SINIF ÖĞRETMENLERİNİN VE ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİR MESLEK OLARAK SINIF ÖĞRETMENLİĞİNE İLİŞKİN METAFORİK ALGILARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 1, 75 - 91, 30.06.2017

Özkan Çelik , Meral Aslan Çelik

Öz

Bu araştırma
sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının “bir meslek olarak sınıf
öğretmenliği”ne ilişkin algılarını, oluşturdukları metaforlar aracılığıyla
belirlemek ve bu bağlamda bir karşılaştırma yapmak amacıyla
gerçekleştirilmiştir.  Bu amaç kapsamında
2015-2016 eğitim öğretim yılı bahar yarıyılında, Muğla Sıtkı Koçman
Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Anabilim Dalında
öğrenim görmekte olan 147 sınıf öğretmeni adayı ve yine aynı eğitim öğretim
döneminde Muğla ilinde yer alan resmi okullarda görev yapmakta olan 93 sınıf öğretmeni
araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Verilerin toplanması aşamasında
öğretmen ve öğretmen adaylarına bir form aracılığıyla “Sahip olduğu özellikler düşünüldüğünde bir meslek olarak sınıf
öğretmenliğini,..……’ya benzetirim; çünkü…….” ifadesi yöneltilmiş ve
katılımcılardan cümleyi tamamlamaları istenmiştir. Çalışmada katılımcıların
görüşleri nitel yaklaşımla betimlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen verilerin
analizinde içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına
göre, sınıf öğretmenleri ve öğretmen adayları tarafından oluşturulan
metaforların 15 farklı geçerli kategoride toplandığı belirlenmiştir. Sınıf
öğretmenlerinin bir meslek olarak sınıf öğretmenliğine ilişkin oluşturdukları
metaforların en sık olarak; “Bilgi kaynağı”, “Şekillendirici/Biçimlendirici” ve
“Yetiştirici/Üretici” kategorilerinde toplandığı tespit edilmiştir. Sınıf
öğretmeni adaylarının bir meslek olarak sınıf öğretmenliğine ilişkin
oluşturdukları metaforların ise en sık olarak; “Ebeveyn görevini yapan”, “Farklı
alan bilgisine sahip olan”, “Yol gösterici/Yönlendirici” kategorilerinde
toplandığı tespit edilmiştir. Sınıf öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının
meslekleriyle ilgili sahip oldukları metaforlar hakkında ilk tanımlayıcı
veriler elde edilmiş olmasına rağmen; veli, öğrenci ve farklı eğitim
paydaşlarının da sahip oldukları metaforları belirlemeye yönelik araştırmalar
yapılması ve bu sayede kavramsal yapıların belirlenmesi, sınıf öğretmenlerini
ve öğretmen adaylarını mesleklerine ilişkin olumsuz metaforları kullanmaya
yönelten sorunları ortaya çıkaracak araştırmalar yapılmasına yönelik önerilerde
bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sınıf öğretmeni, öğretmen adayı, sınıf öğretmenliği mesleği, metafor, algı

Kaynakça

• Alger, C. L. (2009). Secondary teachers’ conceptual metaphors of teaching and learning: Changes over the career span. Teaching and Teacher Education, 25, 743–751.
• Aslan, S. (2013). Birleştirilmiş sınıflarda görev yapan öğretmenlerin "Öğretmen" kavramı ile ilgili algılarının metaforik incelenmesi. Turkish Studies, 8(6), 43-59.
• Aykaç, N. ve Çelik, Ö. (2014). Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının eğitim programına ilişkin metaforik algılarının karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 39(173), 328-340.
• Cerit, Y. (2008, Güz). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• De Guerrero, M. C., & Villamil, O. S. (2002). Metaphorical conceptualizations of ESL teaching and learning. Language Teaching Research, 6(2), 95-120.
• Ekiz, D. ve Koçyiğit, Z. (2013). Sınıf öğretmenlerinin "Öğretmen" kavramına ilişkin metaforlarının tespit edilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 439-458.
• Greene, M. (1973). Teacher as stranger: educational philosophy for the modern age. Belmont: Wadsworth Publishing. Gür, H. (2012). Öğretmen adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği ile ilgili metaforları: Kosova örneği. e-Journal of New World Sciences Academy, 7(3), 885-897.
• Johnson, B., & Christensen, L. (2004). Educational research: quantitative, qualitive, and mixed approaches (2 b.). Boston: Pearson Education Gnc.
• Kalyoncu, R. (2012). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının "Öğretmenlik" kavramına ilişkin metaforları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 471-484.
• Kıral, E. (2015). Öğretmen adaylarının algılarına göre öğretmen metaforları. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 57-65.
• Koç, S. E. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleğine ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-72. doi: 10.17679/iuefd.79408.
• Marshall, H. H. (1990). Metaphor as an instructional tool in encouraging student teacher reflection. Theory Into Practice, 29(2), 128-132. doi:10.1080/00405849009543443
• Martinez, M. A., Sauleda, N., & Huber, G. L. (2001). Metaphors as blueprints of thinking about ching and learning. Teaching and Teacher Education, 17, 965–977.
• Nikitina, L., & Furuoka, F. (2008). “A language teacher is like…”: Examining Malaysian students’ perceptions of language teachers through metaphor analysis. Electronic Journal of Foreign Language Teaching, 5(2), 192–205. Noyes, A. (2006). Using metaphor in mathematics teacher preparation. Teaching and Teacher Education(22), 898–909. Ocak, G. ve Gündüz, M. (2006). Eğitim Fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 293-310.
• Oxford, R. L., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R. Z., Saleh, A., & Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: toward a systematic typology for the language teaching field. System, 26(1), 3-50.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitive research and evaluation methods (3 b.). Thousand Oaks: CA: Sage. Pektaş, M. ve Kıldan, O. A. (2009). Farklı branşlardaki öğretmen adaylarının "Öğretmen" kavramı ile ilgili geliştirdikleri metaforların karşılaştırılması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 271-287.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A., Koçbeker, H. N. ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metaforlar yardımıyla analiz edilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
• Wan, W., Low, G. D., & Li, M. (2011). From students’ and teachers’ perspectives: Metaphor analysis of beliefs about EFL teachers’ roles. System, 39, 403-415. doi: 10.1016/j.system.2011.07.01210.1016/j.system.2011.07.012.
• Wells-Yalçın, Ş. (2015). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının öğretmen ve sanatçı algısına ilişkin metafor analizi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 30(3), 160-175.
• Yılmaz, F., Göçen, S. ve Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: Bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164.
• Zheng, H.-b., & Song, W.-j. (2010). Metaphor analysis in the educational discourse: A critical review. US-China Foreign Language, 8(9), 42-49.