EDİRNE DUMLU KONAĞI DUVAR RESİMLERİ ve SANAT TARİHSEL OKUMALARI

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 1, 313 - 330, 30.06.2020

Kutalmış Bayraktar , Banu Parlak Uğurlu

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.637912

Öz

Araştırmanın ilgilendiği sanat işleri, sanat tarihi çalışmalarında “duvar resmi” terim anlamının içine dâhil olmaktadır. İncelenen resimler, “geçiş döneminin” artık fotoğraf teknolojisinin de bu uygulamada rolü olduğu 19. yy. ‘ın son çeyreğine aittir. Edirne’de konak maliki merhum Şücaattin Dumlu ismi dolayısıyla Dumlu Konağı olarak geçen günümüzde metruk halde bulunan tarihi konaktaki toplamda 4 adet duvar resmi, estetik değerleri, mekânla kurduğu ilişkileri ve sanat tarihsel özellikleriyle incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dumlu Konağı, duvar resmi, Edirne, 19. yy. Türk resmi, batılılaşma dönemi resmi

Teşekkür

Yunanca Kaynaklardaki yardımları için Yunanca Uzmanı Sn. Büşra Dede'ye makalenin dizin işlerindeki çabası için Sn. Altay Bayatlı'ya, dil açısından denetimi için Sn. Dr. Sibel Bayraktar'a, raporlarını kullanmamıza izin verdiği ve arşivini bizden esirgemediği için Sn. Yüksek Mimar Zerrin Özafacan Zeğerek'e ve yine arşivleri için Kalemkâr Sn. Bilge Turanlı'ya, saha araştırmasında bize rehberlik eden Edirnekâr Sn. Halil Teksöz'e, Küçüksu Çeşmesi resmini yorumlamaya başlamadan bu konuda bizi yönlendiren kendisi Beykozlu bir yazar da olan Sn. Muzaffer Topçu'ya, kurul dosyasını bilimsel araştırmamız için tarama fırsatı veren Edirne Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürü Sn. Yusuf Şamiloğlu'na ve bize her türlü kolaylığı sağlayan tüm kurul çalışanlarına teşekkür ederiz. Ve en çok Dünya'ya gelirken yanında neşede getirdiği için Kutay'a...

EDİRNE DUMLU MANSION WALL PAINTINGS and ITS ART HISTORICAL READINGS

Öz

The artworks that the research is interested in are included in the meaning of the terms “wall paintings” or “mural paintings” in art history studies. The paintings; we investigate, belong to the last quarter of the 19th century, which is at the end of the historical slice of “the transition period” of Turkish Art History; at the time, the practice found a contribution from the technology of photography. In this research, we study a totally of 4 wall paintings (some of which are ruined, the rests are about to be ruined) in terms of the aesthetic values, relations with the architectural space, and art historical features; on the historic mansion, named Dumlu Mansion because of the name of former owner Şücaattin Dumlu, which is currently in a deserted state. In addition, we delve into the history of the mansion, which is recently developed -a controversial topic-, by using historical and art historical research.

Anahtar Kelimeler

Turkish House, wall painting, Edirne, Turkish Painting in 19th century, Westernization Period Painting

Kaynakça

• Ahmed Bâdî Efendi. (2014). Riyaz-ı Belde-i Edirne: 20. Yüzyıla Kadar Osmanlı Edirne’si 1/1. Haz. Niyazi Adıgüzel ve Raşit Gündoğdu. Trakya Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Akansel, S. (2013). Edirne Kaleiçi Tarihi Konutları (Yay. Haz. Ş. Kırçın & et al.) Edirne Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri (Vol. II) içinde (ss. 2-11). Edirne Valiliği İl Kültür Turizm Müdürlüğü, İstanbul.
• Akman, O. (2015, 25 Kasım). Konağın Sırrı. Hudut. Ayrıca erişim: http://www.hudutgazetesi.com/haber/27142/konagin-sirri.html (24.09.2019)
• Akman, O. (2018, 18 Haziran). En Ateşli Konak. Hudut. http://www.hudutgazetesi.com/haber/48347/en-atesli-konak.html, Erişim Tarihi: 24.09.2019.
• Arık, R. (1976). Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Arık, R. (1993). Batılılaşma Dönemi Türk Tasvir Sanatı. M. Önder (Ed.) Başlangıcından Bugüne Türk Sanatı içinde (432-440. ss.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Atasoy, N. (1974). I. Mahmut Devrinden Kalma Bir İstanbul Evi, Türkiyemiz, 14, 10-16
• Avunduk, A. M. (2008). Rumelihisarı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA) içinde (C. 35, ss. 237-240), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Basalla, G. (2009). The Evolution of Technology. [Elektronik Sürümü]. Cambridge University Press. (1. Basım 1988)
• Bayatlı, A. (2015). Edirne Taş Köprüleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya University, Edirne, Turkey.
• Bayatlı, A., Bayraktar, K., Bujas, A., Kostadinova, N., Yürek, D., Al Naamani, H. Mohd-Noor, F. N., Ahmad, A. R., Yavan, R. T., Ali, A., Büktel, M. A. & Antoniadou-Grigoriadou, A. (2018). Trakya Paşaeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti 100. Yıl Hatırası Edirne Planı. Edirne Belediyesi Yayınları, Tekirdağ.
• Claudon, F. (1988). Romantizm Sanat Ansiklopedisi. İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
• Demirarslan, D. (2016). 19. Yüzyıl Türk Sivil Mimarisinde Duvar Resmi Estetiği ve İstanbul Teması. Mimarlık ve Yaşam, 1 (1), 105-125. DOI: 10.26835/my.264135.
• Eldem, S. H. (1968). Türk Evi Plan Tipleri. İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Ersoy, A. (1991a, Yaz). Resim ve Heykelin Yasak Olduğu Ülkede Sanat. İlgi, 66, 20-25.
• Eyice, S. (1986, Sonbahar). Rumelihisarı. İlgi, 47, 16-23.
• Eyice, S. (2002). Küçüksu Kasrı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA) içinde (C. 26, ss. 530-532), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Genim, S. (2015, 4 Ocak). Rumelihisarı. Milliyet. Ayrıca erişim: http://www.milliyet.com.tr/gundem/rumelihisari-1993755 (10.10.2019).
• Gökbilgin, T. (1994). Edirne. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA) içinde (C. 10, ss. 425-431), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Günay, R. (2017). İstanbul’un Kaybolan Ahşap Konutları. Yem Yayınları, İstanbul.
• Kavas, K. R. (2009). Sanat Tarihi – Mimarlık Tarihi Arasındaki Değişen İlişkilerin Sivil Konut Mimarisi Araştırmaları Bağlamında Değerlendirilmesi. Akdeniz Sanat, 4(2), 37-46
• Kazancıgil, R. (1992). Edirne Mahalleleri Tarihçesi 1529 – 1990. Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi Yayınları, İstanbul.
• Lambros Lambrianidis: Güçlü eylemleri ve çalışmalarını bilmek [Λάμπρος Λαμπριανίδης: Γνωρίζοντας την πλούσια δράση και το έργο του]. (Son günceleme: 2014, 5 Eylül) Erişim adresi: http://www.pontos-news.gr/article/17639/lampros-lamprianidis-gnorizontas-tin-ploysia-drasi-kai-ergo-toy (13.10.2019).
• Mazlum, G. (2017). Ihlamurlar Açarken. İstanbul: Ceren Yayıncılık
• Mesara, G. (2014). Edirne’de Yaşayan Osmanlı Kültürü. Y. Yücel (Ed.) Edirne’de Osmanlı Kültüründen Dekoratif Örnekler ve Edirne Sarayı İznik Çinileri içinde (9-13. ss.). Edirne Valiliği Kültür Yayınları, İstanbul.
• Nazif, S. (1976). İslamiyette Resim ve Heykel. Arkitekt, 362, 45(2), 81-86.
• Nemlioğlu, C. (2008). Trabzon’un Abidevi Eserlerinden Kostaki Köşkü. Nöbetçi Yayınevi, İstanbul.
• Nikolaidis P., N.(1993a). Η Αδριανού Μας-Απόψεις Αδριανούπολης, Τεύχος Ι Κείμενο, Λύχνος ΕΠΕ, Αθήνα
• Nikolaidis P., N.(1993b). Η Αδριανού Μας-Απόψεις Αδριανούπολης, Τεύχος ΙI Λεύκωμα, Λύχνος ΕΠΕ, Αθήνα
• O’Neill, P. (2012). The Culture of Curating and the Curating of Culture(s). MIT Press, Cambridge, Massachusetts, United States.
• Okçuoğlu, T. (2000). 18. ve 19. Yüzyıllarda Osmanlı Duvar Resimlerinde Betimleme Anlayışı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul University, İstanbul, Turkey.
• Özbek, Y. (2005). Mustafapaşa (Sinasos) Evlerinde Duvar Resimleri. Mustafapaşa Yerel Gündem 21 Kent Konseyi, Kayseri.
• Özcan, A. (1994). Edirne Vak’ası. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA) içinde (C. 10, ss. 445-446), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Özçelikçi, B. (1999). Türkiye’de Duvar Resmi. Sanat ve Çevresi, 249, 88-92.
• Özdeş, G. (1951). Edirne İmar Planına Hazırlık Etüdü. İstanbul Matbaacılık T.A.O. İstanbul.
• Özsezgin, K. (1977, Eylül 16). Geçiş Döneminin Resimleri. Milliyet Sanat Dergisi, 243, (26. ss).
• Renda, G. (1976). Batılılaşma Döneminde Türk Resim Sanatı 1700-1850. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Renda, G. (1978). “Wall Paintings in Turkish Houses” İçinde G. Fehér (Ed.) Fifth International Congress of Turkish Art, Budapest 23-28 September 1975. (Tam metin). (711-735. ss.) Akadémiai Kiadó, Budapest
• Renda, G. (1982). Restorasyon Çalışmalarında Kalem İşleri ve Duvar Resimlerinin Yeri. Röleve ve Restorasyon Dergisi, 4, (79-90 ss.).
• Rifat Osman. (1983). Dr. Rifat Osman’a Göre Edirne Evleri ve Konakları. (S. Ünver. Ed.). Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, İstanbul.
• Rifat Osman. (2013). Edirne Rehnüması (Edirne Şehir Kılavuzu). (R. Kazancıgil. Ed.). Edirne Valiliği Kültür Yayınları, İstanbul.
• Solak, S. G. (2017). Mekân-Kimlik Etkileşimi: Kavramsal ve Kuramsal Bir Bakış Space-Identity Interaction: a Conceptual and Theoretical Overview. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (1), 13-37.
• Sözen, M. (1994). Dolmabahçe Sarayı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA) içinde (C. 9, ss. 503-507), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Şehsuvaroğlu, H. (1961, Ocak). Edirnede sivil mimarimiz. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni, 228, 15-16Şehsuvaroğlu, H. Y. (1954). İstanbul Sarayları. Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul.
• T.C. Kara Kuvvetleri Komutanlığı 3ncü Mekanize Piyade Tümen Komutanlığı. (2001). Müşirlik Binası (Daire-i Müşire).
• Tansuğ, S. (1976). Sanatın Dili. Koza Yayınları, İstanbul.
• Tansuğ, S. (1986). Çağdaş Türk Sanatı. Remzi Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Tekdemir, A. (2019). Edirne Tramvay Hattı Projeleri. Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Tekinalp, P. Ş. (2002). Batılılaşma Dönemi Duvar Resmi. In H. C. Güzel, K. Çiçek, & S. Koca (Eds.), Türkler Ansiklopedisi, 15, (pp. 440-448). Ankara, Yeni Türkiye Yayınları.
• Tekinmirza, F. (2008). Dolmabahçe Sarayı'nın İç Süslemelerinde Kullanılan Teknikler ve Mekânlardaki Dağılımı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul University, İstanbul, Turkey.
• Ülkücü, M. C. (1998). Edirne Konakları ve Tavan Resimleri. E. N. İşli ve M. S. Koz (Ed.) Edirne: Serhattaki Payitaht içinde (475-483. ss.) Yapı Kredi Kültür Yayınları, İstanbul.
• Ünver, S. (1993). Edirne Medeniyetimiz ve Tezyini Misâlleri. İçinde Edirne Edirne’nin 600. Fethi Yıldönümü Armağan Kitabı (ss. 233-253). Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Yetkin, S. K. (1980). Sunuş İçinde G. Renda ve T. Erol Başlangıcından Bugüne Çağdaş Türk Resim Sanatı Tarihi (ss. 10-16). Tiglat Yayınları, İstanbul.
• Zeğerek, Ö. G. (2019a). Edirne Babademirtaş Mahallesi Çamaşırcılar Sokak 253 Ada 16 Parsel Üzerinde Yer Alan Taşınmaza Ait Röleve Raporu. Ankara: Göz Mimarlık.
• Zeğerek, Ö. G. (2019b). Edirne Babademirtaş Mahallesi Çamaşırcılar Sokak 253 Ada 16 Parsel Üzerinde Yer Alan Taşınmaza Ait Restitüsyon Raporu. Ankara: Göz Mimarlık.
• Zeğerek, Ö. G. (2019c). Edirne Babademirtaş Mahallesi Çamaşırcılar Sokak 253 Ada 16 Parsel Üzerinde Yer Alan Taşınmaza Ait Restorasyon Raporu. Ankara: Göz Mimarlık.