CAKMAK LINE COASTRAL PİLLBOXES IN THE CONTEXT OF THE CONSERVATION OF MILITARY ARCHITECTURAL HERITAGE (ANADOLU FENERİ-RİVA-ŞİLE)

Yıl 2022, , 513 - 538, 20.12.2022

Mustafa Armağan

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1163988

Öz

During the World War II, traditional trenches and bastions were replaced by fortification structures made of concrete, defined as Pillboxes. Defense lines consisting of pillboxes were built in many parts of Europe. State of the Republic of Turkey Although it was not directly involved in the World War II, he took important measures for defense purposes and built fortification lines consisting of bunkers named after Marshal Fevzi Çakmak. With the Cakmak Line, it is primarily aimed to counter possible attacks against Istanbul. In this direction, the most important elements of the line were built in the west of Istanbul, in the Çatalca and Büyükçekmece regions against the attacks that may come from Thrace. During the field studies, it is understood that the Çakmak Line includes a defense line against the possibility of landing on the Anatolian side of Istanbul over the Black Sea. Within the scope of this article, field studies were conducted to Decipher the shelters and document their current status on the 37-kilometer coastline between Anatolian Lighthouse, Riva and Sile in the north of the Anatolian Side of Istanbul, and 56 pillboxes were identified.Suggestions and evaluations have been made by considering some examples in the world in the context of protecting the detected pillboxes as military architectural heritage, integrating with the urban identity and raising awareness.

Anahtar Kelimeler

Pillbox/Bunker, Çakmak Line, II. Wold War, Fortification, Conservation, Military Heritage.

ASKERİ MİMARİ MİRASIN KORUNMASI BAĞLAMINDA ÇAKMAK HATTI KIYI KORUGANLARI (ANADOLU FENERİ- RİVA-ŞİLE)

Öz

II. Dünya Savaşı sürecinde geleneksel siper ve tabyaların yerini betondan inşa edilen, korugan olarak tanımlanan tahkimat yapıları almıştır. Avrupa’nın pek çok bölgesinde koruganlardan oluşan savunma hatları inşa edilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti de II. Dünya Savaşı’na doğrudan dahil olmamasına rağmen savunma amaçlı önemli tedbirler almış Mareşal Fevzi Çakmak’ın adıyla anılan koruganlardan oluşan tahkimat hatları inşa etmiştir. Çakmak Hattı ile öncelikli olarak İstanbul’a yönelik olası saldırılara karşı konulması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda hattın en önemli unsurları İstanbul’un batısında, Trakya üzerinden gelebilecek saldırılara karşı Çatalca ve Büyükçekmece bölgelerine inşa edilmiştir. Saha çalışmalarında Çakmak Hattı’nın İstanbul’un Anadolu Yakası’na, Karadeniz üzerinden çıkarma yapılması ihtimaline karşı da bir savunma hattı içerdiği anlaşılmaktadır. Bu makale çalışması kapsamında İstanbul’un Anadolu Yakası’nın kuzeyinde; Anadolu Feneri, Riva ve Şile arasındaki 37 kilometrelik sahil hattında koruganların tespiti ve güncel durumlarının belgelenmesine yönelik saha çalışmaları yapılmış 56 adet korugan tespit edilebilmiştir. Tespit edilen koruganların askeri mimari miras olarak korunmaları, kent kimliğiyle bütünleşmeleri ve farkındalığına varılması bağlamında dünyadaki örnekler de ele alınarak öneri ve değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Korugan, Çakmak Hattı, II. Dünya Savaşı, Tahkimat, Koruma, Askeri Miras., Pillbox/Bunker, Çakmak Line, II. Wold War, Fortification, Conservation, Military Heritage.

Kaynakça

• AKURGAL, Ekrem (1999), Bir Arkeoloğun Anıları, Türkiye Bilimler Akademisi, Ankara.
• AYDIN, Salim (2021), “İkinci Dünya Savaşı’nda Kıyı ve İç Hat Savunması: Çakmak Hattı Büyükçekmece-Çatalca) Koruganları” Güvenlik Stratejileri Dergisi, 34, 383-451.
• ASLAN, Deniz (2004), “Özellikle Büyükçekmece Koruganları”, Betonart Dergisi, 4, 55-56.
• ÇELİK, Hasan Cenk (2020), İkinci Dünya Savaşı’nda Sınır Savunma Tedbirleri ve Türkiye’nin Çakmak ve Çatalca Hatları, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• EFEOĞLU, Melik (2021), Çatalca Bölgesi Savunma Yapıları ve Koruma Sorunları, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• EFEOĞLU, Melik ve EYÜPGİLLER, Kemal Kutgün (2021) “Çatalca bölgesi Savunma Yapıları Üzerine Bir Değerlendirme” Sanat Tarihi Dergisi, 30/1, 391-433.
• EYİCE, Semavi (1993) “Anastasios Suru”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, I, Tarih Vakfı, İstanbul, 265-266.
• İstanbul 1 Nolu Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Arşivi (KVKBKA), Dosya no: 489, Karar no: 13.08.2015-1479)
• OCAK, Mustafa, Tahir ve TEKİN, Ömer, Faruk (2019), “Anadolu Feneri Koruganları”, Betonart, 60, 66-71
• VİRİLİO, Paul (1994), Bunker Archeology, Princeton Archıtectural Press, Newyork,
• ZENGİN, Ersoy ve GÖKTAŞ, Serdar (2020), “İkinci Dünya Savaşı Sürecinde Türk Ordusunda Yaşanan Salgın Hastalıklar ve Ölümler”, Tarih ve Gelecek Dergisi, 6/3,1069-1090.
• Welsh, June, Cooper, Carly, Scott, Randal, (2013-2017), Survey Report, No: 34, Ulster Archaelogical Society, Belfast.
• Atlantic Wall Museum, (17,07,2022), Erişim Adresi: https://www.atlantikwall-museum.nl/the-exposition.html
• Google Maps Uydu Görüntüleri, (18.07.2022), https://www.google.com.tr/maps/@41.2260058,29.338037,11.75z?hl=tr
• İBB Haritalar, (18.07.2022), Erişim Adresi: https://sehirharitasi.ibb.gov.tr/
• Icomos Guıdelines on Fortifications and Mılıtary Heritage, (30.06.2022), Erişim Adresi: https://www.icofort.org/fortificationsguidelines
• Musee Memorial De La Ligne Maginot Du Rhın, (18.07.2022), Erişim Adresi: https://europeremembers.com/fr/destination/musee-memorial-de-la-ligne-maginot-du-rhin/
• Noordwijk Atlantic Wall Museum, (17.07.2022), Erişim Adresi: https://atlantikwall.nl/
• Oostende Atlantic Wall Open-Air Museum, (18.07.2022), Erişim Adresi: https://www.raversyde.be/en/atlantikwall-raversyde Skagen Bunker Museum, (18.07.2022), Erişim Adresi: https://skagen-bunkermuseum.dk/
• Ulster Archaelogical Society Survey Report 34., (21.07.2022), Erişim Adresi: https://www.qub.ac.uk/sites/uas/UASfilestore/Filetoupload,779379,en.pdf
• Uluslararası Tahkimatlar ve Askeri Miras Bilimsel Komitesi, (30.06.2022), Erişim Adresi: https://www.icofort.org/quem-somos
• Wandelroute Noordwijk Atlantic Wall Museum, (17.07.2022), Erişim Adresi: https://www.raap.nl/documents/wandelroute_Atlantikwall_web.pdf