TOKSİK LİDERLİĞİN İŞ YAŞAM KALİTESİ ÜZERİNDEN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: Özel Sayı, 23 - 40, 29.09.2023

Seyfettin Abdurrezzak , Yasin Akkuş

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1221951

Öz

Liderlik yaklaşımları çeşitli kategoriler ve gruplar altında toplanabilmektedir. Liderlik türleri yapıcı liderlik ve yıkıcı liderlik olmak üzere ana kategori altında kendilerine yer bulabilmektedir. Yıkıcı liderlik türleri ise liderliğin daha çok karanlık yüzünü oluşturmaktadır. Demogog lider, narsist lider ve toksik lider; yıkıcı liderlik türlerine örnek olarak gösterilebilmektedir. Araştırmacılar tarafından liderliğin karanlık yüzü aydınlık yüzüne göre daha az incelenmiştir. Ayrıca bu karanlık yüzün diğer organizasyonal davranış değişkenleri ile olan muhtemel ilişkilerinin de çok fazla irdelenmediği görülmektedir. Bu nedenle organizasyonda kendisi ile birlikte tüm izleyenlerini zehirleyen toksik liderin organizasyon içeresindeki olası etkilerin araştırılması gerekmektedir. Toksik liderliğe maruz kalan izleyenlerin mesleki anlamda tükenmişliğe doğru yol alması beklenmektedir. Bu yol alma sürecinde izleyenin iş yaşam kalitesinin bir etkisinin bulunup bulunmadığı ise sürecin bir diğer boyutunu oluşturmaktadır. Bu araştırmada Uzunköprü’de görev yapan öğretmenlerin toksik liderliğe maruziyetleri, toksik liderliğin mesleki tükenmişlik üzerindeki doğrudan etkileri ve toksik liderliğin mesleki tükenmişliğe iş yaşam kalitesi üzerinden dolaylı etkileri incelenmektedir. Uzunköprü ilçesinde görev yapan 201 öğretmenin katılımıyla gerçekleşen araştırma Yapısal Eşitlik Modeli (SEM) ve en küçük kareler (PLS) yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda Toksik Liderliğin İş Yaşam Kalitesi üzerinde doğrudan ve İş Yaşam Kalitesi üzerinden Mesleki Tükenmişlik üzerinde dolaylı olarak etkilerinin bulunduğu ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Toksik Liderlik, Mesleki Tükenmişlik, İş Yaşam Kalitesi, Yapısal Eşitlik Modeli

Kaynakça

• Abdeen, T. H. (2002). Company performance: Does quality of work life really matter? Management Research Review, 25(8), 8-10.
• Akar, H., & Üstüner, M. (2017). Turkish adaptation of work-related quality of life scale: Validity and reliability studies. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2).
• Akca, M. (2017). The impact of toxic leadership on intention to leave of employees. International Journal of Economics, Business and Management Research, 1(4), 285-298.
• Akkuş, Y., & Ünsar, A. S. (2019). Toksik Liderlik, Güvenlik Sektöründe Bir Araştırma. Paradigma Akademi.
• Akman, Y. (2016). Yıkıcı liderlik ile mesleki tükenmişlik arasındaki ilişki: öğretmenler üzerine bir araştırma. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(3), 627-653.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. E., & Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(14), 115-129.
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173.