DİNİ DALGA ÖZELİNDE BETİMLENEN YENİ TERÖRİZM

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 40 - 73, 30.01.2023

Selim Kurt

Öz

Siyasal amaçlı şiddet kullanımı olarak özetlenebilecek olan terörizmin gerisinde yatan motivasyonlar tarihsel süreç içinde farklılaşmıştır. İnsanlar ve gruplar farklı gerekçelerle motive edilen eylemlerle siyasi otoriteye meydan okumuşlardır. Söz konusu motivasyon kaynaklarını sınıflandırmaya yönelik çeşitli girişimler olsa da, bu hususta alanda en çok kabul gören sınıflandırma David C. Rapoport’un Dalga Teorisi’dir. Modern terörizmin günümüze kadar dört dalga halinde ilerlediğini iddia eden teoriye göre günümüzdeki terör dalgası “Dini Dalga” olarak etiketlenmektedir. Bu dalganın kendisinden önceki dalgalara göre kapsadığı saha, örgütlenme biçimi, kullandığı taktiler, hedef seçimi, ideolojik arkaplanı ve gelişen teknolojiden etkin faydalanma gibi hususlarda önemli farklılıklar arz ettiği görülmektedir. Bu nedenle bahsi geçen ayırt edici özellikleriyle Dini Dalga’nın “yeni terörizm” olarak adlandırılması yönünde bir eğilim olduğu gözlemlenmektedir. Gerçekten de bu son dalganın en önemli temsilcileri olan El Kaide ve IŞİD gibi terör örgütleri incelendiğinde de yeni terörizmin ayırt edici özelliklerini temsil ettikleri söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Terörizm, Dalga Teorisi, Dini Dalga, David C. Rapoport, El Kaide, IŞİD.

NEW TERRORISM DESCRIBED AS A RELIGIOUS WAVE

Öz

The motivations behind terrorism, which can be summarized as the use of violence for political purposes, have differentiated in the historical process. People and groups have challenged political authority with actions motivated by different reasons. Although there are various attempts to classify these motivations, the most accepted one in the field is David C. Rapoport’s The Four Waves Theory. According to the theory, which claims that modern terrorism has progressed in four waves until today, the current wave of terrorism is labeled as the “Religious Wave”. It is seen that this wave has significant differences compared to the previous ones in terms of the covered area, the form of organization, the tactics it uses, the choice of target, its ideological background and effective use of the technology. For this reason, it is observed that there is a tendency to call the Religious Wave as “new terrorism” due to its above mentioned distinctive features. Indeed, when terrorist organizations such as Al-Qaida and ISIS, which are the most important representatives of this last wave, are examined, it can be said that they represent these features of the new terrorism.

Anahtar Kelimeler

New Terrorism, The Four Waves Theory, Religious Wave, David C. Rapoport, Al-Qaida, ISIS.

Kaynakça

• Avşar, Z. (2017). İnternet çağında medya, terör ve güvenlik. TRT Akademi, 2 (3): 116-132.
• BBC News. ABD: San Bernardino saldırısı zanlısı IŞİD’e bağlı olduğunu açıkladı. Erişim tarihi: 13 Ekim 2022. https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/12/151204_sanbernardino_isid.
• Bozarslan, A. (2017). İslamda Cihad, Cihatçılık ve Cihadçı Örgütlerin Ortadoğu Güvenliği ve Siyasetine Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Center for Disease Control and Prevention. (20 Kasım 2020). The threat of an anthrax attack. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. https://www.cdc.gov/anthrax/bioterrorism/threat.html.
• Deutch, J. (1997). Terrorism. Foreign Policy. (108): 10-22.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. (t.y.). Tevbe suresi - 1-6. ayet tefsiri. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Tevbe-suresi/1236/1-6-ayet-tefsiri.
• Duyvesteyn I. (2004). How new is the new terrorism?. Studies in Conflict & Terrorism, 27 (5): 439-454.
• Erdoğan, Ş. ve Deligöz E. (2015). Irak Şam İslam Devleti (DAEŞ): gücü ve geleceği, Savunma Bilimleri Dergisi, 14 (1): 5-37.
• Field, A. (2009). The ‘new terrorism’: revolution or evolution?. Political Studies Review, 7 (2): 195-207.
• Gençtürk, T. (Şubat 2012). Terör kavramı ve uluslararası terörizme farklı yaklaşımlar. Erişim Tarihi: 1 Mart 2019. http://sam.baskent.edu.tr/makaleler/tgencturk/TerorUluslararasi.pdf.
• Gofas, A. (2012). ‘Old’ vs. ‘new’ terrorism: what’s in a name?. Uluslararası İlişkiler, 8 (32): 17-32. Haynes, J. (2005). Al Qaeda: ideology and action. Critical Review of International Social and Political Philosophy, 8 (2): 177-191.
• Hellmich, C. ve Redig, A. J. (2007). The question is when: the ideology of Al Qaeda and the reality of bioterrorism. Studies in Conflict & Terrorism, 30 (5): 375-396.
• Heymar, D. (Nisan 2002). Lessons from the anthrax attacks. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022, https://biotech.law.lsu.edu/blaw/anthrax/dtra02.pdf.
• Heywood, A. (2013). Küresel siyaset. (N. Uslu ve H. Özdemir, Çev.), Ankara: Adres Yayınları.
• Hummel, S. (2016). The Islamic State and WMD: assessing the future threat”, Combating Terrorism Center E-Dergisi, 9 (1): 18-22.
• Kartal, A. B. (2018). Uluslararası terörizmin değişen yapısı ve terör örgütlerinin sosyal medyayı kullanması: Suriye’de DAEŞ ve YPG örneği. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 14 (27): 39-77.
• Kazan, H. (2016). Terör-medya ilişkisi ve medyada terör haberciliği. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 12 (24): 109-147.
• Kurt, S. (2019). “Yeni Terörizm”in geleceğin güvenlik ortamına etkileri: Daeş örneği. Gazi Akademik Bakış, 13 (25): 133-161.
• Kurt, S. ve Rafiyev E. (2020). İslam’da cihad ve terör örgütlerince manipülasyonu: El-Kâide örneği. Ortadoğu Etütleri, 12 (1): 82-117.
• Laqueur, W. (1998). The new face of terrorism. Washington Quarterly, 21 (4): 167-178.
• Laqueur, W. (1999). “The new terrorism: fanaticism and the arms of mass destruction. New York: Oxford University Press.
• Laqueur, W. (31 Mayıs 2007). Terrorism: a brief history. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022. http://usinfo.state.gov/journals/itps/0507/ijpe/laqueur.htm.
• Lewis, B. (2018). Haşhaşiler: İslam’da radikal bir tarikat. (K. Sarısözen, Çev.) İstanbul: Kapı Yayınları.
• Lynch, M. (2006). Al-Qaeda’s media strategies. The National Interest, (83): 50-56.
• Martin, G. (2017). Terörizm: kavramlar ve kuramlar. (İ. Çapıcıoğlu ve B. Metin, Çev.) Ankara: Adres Yayınları.
• Merari, A. (2016). Ayaklanma stratejisi olarak terörizm. (B. Tanatar, Çev.). Chaliand, G. ve Blin A., (Ed.). Terörizmin tarihi: antikçağdan DAEŞ’e içinde (ss. 25-63). İstanbul: Nora Kitap.
• Michael, W. ve Hassan, H. (2016). IŞİD terör ordusunun içyüzü. (E. A. Kayhan, Çev.) İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Migaux, P. (2016). El Kaide. (B. Tanatar, Çev). Chaliand, G. ve Blin, A. (Ed.). Terörizmin tarihi: antikçağdan IŞİD’e içinde (ss. 390-436). İstanbul: Nora Kitap.
• Morgan, M. J. (2004). The origins of the new terrorisms. Parameters (The Journal of the U.S. Army War College), 34 (1): 29-43.
• Muir A. M. (1999). Terrorism and weapons of mass destruction: the case of Aum Shinrikyo. Studies in Conflict and Terrorism, 22 (1): 79-91.
• NATO. (26 Mayıs 2015). “Could ISIL Go Nuclear?. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. https://www.nato.int/docu/review/articles/2015/05/26/could-isil-go-nuclear/index.html. Parker T. ve Sitter N. (2016). The four horsemen of terrorism: it’s not waves, it’s strains. Terrorism and Political Violence, 21 (2): 197-216.
• Rapoport D. C. (Aralık 2001). The four waves of modern terror: international dimensions and consequences. Erişim tarihi: 15 Ekim 2019. https://www.researchgate.net/ publication/286896869.
• Rapoport D. C. (2002). The four waves of rebel terror and september 11. Erişim tarihi: 15 Ekim 2019. Anthropoetics, 8 (1). http://anthropoetics.ucla.edu/ap0801/terror/.
• Rapoport, D. C. (Ekim 2017). Terrorism as a global wave phenomenon: religious wave. Erişim tarihi: 15 Ekim 2019. https://www.researchgate.net/publication/321171687_Terrorism_as_a_Global_Wave_Phenomenon_Religious_Wave.
• Rathbone, A. ve Rowley, C. K. (2002). Terrorism. Public Choice, 111 (1-2): 1-10.
• Reuters. (2 Mayıs 2011), Timeline - major attacks by al Qaeda. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. https://www.reuters.com/article/idINIndia-56711920110502.
• Sandler, T. (2001). New frontiers of terrorism research: an introduction. Journal of Peace Research, 48 (3): 279-286.
• Seale, J. (12 Eylül 2022). The Anthrax Attacks: In the Shadow of 9/11 review – the lethal letters that brought America to its knees. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2022/sep/12/the-anthrax-attacks-in-the-shadow-of-911-review.
• Since 9/11. (t.y.). Terrorism timeline. Erişim tarihi: 22 Eylül 2022. https://since911.com/explore/terrorism-timeline#jump_time_item_707.
• Soriano, M. R. T. (2008). Terrorism and the mass media after Al Qaeda: a change of course?. Athena Intelligence Journal, 3 (1): 1-20.
• Spencer, A. (2006). Questioning the concept of ‘new terrorism’. Peace Conflict & Development, 8: 1-33.
• Sputnik. (18 Ağustos 2017). Son 13 yılda Avrupa’yı sarsan terör saldırıları. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022. https://tr.sputniknews.com/avrupa/201708181029756400-avrupa-teror-saldirlari/.
• Türk Dil Kurumu (t.y.). Terör. Erişim tarihi: 5 Mart 2019. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (t.y.). Mürted. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020 https://islamansiklopedisi.org.tr/murted.
• US Army War College. (t.y.). Anthrax attacks. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. https://www.armywarcollege.edu/iwatch/downloads/Vignettes/Anthrax%20Attacks%20(SEP01)%20Final.pdf.
• Yayla, A. (1990). Terörizm: kavramsal bir çerçeve. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 4 (1): 335-385.