İTTİHAT VE TERAKKİ CEMİYETİ’NİN EDİRNE YAPILANMASI VE FAALİYETLERİ

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 2, 619 - 640, 24.12.2021

Tarık Sarıoğlu

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.824448

Cited By: 1

Öz

I. Meşrutiyet ve Kanun-ı Esasi’nin kaldırılmasından sonra Osmanlı topraklarında ortaya çıkan II. Abdülhamid karşıtı oluşumlar özellikle büyük şehirlerde yapılanmaya girişmişti. Payitahta yakınlığı, Balkanlardaki konumu ve İkinci Ordu’nun merkezi olması hasebiyle Edirne İttihatçılar için önemli bir şehirdi. 1889 yılından itibaren yurt içinde ve yurt dışında birçok şube açan İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin hedeflerinden biri de askeri bir merkez olan Edirne’de II. Abdülhamid’e karşı girişilecek faaliyetleri destekleyecek bir grup oluşturmaktı. II. Abdülhamid’e karşı başlatılacak bir harekette ordunun silah gücünün önemi bilinmekteydi. Cemiyet, İstanbul’a yakın bir askerî gücün tam olarak desteği alınmadan merkezi otoriteye karşı başarı kazanılmasının zor olduğu düşünmekteydi. Bu doğrultuda şehirde taraftar bulmak amacıyla teşkilatçılığı ile ön plana çıkmış isimler Edirne’ye gönderilmeye başlanmıştı. Bir taraftan Edirne’deki subaylarla irtibata geçilerek askerî güç sağlanmış, diğer taraftan şehirde bağlantıları güçlü olan önemli isimler cemiyete kazandırılarak taraftar toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İttihat ve Terakki Cemiyeti, Edirne, Edirne Grubu, II. Meşrutiyet

EDIRNE STRUCTURING AND ACTIVITIES OF THE COMMITTEE OF UNION AND PROGRESS

Öz

After the First Constitutional Monarchy and the abolition of the Constitution, the formations against II. Abdulhamid had started to restructure especially in big cities. Edirne was an important city for the Unionists due to its proximity to the capital, its location in the Balkans and being the center of the Second Army. One of the goals of the Committee of Union and Progress, which has opened many branches in the country and abroad since 1889, is in Edirne, a military center. It was to create a group that would support activities to be undertaken against Abdulhamid. The importance of the army’s weapon power in an action to be launched against II. Abdulhamid was known. The Society considered it difficult to achieve success against the central authority without the full support of a military force close to Istanbul. In this direction, names that came to the fore with their organizational activities were sent to Edirne in order to find supporters in the city. On the one hand, military power was provided by contacting the officers in Edirne, on the other hand, important names with strong connections in the city were brought to the society and supporters were gathered.

Anahtar Kelimeler

The Committe Of Union And Progress, Edirne, Edirne Group, The Second Constitutional Era

Kaynakça

• Ahmet Rıza, Anılar, Cumhuriyet Yay., İstanbul 2001.
• Akşin, Sina, Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, İmge Yay., Ankara 2006.
• Alkan, Necmettin, Selanik’in Yükselişi (Jön Türkler Abdülhamid’e Karşı 1908 İhtilali), Timaş Yay., İstanbul 2012.
• Apak, Rahmi, Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları, TTK Yay., Ankara 1988.
• Aydemir, Şevket Süreyya, Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, C. 1, Yükselen Yay., İstanbul 1970.
• Aydemir, Şevket Süreyya, Tek Adam Mustafa Kemal (1881-1919), C. I, Remzi Kitapevi, İstanbul 2011.
• Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam (1884-1938), C. I, Remzi Kitapevi, İstanbul 2011.
• Babacan, Hasan, Mehmet Talat Paşa (1874-1921), TTK Yay., Ankara 2014.
• Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, C. I, Kısım I, TTK Yay., Ankara 1991.
• Bleda, M. Şükrü, İmparatorluğun Çöküşü, İttihat ve Terakki Katibi Umumisi, Remzi Kitapevi, İstanbul 1979.
• BOA, BEO., 3368/252570, 3368/252571, 3072/230370, 3072/230371, 3072/230372, 3371/252757.
• BOA, DH.MKT., 1275/53, 2615/57.
• BOA, İ.HUS, 62/22.
• BOA, İ.ZB., 3/48.
• Çavdar, Tevfik, İttihat ve Terakki, İletişim Yay., İstanbul 1991.
• Çavdar, Tevfik, Bir Örgüt Ustasının Yaşam Öyküsü Talat Paşa, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1995.
• Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yay., Ankara 2014.
• Duru, Kazım Nami, İttihat ve Terakki Hatıralarım, Sucuoğlu Matbaası, İstanbul 1957.
• Emiroğlu, Kudret, Anadolu’da Devrim Günleri (II. Meşrutiyet İlanı Temmuz-Ağustos 1908), İmge Kitapevi, Ankara 1999.
• Enver Paşa, Enver Paşa’nın Anıları (1881-1908), (Haz. Halil Erdoğan Cengiz), İletişim Yay. , İstanbul 1991.
• Eyicil, Ahmet, “Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti”, Türkler, C. XIII, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002, ss. 404-436.
• Hanioğlu, M. Şükrü, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, Ankara 1981.
• Hanioğlu, M. Şükrü, “Genesis of the Young Turk Revolution of 1908”, Osmanlı Araştırmaları, S. 3, İstanbul 1982, ss. 276-300.
• Hanioğlu, M. Şükrü, Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük (1889-1892), İletişim Yay. İstanbul 1989.
• Hanioğlu, M. Şükrü, Preparation For A Revolution, The Young Turks, 1902-1908, Oxford University Press, New York 2011.
• İbrahim Temo, İbrahim Temo’nun İttihat ve Terakki Anıları, (Yayına Haz. Bülent Demirbaş), Arba Yay., İstanbul 2000.
• İsmet İnönü’nün Hatıraları Genç Subaylık Yıllarım (1884-1918), (Haz. Sabahattin Selek), Yenigün Haber Ajansı Yay., İstanbul 1997.
• Kansu, Aykut, 1908 Devrimi (Elusive Transformation: The Revolution of 1908 in Turkey), (Çev. Ayda Erbal), İletişim Yay., İstanbul 1995.
• Karabekir, Kazım, İttihat ve Terakki Cemiyeti, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C. VIII, TTK Yay., İstanbul 2007.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C. IX, TTK Yay., İstanbul 2007.
• Kuran, Ahmet Bedevi, İnkılap Tarihimiz ve İttihat ve Terakki, Tan Matbaası, İstanbul 1948.
• Kuran, Ahmet Bedevi, Osmanlı İmparatorluğunda İnkılap Hareketleri ve Millî Mücadele, İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2012.
• Kutay, Cemal, Prens Sabahattin Bey, Sultan II. Abdülhamid, İttihat ve Terakki, Tarih Müesseseleri Yay., İstanbul 1964.
• Le XIXe siècle, No: 14019, 29 Temmuz 1908, s. 1; No: 14024, 3 Ağustos 1908, s. 2; No: 14026, 5 Ağustos 1908, s. 2.
• Meşveret, No: 20, H. 15 Mart 1896 / M. 1 Şevval 1313, s. 4.
• Müfid Şemsi, Şemsi Paşa, Arnavutluk ve İttihat-Terakki / El Hakku Ya’lû Vela Yû’lâ Aleyh, (Haz. Ahmed Nezih Galitekin), Nehir Yay., İstanbul 1995.
• Milliyet, Tarihi Tefrika:1, No: 3139, 4 Nisan 1934, s. 2.
• Mizan, No: 2, H. 23 Recep 1314 / M. 28 Aralık 1896, s. 4-5.
• Mizancı Mehmed Murad, Hürriyet Vadisinde Bir Pençe-i İstibdad, Nehir Yay., İstanbul 1997.
• Ramsaur, Ernest Edmondson, Jön Türkler ve 1908 İhtilali, (Çev. Nuran Ülken), Sander Yay., İstanbul 1972.
• Petrosyan, Yuriy Aşatoviç, Sovyet Gözüyle Jön Türkler, (Çev. Mazlum Beyhan), Bilgi Yay., İstanbul 1974.
• Prens Sabahattin, Türkiye Nasıl Kurtarılabilir?, (Çev. Muzaffer Sencer), Elif Yay., İstanbul 1965.
• Tepedelenlioğlu, Nizamettin Nazif, İlan-ı Hürriyet ve Sultan II. Abdülhamid Han, Yenimatbaa Yay., İstanbul 1960.
• Tahsin Paşa, Abdülhamid ve Yıldız Hatıraları, Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi, İstanbul 1931.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasi Partiler, İttihat ve Terakki, C. III, Hürriyet Vakfı Yay., İstanbul 1988.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasi Partiler, II. Meşrutiyet Dönemi, C. I, Hürriyet Vakfı Yay., İstanbul 1988.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Gelişmeler (1876-1938) Kanun-ı Esasi ve Meşrutiyet Dönemi, C.1, İstanbul Bilgi Üni. Yay., İstanbul 2003.
• The Times, Issue 38713, 31 Temmuz 1908, s. 9; Issue 38714, 1 Ağustos 1908, s. 7; Issue 38716, 4 Ağustos 1908, s. 5; Issue 38727, 17 Ağustos 1908, s. 5.
• Usal, Ahmet, Edirne Tarihi ve Kültürü, Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı, Edirne 2006.
• Yazıcı, Serkan, “Edirne Ayaklanması”, Uluslararası Edirne’nin Fethinin 650. Yıldönümü Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 4-6 Mayıs 2011, T.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, Edirne 2012, ss. 329-339.
• Yeni Edirne, No: 1, H. 1 Recep 1326 / M. 30 Temmuz 1908, s. 1-2.