ÖZEL GEREKSINIMLI BIREYLERE YÖNELIK ÖĞRETMEN SOSYAL KABUL ÖLÇEĞI’NIN GELIŞTIRILMESI, GEÇERLIK VE GÜVENIRLIK ÇALIŞMASI

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 315 - 332, 20.01.2021

Osman Aktan

https://doi.org/10.24315/tred.712982

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmada, öğretmenlerin özel gereksinimli bireylere ilişkin sosyal kabul düzeylerini ölçmeye ilişkin bir ölçme aracının geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Araştırma 2018-2019 eğitim-öğretim yılında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu dört ayrı grup olmak üzere toplam 930 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmada ölçeğin, kapsam ve yapı geçerliği için pilot uygulama yapılmış ve uzman görüşleri alınmıştır. Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri sonucunda, 31 maddeli ve iki alt boyutlu bir ölçek yapısına ulaşılmıştır. Öğretmen Sosyal kabul Ölçeği ile alt boyutlarının güvenirliği; Cronbach Alfa, test tekrar test ve bileşik güvenirlik değerleri ile test edilmiştir. Ölçeği oluşturan maddelerin ayırtetme güçleri, alt ve üst grupların t-testi değerlerinin karşılaştırmaları yoluyla elde edilmiştir. Madde analizi sonuçlarına göre, ölçek formunda yer alan tüm maddelerin ayırt edici olduğu belirlenmiştir. Doğrulayıcı Faktör Analizi sonucunda, Öğretmen Sosyal Kabul Ölçeği’ni oluşturan 31 madde ve iki faktörlü model doğrulanmıştır. Araştırma bulgularına dayanarak, Öğretmen Sosyal Kabul Ölçeği’nin geçerli ve güvenilir sonuçlar verdiği ve özel gereksinimli bireylere yönelik öğretmenlerin sosyal kabul düzeylerini ölçmek amacıyla kullanılabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, özel gereksinimli birey, sosyal kabul, Öğretmen Sosyal Kabul Ölçeği

Kaynakça

• Ainscow, M., & A. Sandill (2010). Developing inclusive education systems: The role of organisational cultures and leadership. International Journal of Inclusive Education 14: 401–16. doi: 10.1080/13603110802504903.
• Aktan, O. (2018). Kaynaştırma eğitiminde takım destekli bireyselleştirme tekniğinin öğrencilerin ders başarısı derse karşı tutum ve sosyal kabul düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aktaş, C., & Küçüker, S. (2002). Bilişsel-duyuşsal odaklı bir programın ilköğretim öğrencilerinin fiziksel engelli yaşıtlarına yönelik sosyal kabul düzeylerine etkisinin incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 3 (2), 15-25.
• Allen, K. E., & Cowdery, G. E. (2015). The exceptional child: Inclusion in early childhood education (8th ed.). Stamford, CT: Cencage Learning.
• Alptekin, S. (2010). Akranların sosyal becerilere model olduğu doğrudan öğretimin zihinsel engelli öğrencinin sosyal becerileri kazanması, sürdürmesi, genellemesi ve sosyal kabule etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aron, L., & Loprest, P. (2012). Disability and the education system. The Future of Children, 22 (1), 97–122. Doi: 10.1353/foc.2012.0007.
• Armstrong, F. (2008). Inclusive education. In G. Richards & F. Armstrong (Eds.), Key issues for teaching assistants. Working in diverse and inclusive classrooms. London and New York: Routledge.
• Arslan, E. (2010). Kaynaştırma uygulamalarına katılan engelli öğrencilerin sosyal kabul düzeylerinin belirlenmesine yönelik ölçek geliştirme çalışması. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Aydoğan, C. (2017). Farklı yaşam dönemlerindeki bireylerin zihinsel engelli bireylere ilişkin sosyal kabulleri (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Ataman, A. (2011). Özel eğitime giriş. A. Ataman (Ed.). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş içinde (s. 19-74). Ankara: Gündüz Eğitim.
• Avramidis, E. (2013). Self-concept, social position and social participation of pupils with SEN in mainstream primary schools. Research Papers in Education, 28 (4), 421-442. Doi: 10.1080/02671522.2012.673006.
• Baker, B. L., Blacher, J., Crnic, K. A., & Edelbrock, C. (2002). Behavior problems and parenting stress in families of three-year-old children with and without developmental delays. American Journal on Mental Retardation, 107 (6), 433-444. Doi: 10.1352/0895-8017.
• Batu, S., & Kırcaali-İftar, G. (2011). Kaynaştırma. Ankara: Kök.
• Baydik, B., & Bakkaloglu, H. (2009). Predictors of sociometric status for low socio economic status elementary mainstreamed students with and without special needs. Educational Sciences: Theoryand Practice, 9 (2), 435-445.
• Blazar, D., & Kraft, M. A. (2017). Teacher and teaching effects on students’ attitudes and behaviors. Educational Evaluation and Policy Analysis, 39 (1), 146-170. Doi: 10.3102/0162373716670260.
• Bryant, D. P., Smith, D. D., & Bryant, B. R. (2008). Teaching students with special needs in inclusive classrooms. Boston, MA: Allyn & Bacon.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (22.baskı). Ankara: Pegem.
• Carpenter, S. (2018). Ten Steps in Scale Development and Reporting: A Guide for Researchers. Communication Methods and Measures, 12 (1), 25-44 .Doi: 10.1080/19312458.2017.1396583.
• Carvalho, J., & Chima, F. O. (2014). Applications of structural equation modeling in social sciences research. American International Journal Of Contemporary Research, 4 (1), 6-11.
• Chan, J. M., Lang, R., Rispoli, M., O’Reilly, M., Sigafoos, J. & Cole, H. (2009). Use of peermediated interventions in the treatment of autism spectrum disorders: A systematic review. Research in Autism Spectrum Disorders, 3 (4), 876-889. Doi: 10.1016/j.rasd.2016.03.010.
• Chan, F., Lee, G. K., Lee, E. J., Kubota, C. & Allen, C. A. (2007). Structural equation modeling in rehabilitation counseling research. Rehabilitation Counseling Bulletin, 51 (1), 53- 66. Doi: 10.1177/00343552070510010701.
• Civelek, A. H. (1990). Eğitilebilir zihinsel özürlü çocukların sosyal kabul görmelerinde normal çocukların bilgilendirilmelerinin ve iki grubun resim-iş ile beden eğitimi derslerinde bütünleştirilmelerinin etkileri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Cohen, R. J., Swerdlik, M. E. & Sturman, E. D. (2013). Psychological testing and assessment: An introduction to tests and measurement (8th ed.). New York, NY: McGraw-Hill.
• Crockett, J. B., & Kauffman, J. M. (2013). The least restrictive environment: Its origins and interpretations in special education. New York: Routledge.
• Çokluk, Ö. S., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, S. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: spss ve lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Darling-Hammond, L. (2010). The flat world and education: How America’s commitment to equity will determine ourfuture. New York: Teachers College Press.
• DeVellis, R. F. (2014). Ölçek geliştirme: kuram ve uygulamalar. T. Totan (Ed.), Ankara: Nobel.
• Eripek, S. (2007). Özel eğitim ve kaynaştırma uygulamaları. S.Eripek (Ed.), İlköğretimde Kaynaştırma Uygulamaları içinde (s.1-21). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Feldman, R., Carter, E. W., Asmus, J. & Brock, M. E. (2015). Presence, proximity, and peer interactions of adolescents with severe disabilities in general education classrooms. Exceptional Children, 82 (2), 192–208. Doi:10.1177/0014402915585481.
• Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS Statistics. The USA: Sage
• Florian, L. 2008. Inclusion: Special or inclusive education: future trends. British Journal of Special Education 35 (4): 202–208. Doi:10.1111/j.1467-8578.2008.00402.x.
• Florian, L., & Rouse, M. (2009) The inclusive practice project in Scotland: Teacher education for inclusive education. Teaching and Teacher Education, 25 (4), 594-601.
• Forlin, C., Loreman, T., Sharma, U., & Earle, C. (2009). Demographic differences in changing pre-service teachers’ attitudes, sentiments and concerns about inclusive education. International Journal of Inclusive Education, 13 (2), 195–209. Doi:10.1080/13603110701365356.
• Garrote, A. (2017). The relationship between social participation and social skills of pupils with an intellectual disability: A study in inclusive classrooms. Frontline Learning Research, 5 (1), 1-15. Doi: 10.14786/flr.v5i1.266.
• Heubeck, B., & Neill, J. T. (2000). Confirmatory factor analysis and reliability of the mentalhealth inventory for australian adolescents. Psychological Reports, 87, 431- 440. Doi: 10.2466/pr0.2000.87.2.431.
• Holmes, S. B. (2011). Improving the social interactions between students with disabilities and their peers: a comparison of interventions. (Doctoral dissertation). Retrieved from https://shareok.org/bitstream/handle. (Erişim Tarihi: 16/01/2020)
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling: issues and practical considerations. New York: The Guildford Press.
• Knoell, C. M., & Crow, S. R. (2013). Exploring teacher influence on the lives of students from diverse elementary schools in a rural midwestern community. International Journal of Psychology:A Biopsychosocial Approach, 13, 31-48. Doi:10.7220/1941-7233.13.2
• McGrath, K. F., & Bergen, P. V. (2015). Who, when, why and to what end? Students at risk of negative student–teacher relationships and their outcomes. Educational Research Review, 14, 1-17. Doi: 10.1016/j.edurev.2014.12.001
• McLeskey, J., Waldron, N. & Redd, L. (2014). A case study of a highly effective inclusive elementary school. The Journal of Special Education, 48 (1), 59–70.
• MEB. (2014). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2017). Milli Eğitim Bakanlığı strateji geliştirme başkanlığı istatistikleri örgün eğitim. https://sgb.meb.gov.tr sayfasından erişilmiştir. (Erişim Tarihi: 17/01/2020)
• Melekoglu, M. A., Çakıroğlu, O. & Malmgren, K. W. (2009). Special education in Turkey. International Journal of Inclusive Education, 13 (3), 287-298. Doi: 10.1080/13603110701747769.
• Messick, S. (1995). Standards of validity and the validity of standards in performance assessment. Educational Measurement: Issues and Practice, 14 (4), 5-8. Doi: 10.1111/j.17453992.1995.tb00881.x.
• Nowicki, E. A. (2003). A Meta-analysis of the social competence of children with learning disabilities compared to classmates of low and average to high achievement. Learning Disability Quarterly, 26 (3) 171-188. Doi: 10.2307/1593650.
• Özgönenel, S. Ö., & Girli, A. (2016). Otizmli kaynaştırma öğrencilerinin sınıflarında akran ilişkilerinin geliştirilmesine yönelik eğitim programının etkililiğinin incelenmesi. Elementary Education Online, 15, 286-298. Doi: 10.17051/io.2016.35667.
• Özkan Yaşaran, Ö., Batu, S. & Özen, A. (2014). Özel gereksinimli bireylerin sosyal kabullerini sağlamada normal gelişim gösteren öğrencilere sunulan kaynaştırmaya hazırlık etkinliklerinin etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (3), 167-180.
• Özkubat, U., Sanır, U., Töret, G. ve Babacan, A. (2016). Yetersizlikten etkilenmiş çocukların sosyal kabullerini sağlamada kaynaştırmaya hazırlık etkinliklerinin etkisi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (3), 211‐232.
• Özyürek, M.(2016). Tutumlar ve engellilere yönelik tutumların değiştirilmesi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Pett, M.A., Lackey, N. R. & Sullivan, J. J. (2003). Making Sense of Factor Analysis: The Use of Factor Analysis for Instrument Development in Health Care Research. Sage, Thousand Oaks. Doi:10.4135/9781412984898.
• Pijl, S. J., & Frostad, P. (2010). Peer acceptance and self‐concept of students with disabilities in regular education. European Journal of Special Needs Education, 25 (1), 93–105. Doi:10.1080/08856250903450947.
• Raubenheimer, J. E. (2004). An item selection procedure to maximise scalereliability and validity. SA Journal of Industrial Psychology, 30 (4), 59-64.
• Sabrina Sansrisna, N. (2017). Teachers beliefs in practicing ınclusive education case study of elementary schools in Banda Aceh (Master’s thesis). Retrieved from https://tampub.uta.fi/handle/10024/101758. (Erişim Tarihi: 23/01/2020)
• Salend, S. J. (2008). Creating inclusive classrooms: Effective and reflective practices (4th ed). Prentice Hall.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve Liserel ile pratik veri analizi, analiz ve raporlaştırma (1.baskı). Ankara: Anı yayıncılık.
• Şahbaz, Ü. (2007). Normal öğrencilerin kaynaştırma sınıflarına devam eden engelli öğrenciler hakkında bilgilendirilmelerinin engellilerin sosyal kabul düzeylerine etkisi. Eurasian Journal of Educational Research, 26, 199-208.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin.
• Şahbaz, Ü., & Kalay, G. (2010). Okulöncesi eğitimi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (19), 116-135.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. The USA: Pearson Education.
• Taherdoost, H. (2016). Validity and Reliability of the Research Instrument; How to Test the Validation of a Questionnaire/Survey in a Research. International Journal of Academic Research in Management, 5 (3) 28-36. Doi: 10.2139/ssrn.3205040.
• Tavşancıl, E., & Keser, H. (2001). İnternete yönelik likert tipi bir tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 34 (1), 46-60.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi, Ankara: Nobel.
• Trochim, W. M., & Donnelly, J. P. (2005). Research methods: The concise knowledge base. Cincinnati, OH: Atomic Dog Publishing.
• Uçar, C. (2008). Farklı gelişenleri kabul edici tutum geliştirme programının normal gelişen öğrenci tutumlarının gelişimine etkisi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Ullman, J. B. (2006). Structural equation modeling: rewiewing the basics and moving forward. Journal of personality assessment, 87 (1), 35- 50. Doi: 10.1207/s15327752jpa8701_03.
• Vieira A. L. (2011). Interactive LISREL in practice, getting started with a SIMPLIS Approach. London: Springer. Doi:10.1007/978-3-642-18044-6.
• Wang, H. L. (2009). Should all students with special educational needs be included in mainstream education provision? A critical analysis. International Education Studies, 2 (4), 154-161.
• Warner, R. M. (2008). Apllied statistics, from bivariate through Multivariate Tecniques. The USA: SAGE Publications, Inc.
• Weir, J. P. ( 2005). Quantifying test-retest reliability using the intraclass correlation coefficient and the SEM. Journal of Strength & Conditioning Research, 19 (1), 231-240. Doi: 10.1519/15184.1.
• Yang, Y., & Green, S.B. (2011). Coefficient Alpha: A reliability coefficient for the 21st century? Journal of Psychoeducational Assessment, 29 (4) 377-392. Doi: 10.1177/0734282911406668.
• Yıldırım A, & Şimşek H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.