Belirti Tarama Listesi’nin (SCL-90) Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Mokken Ölçekleme Analizleri

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 54, 689 - 705, 23.09.2019

Hakan Koğar

Öz

Bu araştırmanın amacı, SCL-90’ın orijinal faktör yapısını Türkiye örneklemi üzerinde Mokken ölçekleme analizleri kullanarak incelemektir. Ayrıca ailenin birbirine olan bağı ve çocuklukta travma yaşama durumu değişkenleri dikkate alınarak hipotezler geliştirilmiş ve test edilmiştir. Boyutlar arası ilişkiyi ortaya koymak amacıyla korelâsyon katsayıları hesaplanmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubunu 460 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Ölçeğin dokuz boyut ve 90 maddeden oluşan yapısının doğrulanıp doğrulanmadığını belirlemek amacıyla Mokken ölçekleme analizi kullanılmıştır. Ölçeğin güvenirliğinin belirlenmesinde Molenaar-Sijstma ve Cronbach alfa güvenirlik katsayıları hesaplanmıştır. Doğrulayıcı analizler doğrultusunda ölçekten çıkartılan 11 madde sonrasında boyutlardaki yerini koruyan 72 maddenin H_i katsayıları .30 - .57 arasında değişmektedir. Ayrıca H katsayıları ise .37 - .50 arasında değişmektedir. Bu bulgular daha önce belirlenen 9 boyutlu yapının doğrulandığını göstermektedir.  Bu araştırma ile Belirti Tarama Listesi’nin (SCL-90) 79 madde ve dokuz boyut ile faktör yapısının sağlandığı ve yüksek geçerlik ve güvenirliğe sahip olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

geçerlik, güvenirlik, belirti tarama listesi, mokken ölçekleme analizi

Kaynakça

• Bech, P., Bille, J., Møller, S. B., Hellström, L. C., & Østergaard, S. D. (2014). Psychometric validation of the Hopkins Symptom Checklist (SCL-90) subscales for depression, anxiety, and interpersonal sensitivity. Journal of Affective Disorders, 160, 98-103.
• Carrozzino, D., Vassend, O., Bjørndal, F., Pignolo, C., Olsen, L. R., & Bech, P. (2016). A clinimetric analysis of the Hopkins Symptom Checklist (SCL-90-R) in general population studies (Denmark, Norway, and Italy). Nordic Journal of psychiatry, 70(5), 374- 379.
• Carrozzino, D., Morberg, B. M., Siri, C., Pezzoli, G., & Bech, P. (2018). Evaluating psychiatric symptoms in Parkinson's Disease by a clinimetric analysis of the Hopkins Symptom Checklist (SCL-90-R). Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, 81, 131- 137.
• Cyr, J. J., McKenna-Foley, J. M., & Peacock, E. (1985). Factor structure of the SCL-90-R: is there one?. Journal of Personality Assessment, 49(6), 571-578.
• Dağ, İ. (1991). Belirti tarama listesi (SCL-90-R)'nin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 2, 5-12.
• Derogatis, L. R., & Cleary, P. A. (1977). Confirmation of the dimensional structure of the SCL‐90: A study in construct validation. Journal of Clinical Psychology, 33(4), 981-989.
• Derogatis, L. (1977). SCL-90-R administration, scoring and procedures manual. Clinical Psychometric Research.
• Dimeo, F., Stieglitz, R. D., Novelli-Fischer, U., Fetscher, S., Mertelsmann, R., & Keul, J. (1997). Correlation between physical performance and fatigue in cancer patients. Annals of Oncology, 8(12), 1251-1255.
• Elliott, R., Fox, C. M., Beltyukova, S. A., Stone, G. E., Gunderson, J., & Zhang, X. (2006). Deconstructing therapy outcome measurement with rasch analysis of a measure of general clinical distress: The Symptom Checklist-90-Revised. Psychological Assessment, 18(4), 359.
• Güz, H., Doğanay, Z., Çolak, E., Tomaç, A., Sarısoy, G., ve Özkan, A. (2003). Konversiyon bozukluğunda çocukluk çağı travma öyküsünün psikiyatrik belirtilere etkisi var mı?. Klinik Psikiyatri, 6, 80-85.
• Hafkenscheid, A. (1993). Psychometric evaluation of the symptom checklist (SCL-90) in psychiatric inpatients. Personality and Individual Differences, 14(6), 751-756.
• Hafkenscheid, A. (2004). Hoe multidimensionaal is de Symptom Checklist (SCL-90) nu eigenlijk? [How multidimensional is the Symptom Checklist (SCL-90) really?]. De Psycholoog, 39, 191–194.
• Kartal, A., Çetinkaya, B. ve Turan, T. (2009). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinde ruhsal belirtilerin taranması. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8, 161-166.
• Meijer, R. R., & Baneke, J. J. (2004). Analyzing psychopathology items: a case for nonparametric item response theory modeling. Psychological Methods, 9(3), 354.
• Mokken, R.J. (1971). A Theory and Procedure of Scale Analysis. Mouton, The Hague.
• Mokken, R.J. (1997). Nonparametric models for dichotomous responses. In: van der Linden, W.J., Hambleton RK (Eds.), Handbook of Modern Item Response Theory. Springer, New York, 351–367.
• Olsen, L. R., Mortensen, E. L., & Bech, P. (2004). The SCL‐90 and SCL‐90R versions validated by item response models in a Danish community sample. Acta Psychiatrica Scandinavica, 110(3), 225-229.
• Paap, M. C., Kreukels, B. P., Cohen‐Kettenis, P. T., Richter‐Appelt, H., De Cuypere, G., & Haraldsen, I. R. (2011). Assessing the utility of diagnostic criteria: a multisite study on gender identity disorder. The Journal of Sexual Medicine, 8(1), 180-190.
• Paap, M. C., Meijer, R. R., Cohen-Kettenis, P. T., Richter-Appelt, H., de Cuypere, G., Kreukels, B. P., ... & Haraldsen, I. R. (2012). Why the factorial structure of the SCL-90-R is unstable: comparing patient groups with different levels of psychological distress using Mokken Scale Analysis. Psychiatry Research, 200(2-3), 819-826.
• Schmitz, N., Hartkamp, N., Kiuse, J., Franke, G. H., Reister, G., & Tress, W. (2000). The symptom check-list-90-R (SCL-90-R): a German validation study. Quality of Life Research, 9(2), 185-193.
• Sijtsma, K., & Molenaar, I.W. (2002). Introduction to Nonparametric Item Response Theory. Sage Publications, Thousand Oaks.
• Straat, J. H., van der Ark, L. A., & Sijtsma, K. (2012). Multi-method analysis of the internal structure of the Type D Scale-14 (DS14). Journal of Psychosomatic Research, 72(4), 258-265.
• Vassend, O., & Skrondal, A. (1999). The problem of structural indeterminacy in multidimensional symptom report instruments. The case of SCL-90-R. Behaviour Research and Therapy, 37(7), 685-701.
• Wiebe, S., Rose, K., Derry, P., & McLachlan, R. (1997). Outcome assessment in epilepsy: comparative responsiveness of quality of life and psychosocial instruments. Epilepsia, 38(4), 430-438.
• Wismeijer, A. A., Sijtsma, K., van Assen, M. A., & Vingerhoets, A. J. (2008). A comparative study of the dimensionality of the self-concealment scale using principal components analysis and Mokken scale analysis. Journal of Personality Assessment, 90(4), 323-334.