ANTE ROSA AS AN ANTI-BILDUNGSROMAN

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 2, 497 - 507, 27.12.2018

Ayşe Nur Özdemir

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.449042

Cited By: 5

Öz

Sevgi Soysal’s Tante Rosa which is regarded as a collection of stories by some critics and is considered a short novel by the others has been published serially in Dost magazine (1966-68). Writer created Rosa who based on her aunt Rosa and is antagonist of her book which consists of fourteen related stories. According to our opinion, this work is a kind of bildungsroman differentiating from usual bildungsromans. It is a genre firstly appeared in German literature and we name it also “development novel” dealing with subjects such as material and spiritual elements which contribute to antagonist’s development, the stages which have been experinced by him/her and the ideal personality he/she has eventually reached. At the centre of the novel, there is a story based upon a development process. Writer handles Rosa who has an unusual personality and a life with full of failure in this novel and the process of turning into an adult in Tante Rosa occurs in contrast to similar novels. While the character is expected to obey the society and its rules in bildungsromans, Rosa has difficulty in adapting herself to society and defies it instead of being a part of it. In the work of Soysal the consecutive events which have been experienced by a person in his/her whole life is treated but these events and negative/positive experiences do not carry to him/her an ideal point. On the contrary Rosa always attacks the ideal concept and sometimes subverts it with colorful scenes.  Rosa never reaches an ideal point and turns into a “completed personality”, an “adult who found the meaning of life.”  It would not be wrong to name her as an anti-hero. Moreover, although the novel includes a “development story” it hasn’t been fictionalized in accord with the typical features of genre. This work may be regarded as a parody or a kind of “anti-bildungsroman”. In this article, possibilities of how Sevgi Soysal’s Tante Rosa could be read as an “anti-bildungsroman” will be discussed on the basis of these assumptions.

TERSİNE BİR BİLDUNGSROMAN: TANTE ROSA

Öz

Sevgi Soysal’ın bazı eleştirmenlerce öykü kitabı bazı eleştirmenlerce öyküler toplamı ve kısa roman olarak değerlendirilen Tante Rosa isimli eseri, 1966-68 yılları arasında seri yazılar hâlinde Dost dergisinde yayımlanır. Yazar, birbiriyle ilintili on dört öyküden oluşan kitabın kahramanı Tante Rosa’yı, teyzesi Rosel’in kişiliğinden yola çıkarak yaratmıştır. Bu eser, kanaatimizce alışılmış olandan farklı bir “bildungsroman”dır. Alman edebiyatının bir roman çeşidi olan ve “oluşum” romanı olarak adlandırabileceğimiz bildungsroman, kahramanın oluşumuna etkisi olan maddi ve manevi unsurları, geçirdiği aşamaları, sonunda ulaştığı ideal durumu/kişiliği konu edinir. Romanın merkezinde gelişim ya da oluşum eksenli bir öykü vardır. Tante Rosa’da ise yazar, sıra dışı bir kişiliğe sahip olan Rosa’nın başarısızlıklarla dolu hayatını ele alır, olgunlaşma bu eserde bir anlamda tersine işler. Bildungsromanda kahramanın yaşadığı topluma ve onun kurallarına uyum sağlaması beklenirken, yaşadığı topluma ayak uyduramayan Rosa, toplumun bir parçası olmaktan ziyade, toplumu hayatı boyunca karşısına almıştır. Soysal’ın eserinde de bir karakterin hayat çizgisi boyunca geçirdiği zincirleme aşamalar söz konusudur; ancak bu aşamalar ve yaşanan olumlu/olumsuz deneyimlerin Rosa’yı ideal bir noktaya taşıması umulurken; sürekli “ideal” kavramını gerileten, kimi zaman yıkan ve karşıtı olan renkli bir tablo sunulur. Rosa, beklenen ideal noktasına ulaşamadığı gibi, bu roman türünü belirleyen “tamamlanmış kişilik”, “yetişkin ve hayatın anlamını kavramış insan tipi”ne de dönüşemez. Ona bir “anti-kahraman” demek çok yanlış olmaz. Üstelik her ne kadar romanın merkezinde bir “gelişim öyküsü” bulunsa da bu alışılmış kalıplara uygun şekilde kurgulanmamıştır. Bu eseri, bir anlamda bir parodi ya da tersine “bildungsroman” olarak görmek mümkündür. Bahsi geçen varsayımlardan hareket edilerek bu yazıda, Sevgi Soysal’ın Tante Rosa isimli eserinin tersine bir bildungsroman örneği olarak okunabilirliğinin imkânları tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sevgi Soysal, Bildungsroman, Tante Rosa, Antikahraman

Kaynakça

• Aktulum, K. (2014). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Aytaç, G. (2014). Edebiyat Yazıları I. Ankara: Ürün Yayınları.
• Binyazar, A. (Haziran 1969). “Tante Rosa”. Ankara: Türk Dili Dergisi, XX (213), 285-286.
• Cebeci, O. (2008). Komik Edebi Türler. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Çankaya, E. (Mayıs 1978). “Tante Rosa Yeniden Okunurken”. İstanbul: Birikim Dergisi, 39, 64-65.
• Erdoğan, S. (2011). With(in) Irony Writing As Woman: Tante Rosa and Cüce, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sabancı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kültürel Çalışmalar Anabilim Dalı, İstanbul.
• Eren, H. vd. (1988). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Furrer, P. (2004). Sevgi Soysal Bireysellikten Toplumsallığa. İstanbul: Papirüs Yayınevi.
• İdil, M. (1998). Bir Sevgi’nin Öyküsü. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları. İleri, S. (Ocak 1977). “Sevgi Soysal Üzerine”. Ankara: Türk Dili Dergisi, XXXV (304), 6-12.
• Özkırımlı, A. (Ocak 1977). “Tutkulu Perçem’den Şafak’a Sevgi Soysal’ın Yazarlık Çizgisi”. İstanbul: Birikim Dergisi, 23, 7-15.
• Rose, M. (2016). Parodi: Antik, Modern ve Postmodern (Çev. Cansu Dikme). Ankara: Hece Yayınları.
• Somuncuoğlu, G. (2002). Sevgi Soysal’ın Yapıtlarında Kadım Kimliği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Soysal, S. (1980). “Sevgi Soysal ve Tante Rosa Üzerine”. Tante Rosa. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Soysal, S. (2013). Tante Rosa. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ünal, D. Ç. (Aralık 2005). “Bildungsroman Türüne Kavram Temelinde Bir Yaklaşım”. Littera Edebiyat Yazıları, 17, 55-70.
• Yalçın, M. (2010). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2, 925-927.
• Yüce, S. (2008). “Sevgi Soysal’ın Hikâyeciliği”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 501-511.