta baba kaybı yaşamış şehit çocuklarında güvenli bağlananlar ilişkiye odaklanma, ilişki doyumu, ve ilişki girişkenliği psikolojik eğilimlerinde sağlıksız bağlanan gruptan anlamlı derecede daha yüksek puan almışlardır. Sağlıksız bağlanan grup ilişki korkusu psikolojik eğiliminde anlamlı derecede güvenli bağlanan gruptan daha yüksek puan almışlardır. Ayrıca, erken yaşta baba kaybı yaşamış şehit çocuklarında yakın bir romantik ilişki yaşayanlar ilişkiye odaklanma, ilişki doyumu, ilişkide kendine güven ve içsel ilişki kontrolü psikolojik eğilimlerinde romantik ilişkisi olmayan gruptan anlamlı derecede daha yüksek puan almışlardır. Son olarak, yakın ilişkilerdeki psikolojik eğilimlerin bağlanma biçimlerini yordadığını göstermektedir. İlişkiye odaklanma, ilişki girişkenliği ve dışsal ilişki kontrolü güvenli bağlanma için anlamlı yordayıcı değişkenler olarak bulunmuştur. Korkulu bağlanmayı anlamlı derecede yordayan yakın ilişkideki psikolojik eğilimler ilişki korkusu ve ilişki girişkenliği olarak bulunmuştur. İlişki korkusu ve ilişkiye odaklanma kayıtsız bağlanma biçimini açıklamıştır. ilişkiye odaklanma ve içsel ilişki kontrolü kayıtsız bağlanmayı açıklamıştır.

Anahtar Kelimeler

Bağlanma biçimleri, Yakın ilişki, Psikolojik eğilimler, Baba kaybı

Kaynakça

• Amato, P. R. (1994). Father-child relations, mother-child relations, and offspring psychological well-being in early adulthood. Journal of Marriage and Family, 56(4), 1031-1042.
• Bartholomew, K. ve Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: A test of a four-category model. Journal of Personality and Social Psychology, 61(2), 226-244.
• Berman, C. (1991). Adult children of divorce speak out. New York: Simon & Schuster.
• Biller, H. B. (1993). Fathers and families: Paternal factors in child development. Wesport, CT: Auburn House.
• Bowlby, J. (1969). Attachment and loss, Vol 1: Attachment (1. bs.). New York: Basic Books.
• Bowlby, J. (1982). Attachment and loss, Vol 1: Attachment (2. bs.). New York: Basic Books.
• Burlingham, D. (1973). The preodipal infant-father relationship. Psychoanalytic Study of the Child, 28, 23-47.
• Büyüköztürk. Ş. (2007). Sosyal Bilimler için veri analizi el kitabı (8. bs.). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Büyükşahin, A. (2005). Çokboyutlu ilişki ölçeği: Geçerlik ve güvenilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 16(2), 97-105.
• Collins, N. L. ve Read, S. J. (1990). Adult attachment, mental models, and relationship quality in dating couples. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 644–663.
• Colman, R. A. ve Widom, C. S. (2004). Childhood abuse and neglect and adult intimate relationships: A prospective study. Child Abuse and Neglect, 28, 1133-1151.
• Davis, J. L. ve Petretic-Jackson, P. A. (2000). The impact of child sexual abuse on adult interpersonal functioning: A review and synthesis of the empirical literature. Aggression and Violent Behavior, 5(3), 291-323.
• Duran Aydıntuğ, C. (1997). Adult children of divorce revisited: When they speak up. Journal of Divorce & Remarriage, 27(1/2), 71-83.
• Duran, S. ve Ünsal, G. (2014). Çankırı ilindeki şehit aileleri ve malul gazilerin psikolojik dayanıklılık ve depresif durumlarınını belirlenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2), 158-163.
• Forrest, T. (1967). The paternal roots of male character development. The Psychoanalytic Review, 54, 81-89.
• Gaddis, M. A. (2003). When little girls grow up with dead fathers: A phenomenological study of early object loss and later intimate relatioships (Yayımlanmamış doktora tezi). Pacifia Graduate Institure, United States.
• Grabill, C. M. ve Kerns, K. A. (2000). Attachment style and intimacy in friendship. Personal Relationships, 7, 363-378.
• Griffin, D. W. ve Bartholomew, K. (1994). The metaphysics of measurement: The case of adult attachment. K. Bartholomew ve D. P. Perlman (Ed.). Advances in personal relationships: Attachment processes in adult relationships (Vol. 5). London: Jessica Kingsley.
• Hamarta, E. (2004). Üniversite öğrencilerinin yakın ilişkilerindeki bazı değişkenlerin (benlik saygısı, depresyon ve saplantılı düşünme) bağlanma stilleri açısından incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Harter, S., Alexander, P. C. ve Neimeyer, R. A. (1988). Long-term effects of incestuous child abuse in college women: Social adjustment, social cognition, and family characteristics. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56(1), 5-8.
• Hepworth, J., Ryder, R. G. ve Dreyer, A. S. (1984). The effects of parental loss on the formation of intimate relationships. Journal of Marital and Family Therapy, 10(1), 73-82. doi:10.1111/j.1752- 0606.1984.tb00567.x
• Hetherington, E. M. (1972). Effects of father absence on personality development in adolescent daughters. Developmental Psychology, 7(3), 313-326.
• Hetherington, E. M. (2003). Intimate pathways: Changing patterns in close personal relationships across time. Family Relations, 52(4), 318-331.
• Kirkpatrick, L. A. ve Davis, K. E. (1994). Attachment style, gender, and relationship stability: A longitudinal analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 66(3), 502-512.
• Lamb, M. E. (2000). The history of research on father involvement. Marriage and Family Review, 29, 23-42.
• Mackey, W. C. (2001). Support for the existence of an independent man-to-child affiliative bond: Fatherhood as a Biological intervention. Psychology of Men and Masculinity, 2(1), 51-66.
• Mahler, M., Pine, F. ve Bergman, A. (1975). The psychological birth of the infant. New York: Basic Books.
• Meshot, C. M. ve Leitner, L. M. (1993). Death treat, parental loss, and interpersonal style: A personal construct investigation. Death Studies, 17, 319-332.
• Pallant, J. (2005). SPSS Survival Manual: A Step by Step Guıde to Data Analysis Using SPSS for Wındows. Australia: Australian Copyright
• Parish, T. S. ve Copeland, T. F. (1980). Locus of control and father loss. The Journal of Genetic Psychology, 163, 147-148.
• Rohner, R. P. ve Veneziano, R. (2001). The importance of father love: History and contemporary evidence. Review of General Psychology, 5, 382-405.
• Simpson, J. A. (1990). Influence of attachment styles on romantic relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 59(5), 971-980.
• Snell, W. E., Jr., Schicke, M. ve Arbeiter, T. (2002). The Multidimensional Relationship Questionnaire: Psychological dispositions associated with intimate relations. W. E. Snell Jr. (Ed.). New Directions in The Psychology of Intimate Relations: Research and Theory. Cape Girardeau, MO: Snell Publications.
• Sümer, N. ve Güngör D. (1999). Yetişkin bağlanma stilleri ölçeklerinin Türk örneklemi üzerinde psikometrik değerlendirmesi ve kültürlerarası bir karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi, 14, 71-106.
• Taylor, D. A. (1984). Views of death from sufferers of early loss. OMEGA Journal of Death and Dying, 14(1), 77-82.
• Taylor, S. E. (2010). The childhood experience of being a war orphan: A study of the effects of father loss on women whose fathers were killed in World War II. Journal of Loss and Trauma, 15, 228-241.
• Van Schaick, K. ve Stolberg, A. L. (2001). The impact of parental involvement and parental divorce on young adults’ intimate relationships. Journal of Divorce & Remarriage, 36(1/2), 99-121.
• Wark, M. J., Kruczek, T. ve Boley, A. (2003). Emotional neglect and family structure: Impact on student functioning. Child Abuse and Neglect, 27, 1033-1043.
• Weller, E. B. ve Weller, R. A. (1990). Grief in children and adolescents. B. D. Garfinkel, G. A. Carlson ve E. B. Weller (Ed.). Psychiatric Disorders in Children and Adolescents içinde (s. 37-47). Philadelphia: W. B. Saunders Company.
• You, H. S. ve Malley-Morrison, K. (2000). Young adult attachment styles and intimate relationships with close friends: A cross-cultural study of Koreand and Caucasian Americans. Journal of Cross-Cultural Psychology, 31(4), 528-834.