Pedagojik Formasyon Eğitimi Alan Öğretmen Adaylarının Öğretim Materyallerinden Yararlanmaya Yönelik Öz-Yeterlikleri ve Öğretim Teknolojilerine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 412 - 428, 01.05.2020

Fatma Akgün

https://doi.org/10.24315/tred.639074

Öz

Öğretim
materyalleri ve öğretim teknolojileri öğrenme ve öğretme sürecinde verilen
bilginin daha nitelikli, verimli, anlaşılır, kalıcı ve somut olmasını
sağlayarak öğrenci ve öğretmenlerin derse yönelik paylaşım yapma, işbirliği
içinde olma,  eğlenceli ve yaratıcı olma gibi
özelliklerinin gelişimi ile birlikte eğitimin kalitesinin daha da artmasına
yardımcı olmaktadır. Dolayısıyla öğretmenlerin öğretim materyallerine yönelik
öz-yeterlikleri ve öğretim teknolojilerine yönelik tutumlarının belirlenmesi de
oldukça önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada
eğitim sisteminin önemli bir unsuru olan öğretmen adaylarının öğretim
materyallerinden yararlanmaya yönelik öz-yeterlikleri ve öğretim
teknolojilerine yönelik tutumlarının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışma
2018-2019 Eğitim-Öğretim Bahar yarıyılında Eğitim Fakültesi’nde pedagojik
formasyon eğitimi almakta olan ve Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı
dersini almakta olan 401 pedagojik formasyon öğrencisi ile gerçekleşmiştir.
Çalışmada veri toplama araçları olarak “Öğretim Materyallerinden Yararlanmaya
Dönük Öz-yeterlik Algıları Ölçeği” ve “Öğretim Teknolojilerine Yönelik Tutum
Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde ilişkisiz örneklemler t-testi ve
tek faktörlü varyans analizi (one-way ANOVA), değişkenler arasındaki ilişkinin
incelenmesi amacıyla korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıştır.
Çalışmada öğretmen adaylarının öğretim materyalinden yararlanmaya yönelik
öz-yeterlik algılarının “yüksek”
düzeyde olduğu görülürken,  öğretim
teknolojilerine yönelik tutumlarının ise “iyi”
düzeyde olduğu görülmüştür. Çalışmada öğretmen adaylarının öğretim
materyallerinden yararlanmaya yönelik öz-yeterlik algıları ve öğretim
teknolojilerine yönelik tutumları ile cinsiyet, mezuniyet durumu ve hazırlanan materyal
türü değişkeni arasında anlamlı bir farklılık ortaya çıkmıştır. Bunun yanı sıra
öğretim materyallerinden yararlanmaya yönelik öz-yeterlik algıları ile materyal
hazırlama deneyimi değişkeni açısından anlamlı bir farklılığa rastlanırken,
öğretim teknolojilerine yönelik tutumlarına yönelik ise anlamlı farklılığa
rastlanmamıştır. Çalışmada ayrıca öğretmen adaylarının öğretim materyallerinden
yararlanmaya yönelik öz-yeterlik algıları ile öğretim teknolojilerine yönelik
tutumları arasında pozitif yönde ve orta düzeyde bir ilişki olduğu
belirlenirken, gerçekleştirilen regresyon analizi ile öğretmen adaylarının öğretim materyallerinden yararlanmaya yönelik
öz-yeterlik algılarının, öğretim teknolojilerine yönelik tutumlarının bir
yordayıcısı olduğu belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

öğretim teknolojileri, materyal tasarımı, öz-yeterlik, tutum, öğretmen adayı

Kaynakça

• Aina, J. K. (2013). Instructional materials and improvisation in Physics class: Implications for teaching and learning. IOSR Journal of Research & Method in Education (IOSR-JRME), 2(5), 38-42. e-ISSN: 2320–7388,p-ISSN: 2320–737X.
• Ajzen, I. (1989). Attitude Structure and Behavior. Pratkanis, A. R., Breckler, S. J. and Greenwald, A. G. (Eds.). Attitude Structure and Function, Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale, NJ.
• Akkoyunlu, B. (2002). Educational technology in Turkey: Past, present and future. Educational Media International, 39(2), 165-174, DOI: 10.1080/09523980210155352.
• Akkoyunlu, B., Orhan, F. ve Umay, A. (2005). Bilgisayar öğretmenleri için Bilgisayar Öğretmenliği Öz-Yeterlik ölçeği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1–8.
• Alım, M. (2007). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme (ÖTMG) dersinin önemi ve öğretim sürecine ilişkin öneriler. Doğu Coğrafya Dergisi, 12(17), 243–262.
• Alım, M. (2015). Coğrafya öğretmeni adaylarının Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı/Geliştirme dersinde elde ettikleri kazanımlar. Doğu Coğrafya Dergisi, 20(33), 1-10.
• Alkan, C. (1995). Eğitim Teknolojisi (8. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Anderson, S. E. & Maninger, R. M. (2007). Preservice teachers’ abilities, beliefs, and intentions regarding technology integration. Journal of Educational Computing Research, 37(2), 151-172.
• Arseven, A. (2016). Öz yeterlilik: Bir kavram analizi. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(19), 63- 80, ISSN: 1308-2140.
• Bain, C. D. & Rice, M. L. (2006) The influence of gender on attitudes, perceptions, and uses of technology. Journal of Research on Technology in Education, 39(2), 119-132, DOI: 10.1080/15391523.2006.10782476.
• Bakaç, E. ve Özen, R. (2015). Material design self-efficacy belief scale: A validity and reliability study Materyal Tasarımı Öz-Yeterlik İnancı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 12(2), 461-476.
• Bakaç, E. ve Özen, R. (2016). Öğretmen adaylarının öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı dersine yönelik tutumları, yaratıcılık algıları ve öz-yeterlik inançları arasındaki ilişki Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 41-61.
• Balçın, M. D. ve Ergün, A. (2016). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının material geliştirme konusundaki teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) öz-yeterlik ölçeği: geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Turkish Journal of Education, 5(3), 109-120.
• Bandura, A. (1986). Social Foundation of Thought and Action: A Social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (Vol. 4, pp. 71-81). New York: Academic Press. (Reprinted in H. Friedman [Ed.], Encyclopedia of mental health. San Diego: Academic Press, 1998).
• Bozpolat, E. ve Arslan, A. (2018). Öğretmen adaylarının Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı dersine ilişkin görüşleri, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(3), 60-84, DOI: 10.19160/ijer.463977.
• Cüre, F. ve Özdener, N. (2008). Öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojileri (bit) uygulama başarıları ve bit’e yönelik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 41-53.
• Çemberci, S. ve Yavuz, A. (2018). The correlation between the creative thinking tendency of Mathematics Teacher candidates and their attitudes towards Instructional Technologies and Material Design lesson. World Journal of Education, 8(3), 95-106.
• Demirel, Ö. ve Altun, E. (2010). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Ankara: Pegem Akademi.
• Demirtaş, H. , Cömert, M. ve Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının öz yeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine karşı tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
• Duman, B. (2018). Self assessments of the prospective teachers about the teaching materials they have designed. World Journal of Education, 8(6), 165-175.
• Erdemir, N., Bakırcı, H. ve Eyduran, E. (2009). Öğretmen Adaylarının Eğitimde Teknolojiyi Kullanabilme Özgüvenlerinin Tespiti. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 6(3), 99-108.
• Güneş, A. M. ve Buluç, B. (2017). Sınıf öğretmenlerinin teknoloji kullanımları ve öz yeterlilik inançları arasındaki ilişki. TÜBAV Bilim Dergisi, 10(1), 94-113.
• Güneş, G., Aydoğdu İskenderoğlu, T. (2014). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının Öğretim Teknolojileri Ve Materyal Tasarımı dersine yönelik yaklaşımları. GEFAD /GUJGEF, 34(3): 469-488.
• Harper, C. (2018). Assessing at-risk students' attitudes toward the implementation of ınstructional technology. The University of Southern Mississippi The Aquila Digital Community, (Doctoral Thesis).
• Joo, Y. J., Park, S. ve Lim, E. (2018). Factors ınfluencing preservice teachers’ ıntention to use technology: TPACK, Teacher Self-efficacy, and Technology Acceptance Model. Educational Technology & Society, 21(3), 48–59.
• Karakoç Öztürk, B. ve Dağıstanlıoğlu, B. E. (2018). Pre-service Turkish teachers' metaphorical perceptions regarding the concepts of "Instructional Technology" and "Teaching Material". Universal Journal of Educational Research, 6(5), 811-822.
• Kul, U., Aksu, Z. ve Birişçi, S.(2019). The Relationship between Technological Pedagogical Content Knowledge and Web 2.0 Self-Efficacy Beliefs. International Online Journal of Educational Sciences, 11(1), 198-213.
• Lane, J., Lane, A. M. ve Kyprianou, A. (2004). Self-efficacy, self-esteem and their impact on academic performance. Social Behavior and Personality: An International Journal, 32(3), 247-256.
• Langfield, T., Colthorpe, K. ve Ainscough, L. (2018). Online instructional anatomy videos: Student usage, self-efficacy, and performance in upper limb regional anatomy assessment. Anatomical Sciences Education, 11, 461–470.
• Maddux, J. E. (2016). Self-Efficicay. In C.R. Snyder & D.R. Forsyth (Eds.), Handbook of social and clinical psychology: 57-78. Elmsford, NY: Perga.
• McLeod, S. (2018). Technology integration, leadership, and organizational support frameworks for instructional improvement with information technology. J. Voogt et al. (eds.), Second Handbook of Information Technology in Primary and Secondary Education, Springer International Handbooks of Education, https://doi.org/10.1007/978-3-319-71054-9_36
• Metin, M., Kaleli Yılmaz, G., Coşkun, K. ve Birişçi, S. (2011). Developing an attitude scale towards using instructional technologies for pre-service teachers, Turkish Online Journal of Educational Technology, 11(1), 36-45.
• Mauer, R., Neergaard, H. &Kirketerp Linstad, A. (2017).Self-Efficacy: Conditioning the Entrepreneurial Mindset. in Understanding the Entrepreneurial Mind, Brännbeck, M., Carsrud, A.L., eds, Springer Verlag, Dordrecht.
• Nordlöf, C., Hallström, J. ve Höst, G. E. (2019). Self-efficacy or context dependency?: Exploring teachers’ perceptions of and attitudes towards technology education. International Journal of Technology and Design Education, 29, 123-141. https://doi.org/10.1007/s10798-017-9431-2.
• Öncü, H. (2012). Akademik Özyeterlik ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 183-206.
• Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in academic settings. Review of Educational Research, 66, 543–578.
• Potter, S., & Rockinson‐Szapkiw, A. (2012). Technology integration for instructional improvement: The impact of professional development. Performance Improvement, 51(2), 22–27.
• Puckett, R. (2013). Educational technology and its effective use. I-Manager's Journal of Educational Technology, 10(3), 6-11.
• Reiser, R. A. (2002). What field did you say you were in? Defining and naming our field. In R. A. Reiser & J. V. Dempsey (Eds.). Trends and Issues in Instructional Design and Technology (pp.5-15). Upper Saddle River, NJ: Merrill/Prentice-Hall.
• Roick, J. ve Ringeisen, T. (2017). Self-efficacy, test anxiety, and academic success: A longitudinal validation. International Journal of Educational Research, 83, 84-93.
• Schunk, D. H. & DiBenedetto, M. K. (2016). Self-efficacy theory in education. In: Wentzel, K.R., Wigfield, A. (Eds.), Handbook of Motivation at School, pp. 35–54.
• Seels, B. B. ve Richey, R. C. (1994). Instructional technology: The definition and domains of the field. Washington, DC: Association for Educational Communications and Technology.
• Sendurur, E., Ersoy, E. ve Etin, I.(2016). The design and development of creative instructional materials:The role of domain familiarity for creative solution. International Journal of Technology and Design Education. 28(2), 507-522. DOI 10.1007/s10798-016-9391-y.
• Shi, Y., Peng, C., Yang, H. H. ve MacLeod, J. (2018) Examining interactive whiteboard-based instruction on the academic self-efficacy, academic press and achievement of college students. Open Learning: The Journal of Open, Distance and e-Learning, 33(2), 115-130, DOI: 10.1080/02680513.2018.1454829.
• Shin, M. H. (2018). Effects of project-based learning on students’ motivation and selfefficacy. English Teaching, 73(1), 95–114. https://doi.org/10.15858/ engtea.73.1.201803.95.
• Spotts, T.H., Bowman, M.A., and Mertz, C. (1997). ‘Gender and use of instructional technologies: A study of university faculty’, Higher Education 34, 421–436.
• Şendağ, S. (2019). Öğretim Teknolojileri Etkili ve Eğlenceli Öğrenme Deneyimi Tasarım Rehberi. Ankara: Nobel yayınları.
• Taflı, T. ve Atıcı, T. (2018). Biyoloji öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik alan bilgisine yönelik öz-yeterliklerinin belirlenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(61), 697-706.
• Teo, T. (2010). A path analysis of pre-service teachers' attitudes to computer use: Applying and extending the technology acceptance model in an educational context. Interactive Learning Environments, 18(1), 65-79, DOI: 10.1080/10494820802231327
• Thibaut, L., Knipprath, H., Dehaene, W. ve Depaepe, F. (2018). The influence of teachers’ attitudes and school context on instructional practices in integrated STEM education. Teaching and Teacher Education, 71, 190-205.
• Tschannen-Moran, M. ve Woolfolk Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 785–805.
• Turner, E. A., Chandler, M. ve Heffer, R. W. (2009). The influence of parenting styles, achievement motivation, and self-efficacy on academic performance in college students. Journal of College Student Development, 50, 337–346. doi:10.1353/csd.0.0073.
• Uzun, N. ve Sağlam, N. (2006). Orta öğretim öğrencileri için Çevresel Tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240-250.
• Uzungöz, A., Aktepe, V. ve Gündüz, M. (2017). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı dersinin, mesleki açıdan kazandırdıklarına ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri: Nitel bir çalışma. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 5(3), 317-339.
• Üstüner, M. (2006). Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(45), 109–127.
• Wu, Y.-T. ve Tasi, C.-C. (2006). University students’ internet attitudes and internet self-efficacy: A study at three universities in Taiwan. Cyberpsychology & Behavior, 9(4), 441-450.
• Yanpar Yelken, T. (2015). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Zimmerman, B. J., (2000). Self-efficacy: An essential motive to learn. Contemporary Educational Psychology, 25, 82-91.