ÖZEL EĞİTİMDE AİLELERİN EĞİTİM SÜRECİNE KATILIMINA İLİŞKİN OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 1471 - 1490, 31.05.2023

Eda Taytak Küçük Pelin Taşkın

https://doi.org/10.24315/tred.1167114

Cited By: 1

Öz

Özel eğitime ihtiyaç duyan bir çocuğun eğitimden en verimli biçimde faydalanması için anne ve babanın çocuğun eğitimine aktif olarak katılmaları ve bu eğitimi evde desteklemeleri gerekir. Özel gereksinimli çocuğun ebeveynlerinin kapsamlı bir şekilde eğitime katılım sağlaması yasalar ve diğer hukuki düzenlemelerle zorunlu kılınmıştır. Ailelerin eğitime katılım düzeylerine ailenin sahip olduğu karakteristik özelliklerin yanı sıra okul yönetiminin ve öğretmenlerin aile katılımı ile ilgili yaptığı uygulamaların büyük etki ettiği ileri sürülmektedir. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı, özel eğitimde ailelerin eğitim sürecine katılımına ilişkin okul yöneticilerinin görüşlerinin belirlenmesidir. Nitel bir araştırma olan bu araştırmada veriler 2020- 2021 Eğitim–Öğretim yılında İzmir ilinin Seferihisar ilçesinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kamu okullarının özel eğitim sınıflarının bulunduğu okullarda yöneticilik yapan 8 okul yöneticisinden görüşme yapılarak elde edilmiştir. Araştırma bulgularına göre ailelerin aile katılım düzeyleri yetersizdir. Bu yetersizlik en çok velilerin psikolojik durumları, çocuklarının engel türü ve düzeyi, çalışmalara karşı isteksizlik, eğitim seviyeleri, sahip oldukları çocuk sayısı gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır. Ayrıca aile katılım çalışmaları Covid- 19 salgınından olumsuz etkilenmiştir. Elde edilen bu veriler ışığında hizmet içi eğitimlerde okul yöneticilerinin aile katılımı ve aile eğitimi konularında bilgilenmeleri sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

özel eğitimde aile katılımı, okul yöneticilerinin rolü,, aile katılımında engeller

Kaynakça

• Al-Dababneh, K. A. (2018). Barriers preventing parental involvement in mainstream education of children with specific learning disabilities: Parent perspectives. European Journal of Special Needs Education, 33(5), 615–630.
• Arnold, D., Zeljo, A., Doctoroff, G. & Ortiz. C. (2008). Parent Involvement in preschool: predictors of involvement to preliteracy development. School Psychology Review, 37(1): 74–90.
• Ashwort, P., & Lucas, U. (1998). What is the ‘world’ of phenomenography? Scandinavian Journal of Educational Research, 415- 431.
• Bağatur, J. I. (2016). Sorularla Özel Eğitim Hukuku. Ankara: Eğiten Kitap.
• Bağatur, J. I. (2021). Özel Öğretimde Özel Gereksinimli Öğrencilerin Eğitim Hakkının İhlalinden Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Kadir Has Üniversitesi, İstanbul.
• Bateman, D., Gervais, A., Wysocki, T. A. & Cline, J. L. (2017). Special education competencies for principals. Journal of Special Education Leadership, 30, 48–56.
• Bogler, R. & Nir, A. E. (2015). The contribution of perceived fit between job demands and abilities to teachers’ commitment and job satisfaction. Educational Management Administration and Leadership, 43(4): 541–560.
• Cancio, E. J., Albrecht, S. F. & Johns, B. H. (2013). Defining administrative support and its relationship to the attrition of teachers of students with emotional and behavioral disorders. Education and Treatment of Children, 36(4): 71–94.
• Chrispeels, J. H., & Rivero, E. (2001). Engaging Latino families for student success: How parent education can reshape parents’ sense of place in the education of their children. Peabody Journal of Education, 76, 119–169.
• Coulombe, G. (1995). Parental involvement: A key to successful schools. NASSP Bulletin, 79, 71-75.
• Cobb, C. (2015). Principals play many parts: a review of the research on school principals as special education leaders 2001–2011, International Journal of Inclusive Education, 19(3), 213-234.
• Cömert, D. & Güleç, H. (2004). Okul öncesi eğitim kurumlarında aile katılımının önemi: öğretmen, aile- çocuk ve kurum. AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 131- 147.
• Çakıroğlu, O. (2019). Özel Eğitimde Temel Kavramlar. Veysel Aksoy (Editör). Özel Eğitim (s. 2- 18). içinde Ankara: Pegem Akademi.
• Dearing, E., Kreider, H., Simpkins, S., & Weiss, H. (2006). Family involvement in school and low-income children's literacy: Longitudinal associations between and within families. Journal of Education Psychology, 98 (4), 653- 664.
• Driessen, G., Smit, F., & Sleegers, P. (2004). Parental involvement and educational achievement. British Educational Research Journal, 31(4), 509- 532.
• Englung, M., Luckner, A., Whaley, G., & Egeland, B. (2004). Children's achievement in early elementary school: longitudinal effects of parental involvement, expectations, and quality of assistance. Journal of Educational Psychology, 96, 723- 730.
• Epstein, J. L. (2002). School/Family/Community partnerships: Caring for the children we share. Phi Delta Kappan, 92(3), 66- 96.
• Epstein, J. L. (2018). School, Family and Community Partnerships. California: Corwin Press, Inc.
• Er, H. (2011). Özel eğitim uygulamalarında aile eğitim uygulamalarının değerlendirilmesi. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma Ve Geliştirme Başkanlığı https://www.meb.gov.tr/ adresinden alındı.
• Erdoğan, Ç. & Demirkasımoğlu, N. (2010). Ailelerin eğitim sürecine katılımına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(3), 399-431.
• Eripek, S. (2005). Özel Gereksinimi Olan Çocuklar ve Özel Eğitim. Süleyman Eripek (Editör). Özel Eğitim (s. 1- 14). içinde Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Esposito, M.C. K., Tang, K. &. Kulkarni, S. S (2019). Ensuring inclusive environments for students with disabilities: school leaders play a linchpin role, Journal of Educational Administration and History, 51(1), 43-52.
• Fishman, C., & Nickerson, A. (2015). Motivations for involvement: A preliminary investigation of parents of students with disabilities. Journal of Child and Family Studies, 24(2): 523–535.
• Fronapfel, B. H., & Demchak, M. (2020). School’s out for COVID-19: 50 ways BCBA trainees in special education settings can accrue ındependent fieldwork experience hours during the pandemic. Behavior Analysis in Practice, 13(2), 312–320.
• Forlin, C., & Hopewell, T. (2006). Inclusion – The heart of the matter: Trainee teachers’ perceptions of a parent’s journey. British Journal of Special Education, 33(2), 55–61.
• Friend, M., & Cook, L. (2013). Interactions Collaboration Skills for School Professionals. 7th ed. Boston, MA: Pearson.
• Giorgi, A., & Giorgi, B. (2003). Phenomenology. In J. A. Smith (Ed.), Qualitative psychology: A practical guide to research methods (pp. 25–50). Sage Publications.
• Goshin, M., & Mertsalova, T. (2018). Types of parental involvement in education, socio- economic status of the family and students' economic results. Theoretical and Applied Research, 68- 90.
• Heiman, T., Zinck, L. & Heath, N. (2008). Parents and youth with learning disabilities: perceptions of relationships and communication. Journal of Learning Disabilities, 41(6): 524–534.
• Hirano, K. A. & Rowe, D. A. (2016). A conceptual model for parent involvement in secondary special education, Journal of Disability Policy Studies, 27(1) 43–53.
• Johnsen, A., & Bele, I. (2013). Parents of students who struggle in school: Are they satisfied with their children’s education and their own involvement?. Scandinavian Journal of Disability Research, 15(2), 89–107.
• Keçeli Kaysılı, B. (2008). Akademik başarının arttırılmasında aile katılımı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 9(1) 69-83.
• Kurnaz, A., Arslantaş, S., & Delikanlı, H. İ. (2016). Özel eğitim öğretmen adaylarının hazırladığı bireyselleştirilmiş öğretim etkinliklerinin değerlendirilmesi. ELMİS 2016 Uluslararası Özel Eğitim Kongresi, 363- 374.
• Lareau, A. (2003). Unequal childhoods: Class, race, and family life. Berkeley: University of California Press.
• Link, S. (2014). Family Involvement in Special Education. Toledo, Ohio: Great Neck Publishing.
• Lindberg, E. N. (2017). Aile katılımı: Bir kavramsal ve durumsal analiz çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(13), 51-72.
• Machen, S., Wilson, J., & Notar, C. (2005). Parental involvement in the classroom. Journal of Instructional Psychology, 32(1), 13- 16.
• MacMillan, D. L., & Turnbull, A. P. (1983). Parent involvement with special education: respecting individual preferences. Education and Training of the Mentally Retarded, 18(1), 4- 9.
• Mengi, A. & Alpdoğan, Y. (2020). Covid-19 salgini sürecinde özel eğitim öğrencilerinin uzaktan eğitim süreçlerine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi, Milli Eğitim Dergisi, 49, Özel Sayı, 413-437.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2. baskı). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Moore, S., & Lasky, S. (2001). Parental involvement in education: Models, strategies and context. Building Bridges Between Home and School, 9(5), 13- 18.
• Newman, L. (2005). Family Involvement in the Educational Development of Youth With Disabilities. California: Ideas That Work.
• Nokali, N., Bachman, H., & Votruba- Drzal, E. (2010). Parent involvement children's academic and social development in elemantry. Child Development, 988- 1005.
• Orçan Kaçan, M., Kimzan, İ., Güler Yıldız, T. & Çağdaş, A. (2019). Öğretmen ve ebeveynlerin aile katılımını etkileyen etmenlere yönelik görüşlerinin incelenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(3), 370-381.
• O’Connor Bones, U., Bates, J., Finlay, J. & Campbell A. (2021). Parental involvement during COVID-19: experiences from the special school. European Journal of Special Needs Education, DOI: 10.1080/08856257.2021.1967297
• Özkardeş, O. G. (2019). Okul başarısını etkileyen önemli sorunlardan biri: Özel öğrenme güçlüğü. Haluk Yavuzer (Editör). Ana- Baba Okulu (s. 350- 374). içinde İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Pena, D. C. (2000). Parent involvement: Influencing factors and implications. The Journal of Educational Research, 94(1), 42- 54.
• Prather-Jones, B. (2011). How school administrators influence the retention of teachers of students with emotional and behavioral disorders. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 84(1): 1–8.
• Pomerantz, E., Moorman, E. & Litwack. S. (2007). The how, whom, and why of parents’ involvement in children's academic lives: More is not always better. Review of Educational Research, 77: 373–410.
• Ponty, M. M. (1982). Phenomenology of Perception. London: Routledge.
• Qian, H., Youngs, P. & Frank. K. (2013). Collective responsibility for learning: Effects on interactions between novice teachers and colleagues. Journal of Educational Change, 14(4): 445–464.
• Ronfeldt, M., Farmer, S. O., MacQueen, K. & Grissom, J. A. (2015). Teacher collaboration in instructional teams and student achievement. American Educational Research Journal, 52(3): 475–514.
• Shepard, R., & Harold, R. (1995). The power of parents: An empowerment model for increasing parental involvement. Education, 3(13), 115- 373.
• Sider, S., Maich, K. & Morvan, J. (2017). School principals and students with special education needs, Canadian Journal of Education, 40(2), 1-31.
• Sönmez, M. (2012). Aile Katılımı, Atilla Cavkaytar (Editör). Özel eğitimde aile eğitimi ve rehberliği (s. 121- 143). içinde Ankara: Vize Basım Yayın.
• Spann, J., Kohler, W. & Soenksen, D. (2003). Examining parents’ involvement in and perceptions of special education services: an interview with families in a parent support group. Focus on Autism & Other Developmental Disabilities, 18(4): 228–237.
• Sucuoğlu, B., Küçüker, S., ve Kanık, N. (1992). Özel eğitimde anne-baba eğitim programları. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 521-537.
• Sukys, S., Dumciene, A. & Lapeniene, D. (2015). Parental involvement in inclusive education of children with special educational needs. Social Behavior and Personality, 43(2): 327–338.
• Şad, S., & Gurbuzturk, O. (2013). Primary school students’ parents’ level of involvement into their children’s education. Educational Sciences: Theory & Practice, 13(2): 1006–101.
• Şenol, F. B. & Can Yaşar, M. (2020). Covid-19 pandemisi sürecinde öğretmen ve ebeveyn gözünden “özel eğitim”, Milli Eğitim Dergisi, 49, Özel Sayı, 439-458.
• Toran, M., Sak, R., Xu, Y., Sahin-Sak, I. T., & Yu, Y. (2020). Parents and children during the COVID-19 quarantine process: Experiences from Turkey and China. Journal of Early Childhood Research. https://doi.org/10.1177/1476718X20977583
• Uğurlu, M. (2021). Temel eğitimde özel eğitime gereksinimi olan bireylerin eğitimi. B. Vatansever, H. Kırkıç ve K. Arif (Editörler). Kuramdan Uygulamaya İlkokul Eğitiminde Güncel Öğrenme ve Öğretim Konuları (s. 99- 128). içinde İstanbul: Efe Akademi.
• Varol, N. (2006). Aile Eğitimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Viner, R. M., Russell, S. J., Croker, H., Packer, J., Ward, J., Stansfeld, C., Mytton, O., Bonell, C., & Booy, R. (2020). School closure and management practices during coronavirus outbreaks including COVID-19: A rapid systematic review. The Lancet Child & Adolescent Health. https://doi.org/10.1016/s2352-4642(20)30095-x
• Wakeman, S. Y, Browder, D.M., Flowers, C. & Ahlgrim-Delzell, L. (2006). Principals’ Knowledge of Fundamental and Current Issues in Special Education. NASSP Bulletin, 90(2), 2006 153-174.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, S., Kılıç, G. N. & Acar, İ. H. (2022). Early childhood education during the covıd‑19 outbreak: The perceived changing roles of preschool administrators, teachers, and parents. Early Childhood Education Journal. https://doi.org/10.1007/s10643-022-01339-w
• You, S. & Conley, S. (2015). Workplace predictors of secondary school teachers’ ıntention to leave: an exploration of career stages. Educational Management Administration and Leadership, 43(4): 561–581.
• Zimmerman, J. A. (2011). Principals preparing for change: The importance of reflection and professional learning. American Secondary Education, 39(2): 107–114.