TÜRKİYE VE FRANSA’NIN AYAKLANMALARA KARŞI KOYMA YÖNTEMLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ: ŞEYH SAİD VE BÜYÜK DÜRZİ AYAKLANMALARI ÖRNEKLERİ

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 238 - 274, 18.06.2023

Arman Sert

Öz

Bu çalışmada, devletlerin ayaklanmalar karşısında uyguladıkları yöntemlerin karşılaştırmalı olarak analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, Türkiye’de cumhuriyetin ilanını müteakiben 1925 yılında ortaya çıkan Şeyh Said Ayaklanması ile Birinci Dünya Savaşı sonrasında Fransız mandası olan Suriye’de gerçekleşen Büyük Dürzi Ayaklanması (1925-1927) birer örnek vaka olarak incelenmektedir. Temel araştırma sorusu; aynı dönemde ve yakın coğrafyalarda meydana gelen, alan yazında her ikisi de benzer şekilde mevcut otoriteye karşı barındırdığı dinî söylemler ve etnik milliyetçi motivasyonlarla ilişkilendirilen ayaklanmalar karşısında Fransa ve Türkiye’nin nasıl cevap verdikleridir. İncelenen iki örnek vakanın bahse konu benzerliklerinin yanı sıra, Türkiye’nin kendi ulusal egemenliği ve toprak bütünlüğü içerisinde, Fransa’nın ise Suriye’de mandater devlet olarak bulunması konusundaki farklılık göz ardı edilmemektedir. Aksine, biri kendi ülkesinde diğeri ise manda topraklarında ortaya çıkan ayaklanmalar karşısında uygulanan yöntemlere odaklanılarak bunlar arasındaki benzerlik ve farklılıklar karşılaştırmalı olarak incelenmektedir.
Çalışmadaki temel varsayım; Fransa ve Türkiye’nin ayaklanmalara karşı koyma faaliyetlerinin ilk bakışta yöntemsel açıdan birtakım benzerlikler gösterse de temelde bu ülkelerin uygulamalarında kendilerine has farklılıkların olduğudur. Nitekim araştırmadaki ön bulgular, iki devletin de benzer şekilde operasyonel açıdan öncelikle güvenliği yeniden tesis etmeye odaklanarak, çoğunlukla konvansiyonel bir askeri yaklaşımla ve düzenli ordu birlikleriyle ayaklanmalara müdahale ettiğini göstermektedir. Ancak ayaklanmacılarla halkı birbirinden ayırt etme, yasal çerçevede hareket etme ve meşruiyeti gözetme gibi konularda farklılıkların bulunduğu araştırmanın sonuçları arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Fransa, Ayaklanmaya Karşı Koyma (AKK), Şeyh Said Ayaklanması, Büyük Dürzi (Suriye) Ayaklanması.

A COMPARATIVE ANALYSIS OF TÜRKİYE AND FRANCE’S COUNTERINSURGENCY METHODS: EXAMPLES OF SHEIKH SAID AND THE GREAT DRUZE INSURGENCIES

Öz

In this study, it is aimed to analyze the methods applied by the states against the insurgencies comparatively. In this context, Sheikh Said Insurgency , which emerged after the proclamation of the Republic in Türkiye in 1925, and the Great Druze Insurgency (1925-1927), which took place in Syria, that became a French mandate after the First World War, are examined as case studies. The main question sought to be answered in the research; how France and Türkiye responded to the insurgencies that emerged in the same period, occurred in nearby geographies and were both associated with their religious rethoric and ethnic nationalist motivations in the literature. On the other hand, although some similarities can be determined in terms of quality, it can be said that each insurgency may have unique dynamics according to the conditions in which it occurred. As a matter of fact, in addition to the aforementioned similarities of the two case studies examined in this study, the difference between Türkiye’s existence in its national sovereignty and territorial integrity and France’s presence in Syria as a mandatory state cannot be ignored. On the contrary, the practical responses of the states to the insurgencies, one in its own country and the other in the mandate territory, are compared and the similarities and differences between them are examined. For this purpose, four basic categories were determined and a comparative case analysis was made over these categories. These are; “operational activities, public attitudes, legitimacy and law-abiding behavior” within the scope of counterinsurgency.
The basic assumption in the study is; although the counterinsurgency activities of France and Türkiye for similar insurgencies show some methodological similarities at first glance, basically these countries have unique differences in their practices. As a matter of fact, the preliminary findings in the study show that both states countered with insurgencies with a mostly conventional military approach and regular army units, focusing primarily on re-establishing security from an operational perspective. However, it is among the results of the research that there are differences in issues such as distinguishing between the insurgents and the civilians, acting within the legal framework and considering legitimacy.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, France, Counterinsurgency(COIN), Sheikh Said Insurgency, Great Druze (Syrian) Insurgency.

Kaynakça

• Wright, Q. (1926). The Bombardment of Damascus. American Journal of International Law, 20(2): 263-280.