ÖĞRETMENLERİN GÜÇ MESAFESİ VE ÖZ YETERLİK ALGILARI İLE İŞE YABANCILAŞMA DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 1173 - 1189, 27.09.2021

Ertuğ Can , Yüksel Gündüz

https://doi.org/10.24315/tred.780782

Cited By: 5

Öz

Araştırmanın amacı, öğretmenlerin algıladıkları güç mesafesi ve öz-yeterlik algıları ile işe yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Araştırmanın evreni 2018-2019 eğitim öğretim yılında Kırklareli il merkezinde görevli 1029 öğretmenlerden oluşmaktadır. Çalışmanın örneklemi ise, evrenden basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilen 497 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada veri 6 soruluk demografik bilgi formu, Genel Güç Mesafesi Ölçeği, Öğretmen Öz Yeterlilik Ölçeği ve İşe Yabancılaşma Ölçekleri ile toplanmıştır. Verilerin analizi, frekans, yüzdelik, aritmetik ortalama, standart sapma, t testi, ANOVA, korelasyon ve regresyon işlemleri ile yapılmıştır. Araştırma sonucuna göre, öğretmenlerin “güç mesafesi” algıları çok düşük düzeyde, “özyeterlik” algıları orta düzeyde ve “işe yabancılaşma” algıları çok düşük düzeydedir. Genel güç mesafe ölçeği toplam puanları ile öğretmen öz yeterlilik ölçeği yenilikçi davranış alt boyutu arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Öğretmenlerin güç mesafesi, öz-yeterlik ve işe yabancılaşmanın sadece öğretmen öz yeterlilik toplam puanları üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen,, Güç mesafesi,, Öz-Yeterlik,, İşe Yabancılaşma

Kaynakça

• Akyol, Ş. (2009). Örgüt kültüründe güç mesafesi ve liderlik ilişkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aslan, M. ve Kalkan, H. (2018). Öğretmenlerin özyeterlik algılarının analizi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 477-493.
• Ateş, A. (2019). Öğretmenlerin mizaçları ile güç mesafesi algıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Atmaca, T. (2020). Öğretmenlerin kişilik tipleri ile mesleğe yabancılaşma arasındaki ilişki. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 491-506.
• Aypay, A. (2010). Genel Öz Yeterlik Ölçeği’nin (GÖYÖ) Türkçe’ye Uyarlama Çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 113-132.
• Aytaç, A. (2018). Öğretmenlerin özyeterlik algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Academy Journal of Educational Sciences, 2(1), 29-41.
• Balcı, A. (2004). Sosyal Bilimlerde Araştırma, Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem Yayıncılık
• Balcı, A. (2016). Açıklamalı eğitim yönetimi terimleri sözlüğü. Ankara: Pegem Akademi.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman and Company.
• Bandura, A. (2000). Cultivate Self Efficacy For Personal And Organizational Effectiveness. In E. A. Locke (Ed.) Handbook of Principles of Organizational Behavior. 120-136. Oxford: Blackwell Publishing.
• Baykara, K. (2011). Öğretmen adaylarının bilişötesi öğrenme stratejileri ile öğretmen yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 80-92.
• Brooks, J. S. Hughes, R. M. ve Brooks M. C. (2008) “Fear and Trembling in the American High School: Educational Reform and Teacher Alienation”, Educational Policy, 22,(1), 45-62.
• Celep, B. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Kocaeli ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kocaeli.
• Cohen J, (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences, 2nd ed. Hillsdale, New Jersey: Erlbaum.
• Çapri, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve meslekî yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.
• Çapri, B. ve Kan, A. (2006). Öğretmen kişilerarası özyeterlik ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim fakültesi Dergisi, 2(1), 48-61.
• Çalışır, İ. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Bolu İli örneği).Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Çelik, A. ve Keskinkılıç Kara, S.B.(2019). Örgütsel yabancılaşmanın yordayıcısı olarak farklılıkların yönetimi. Yaşadıkça Eğitim, 33(2), 333-356.
• Demir, S. (2019). Algılanan sosyal desteğin bir çıktısı olarak öz yeterlik. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 919-932.
• Dorfman, P. W., & Howell, J. P. (1988). Dimensions of National Culture and Effective Leadership Patterns: Hofstede Revisited. Advances in International Comparative Management, 3, 127-150.
• Elma, C. (2003). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması. (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. YÖK Dökümantasyon Merkezi (No. 205179).
• Emir, S. (2012). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Yabancılaşma Düzeyleri (Aydın İl Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Emre, Ş.C. ve Ünsal, S. (2017). The investigation of the relationship between secondary school taechers’ self efficiacy beliefs and attitude towards teaching. European Journal of Education Studies, 3(6), 94-111.
• Ertürk, E. (2014). Sosyal mübadele teorisi bağlamında güç mesafesi ve örgütsel adalet algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Erjem, Y. (2005). Eğitimde yabancılaşma olgusu ve öğretmen: Lise öğretmenleri üzerine sosyolojik bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 395-417.
• Eryılmaz, A. ve Burgaz, B. (2011). Özel ve resmî lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 36(161), 271-286.
• Gençtürk, A. ve Memiş, A. (2010). An investigation of primary school teachers’ teacher efficacy and job satisfaction in terms of demographic factors. Elementary Education Online, 9(3), 1037-1054.
• Gül, Ö. (2019). Güç mesafesi algısı ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 2(2), 120-133.
• Hatch, M. J. (1997) Organization Theory Modern, Symbolic and Postmodern Perspectives, United Kingdom: Oxford UniversityPress.
• Hofstede, G.(2001). Cultures consequences: Comparing values, behaviors, institutions and organizations across nations, 2.edition. Sage.
• Hofstede, G., Hofstede, G.J.& Minkov, M. (2010).Cultures and organizations: Software of the mind. New York: Mc Graw Hill.
• Johnson, B.L., Ellett, C. D. (1992) Analyses of School Level Learning Environments: Centralized Decision-Making, Teacher Work Alienation and Organizational Effectiveness. American Education Research Association: California.
• Kabaklı-Çimen, L. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleğe yabancılaşma düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 519-552.
• Kahveci, G. (2015). Okullarda örgüt kültürü, örgütsel güven, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinisizm arasındaki ilişkiler. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Kaçar, T. ve Beycioğlu, K. (2017). İlköğretim öğretmenlerinin özyeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 16(4), 1753-1767.
• Kasapoğlu, S.(2015). İşe yabancılaşma düzeyleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki arasındaki ilişki.(Yüksek Lisans Tezi).Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Kahyaoğlu, M. ve Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının meslekî özyeterliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 73-84.
• Karabacak, M. (2014). Ankara İli Genel Liselerinde görev yapan öğretmenlerin özerklik algıları ile özyeterlik algıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2008). Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 70-97.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karadeniz, C.B. (2011). Öğretmenlerin coğrafya özyeterlik inançları. Eğitim, Bilim ve Toplum Dergisi, 9(35), 28-47.
• Kazoğlu, M. (2014). Öğretmenlerin örgütsel yıldırma ve işe yabancılaşma algıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Kesik, F. ve Cömert, M.(2014) İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeylerine ilişkin algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 27-46.
• Kılıç, H. (2009). Sosyo-ekonomik değişkenler açısından eğitimde yabancılaşma olgusu ve öğretmen. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Kırklareli İl Millî Eğitim Müdürlüğü. (2020). 2019-2023 stratejik planı. https://kirklareli.meb.gov.tr/,web adresinden 23 Nisan 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Kinzie, M. B., Delcourt, M. A. B., & Powers, S. M. (1994). Computer technologies: Attitudes and self-efficacy across undergraduate disciplines. Research and Higher Education, 35, 745-768.
• Koç, C. (2013). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik algıları ve yapılandırmacı öğrenme ortamı oluşturma becerilerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı (1), 240-255.
• Konan, N. ve Oğuz, V. (2016). Pedagojik formasyon öğrencilerinin öğretmenlik özyeterlik inancı ile yaşam yönelimi algısı arasındaki ilişki. Eğitime Dönüş, (Ed.E.Babaoğlan, E.Kıral ve A.Çilek). s.276-284. Ankara: EYUDER Yayınları.
• Korkmaz, M. ve Çevik, M.S. (2017). Ortaöğretim kurumlarında örgüt kültürü ile yabancılaşma arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(4), 675-716.
• Kovancı, M. ve Ergen, H. (2019). İlkokul öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşmalarının sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(6), 94-111.
• Kurtulmuş, M. ve Karabıyık, H. (2016). Algılanan örgütsel adaletin öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeylerine etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 459-477.
• LeCompte, M.D. ve Dworkin, A.G. (1991). Giving up on school: Student drapouts and teacher burnouts. Newbury Park, California, Corwin Press, Inc.
• Lunenburg, F.C. & Ornstein, A.C.(2012). Educational administration: Concepts and practices, Belmont, C.A.: Wadsworth Learning Publishing.
• Magee, J.C. ve Smith, P.K. (2013). The Social Distance Theory of Power. Personality and Social Psychology Review, 17(2), 158-186.
• Morgart, R. A., Mihalik, G. & Martin, D. T. (1974). Alienation in an Educational Context: The American Teacher in the Seventies University of Pittsburg. American Educational Reseacrh Association: Chicago.
• Ocak, G., Ocak, İ. ve Kutlu-Kalender, M.D. (2017). Öğretmenlerin öz-yeterlik algıları ile öğretmen-öğrenme anlayışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(5), 1851-1864.
• Pajares, F. & Schunk, D. H. (2001). Self-beliefs and school success: Self-efficacy, self-concept, and school achievement. In R. Riding ve S. Rayner (Eds.), Selfperception (pp. 239-266). London: Ablex Publishing.
• Schmitz, G.S./Schwarzer, R. (2000): Selbstwirksamkeitserwartung von Lehrern: Längsschnittbefunde mit einem neuen Instrument. In: Zeitschrift für Pädagogische Psychologie 14, S. 12–25.
• Soysal, A. (1997) Örgütlerde Yabancılaşmaya İlişkin Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma, Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şeker, H., Deniz, S. ve Görgen, İ. (2004). Öğretmen yeterlikleri ölçeği, Millî Eğitim Dergisi, 32 (164), 105-118.
• Şirin, E.F. (2009). Beden eğitimi öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(4), 164-177.
• Şişman, M.(2011). Örgütler ve kültürler. Ankara: Pegem Akademi.
• Şişman, M. (2006). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Taşgın, A. ve Sönmez, S. (2013). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinin sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmeni adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 3, 80-90.
• Uslu, O. ve Ardıç, K. (2013). Güç Mesafesi Örgütsel Güveni Etkiler mi? Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, 15(2),
• Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 1-16.
• Yeşilyurt, E. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algıları. Electronic Journal of Social Sciences, 12(45), 88-104.
• Yılmaz, S. ve Sarpkaya, P. (2009). Eğitim örgütlerinde yabancılaşma ve yönetimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 314-332.
• Yılmaz, M., Köseoğlu, P., Gerçek, C., Soran, H. (2004a). Yabancı dilde hazırlanan bir öğretmen öz-yeterlik ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 260-267.
• Yılmaz, M., Köseoğlu, A., Gerçek, C. ve Soran, H.(2004b).Öğretmen öz-yeterlik inancı. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 5(58), 50-54.
• Yorulmaz, Y.İ., Çolak, İ., Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2018). Örgütsel güç mesafesi ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 8(4), 671-686.