OKUL MÜDÜRLERİNİN YÖNETİM BECERİLERİ İLE OKUL ETKİLİLİĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 3, 1536 - 1556, 26.09.2023

Volkan Koyuncu , Ender Kazak

https://doi.org/10.24315/tred.1161437

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin yönetim becerileri ile okul etkililiği arasındaki ilişkiyi araştırmak amaçlanmıştır. Araştırma, nicel bir araştırma olup, ilişkisel tarama modeline göre yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini Düzce İli Merkez İlçesi Ortaokullarında görevli 350 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından hazırlanan ölçek formu kullanılmıştır. Form içerisinde kişisel bilgileri içeren demografik sorular ile birlikte yönetim becerilerini ölçmek için Quast ve Hazucha tarafından geliştirilen, Şekerci ve Aypay tarafından Türkçe’ye uyarlanan ve geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları yapılan “Yönetim Becerileri Ölçeği” kullanılmıştır. Okul etkililiğini ölçmek için ise Wayne K. Hoy tarafından geliştirilen ve Yıldırım ve Ada tarafından Türkçe’ye uyarlanan ve geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları yapılan “Algılanan Okul Etkililiği Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin yönetim becerileri ile okul etkililiği arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Ayrıca, öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin yönetim becerilerinin okul etkililiğinin bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin okul etkililiği puanları çalışılan okul türlerine göre (ortaokul ve imam hatip ortaokulu) anlamlı farklılık göstermektedir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar çerçevesinde önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul etkililiği, Okul müdürü, Yönetim becerileri

Kaynakça

• Abdurrezzak, S. (2015). Etkili okul ve okul liderliğine ilişkin öğretmen algılarının incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Açıkgöz, K. (1994). Eğitimde etkili yönetici davranışları (1. Baskı). İzmir: Kanyılmaz Matbaası.
• Akdoğan, M. (2009). Ortaöğretim yöneticilerinin yönetim becerilerinin değerlendirilmesi (Bağcılar örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Altuntaş, B., Demirdağ, S., ve Ertem, H. Y. (2020). Veli algılarına okul müdürlerinin yönetim becerileri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 254-269.
• Alanoğlu, M. (2014). Liselerin örgütsel öğrenme düzeyi ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi/ ortaöğretim kurumlarının örgütsel öğrenme düzeylerinin okul etkililiği ve örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Al-Rahamneh, A. A. (2022). The degree of application of educational administrative accountability by the principals of special education centers and its relationship to some variables from teachers’ perspective. Journal of Educational and Social Research, 12(1), 155-155.
• Anderson, M. (2022). Teacher perceptions of transformational leadership practices in urban charter middle schools. Seton Hall University Dissertations and Theses (ETDs). 2954. https://scholarship.shu.edu/dissertations/2954.
• Arslanoğlu, Ş. (2016). Lise müdürlerinde liderlik, liderlik düzeylerinin öğretmenlerin motivasyonuna etkisi (Konya ili örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). KTO Karatay Üniversitesi, Konya.
• Aslan, H., Satıcı, A. ve Kuru, M. (2007). Resmi ve özel ilköğretim okullarının kültür ve etkililik düzeylerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 13(3), 371-394.
• Atcıoğlu, E. (2018). Okulların etkililik düzeyleri ile çalışanların işe angaje olma düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Atış, D. (2020). Okul etkililiği ve pozitif psikolojik sermaye ilişkilerine ilişkin öğretmen görüşleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Atmaca, E. (2021). Okul etkililiğini yordayan iki faktör: teknolojik liderlik ve örgütsel çeviklik. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Ayık, A. (2007). İlköğretim okullarında oluşturulan okul kültürü ile okulların etkililiği arasındaki ilişki (Erzurum ili örneği). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Balcı, A. (2014). Etkili Okul ve Okul Geliştirme (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Baştepe, İ. (2002). Normal ve taşımalı eğitim yapan resmi ilköğretim okul yönetici, öğretmen ve sekizinci sınıf öğrencilerinin okul (örgütsel) etkililik algıları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Botha, R. J. (2016). Improving South African school effectiveness through distributed leadership: A study of gender. Gender and Behaviour, 14(1), 6804-6813.
• Bursalıoğlu, Z. (2021). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış (21. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Can, N. (Ed.). (2018). Eğitim Yönetimi (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cerit, Y. ve Yıldırım, B. (2017). İlkokul müdürlerinin etkili liderlik davranışları ile okul etkililiği arasındaki ilişki. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 902-914.
• Collins, A. B. (2002). Does a school make a difference? Perceptions of an ‘effective school’. European Educational Research Journal, 1(3), 429-444.
• Çakır, E. (2021). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Çiftçi, K. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin pozitif psikolojik sermaye düzeyleri ile okul etkililiği düzeyleri arasındaki ilişki (Erzurum ili). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Çoban, B. (2019). Öğretmenlerin okul müdürlerinin yönetim becerileri ve algı yönetimine ilişkin görüşleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bolu Üniversitesi, Bolu.
• Çobanoğlu, F. ve Badavan, Y. (2017). Başarılı okulların anahtarı: etkili okul değişkenleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 115-134.
• Çubukçu, Z. ve Girmen, P. (2006). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 121- 136.
• Damnoen, P. S., Phumphongkhochasorn, P., Pornpitchanarong, S., & Nanposri, N. (2022). Development of strategies for the use of innovative information in education for secondary schools under the office of the basic education commission in the eastern region. International Journal of Early Childhood Special Education, 14(1), 2097-2103.
• Davis, K. (1988). İşletmede İnsan Davranışı Örgütsel Davranış. (Çev. Tosun, K.). Yön Ajans, İstanbul.
• Eren, E. (2010). İlköğretim okul müdürlerinin eğitim teknolojilerini sağlama ve kullanmada gösterdikleri liderlik davranışları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Ermeydan, M. (2019). Öğretmen görüşlerine göre okul müdürlerinin liderlik stilleriyle algılanan okul etkililiği arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Ertuğrul, H. (2015). Öğretmenin Başarı Kılavuzu (34. Baskı). İstanbul: Nesil Yayıncılık.
• Gezer, E. (2015). Eğitim yöneticilerinin yönetim ve öğretmenleri etkileme becerilerinin öğretmenler tarafından değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Gezerler, T. (2021). Etik liderlik ve okul etkililiği arasındaki ilişkide okul ikliminin aracılık rolü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Gonzales, M. M., Bickmore, D. L., & Roberts, M. B. (2022). Implementing school improvement plans: Perceptions and implications of aspiring principals for educational leadership programs. Journal of Research on Leadership Education, 17(2), 160-180.
• Günal, Y. (2014). Etkili okul değişkenlerinin öğrenci başarısı ile ilişkisi ve okul hesap verebilirliği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Gürsel, M. (2012). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi (9. Baskı). Konya: Eğitim Kitabevi.
• Haveydi, C. ve Alpaydın, Y. (2019). Okulöncesi Eğitim Kurumu Müdürlerinin Yönetim Becerileri ile Etkileme Güçleri Arasındaki İlişkilerin Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 120-144.
• Helvacı, M., A. ve Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
• Irmak, M. (2015). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin, yöneticilerinin “teknoloji liderliği” düzeylerine ilişkin algıları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• İlgar, L. (2005). Eğitim yönetimi, Okul Yönetimi ve Sınıf Yönetimi (3. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Kabia, T. (2022). Middle School Teachers' Perceptions of Administrator Support, Teacher Retention, and Attrition. Doctoral dissertation. Walden University, ABD.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi (35. Baskı). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Kaşıkçı, B. (2015). Öğretmen ve müdür yardımcıları görüşlerine göre ilkokul müdürlerinin yönetim becerileri (Sultangazi örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kazak, E. (2021). Okul müdürlerinin etkililiğine ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 4(2), 79-96.
• Keleş, B. (2006). İlköğretim okullarının etkili okul özelliklerine sahip olma dereceleri hakkında öğretmen görüşleri (Çorum ili örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Köprülü, K., H. (2021). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin yönetim becerileri ile mizah tarzları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Küçük, Ö. (2020). Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile okul etkililiği arasındaki ilişkide örgütsel sinizm ve psikolojik sermayenin aracılık etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Levine, D. U., & Lezotte, L. W. (1990). Unusually effective schools: A review and analysis of research and practice. Journal of The İnstitute of Educational Sciences, 2(8), 1-13.
• Lezotte, L. W. (1989). School improvement based on the effective schools research. International Journal of Educational Research, 13(7), 815-825.
• Mangaltepe, E. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin yönetim becerileri ile öğretmenleri etkileme becerilerine ilişkin öğretmen görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Maral, M. (2016). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile çatışma çözme stratejileri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Mcewan, E., K. (2018). Etkili Okul müdürlerinin 10 Özelliği. (N. Cemaloğlu, Çeviri). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Neuman, W. L. (2010). Social research methods: Quantitative and qualitative methods (7a Ed.). Boston: MA, EE. UU, Allyn & Bacon.
• Oral, Ş. (2005). İlköğretim okullarının etkili okul kavramı açısından değerlendirilmesi (Batman ili örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Öztürk, N. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan yönetici becerileri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Parker, D. V., Holesgrove, M. & Pathak, R. (2015). Improving productivity with self-organised teams and agile leadership. International Journal of Productivity and Performance Management, 64(1), 112-128.
• Pehlivan, A. (2017). Açık ve örgün eğitim sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programında somut olmayan kültürel miras ögelerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Polatcan, M. ve Cansoy, R. (2018). Türkiye’de etkili okul araştırmaları: Ampirik araştırmaların analizi. Sakarya University Journal of Education, 8(3), 8-24.
• Purkey, S. C. & Smith, M. S. (1983). Effective schools: A review. The Elementary School Journal, 83(4), 426-452.
• Quast, L. N. & Hazucha, J. F. (1992). The relationship between leaders’ management skills and their groups’ effectiveness. Impact of leadership, 199-213.
• Reynolds, K. J., Lee, E., Turner, I., Bromhead, D., & Subasic, E. (2017). How does school climate impact academic achievement? An examination of social identity processes. School Psychology International, 38(1), 78–97.
• Scheerens, J. (2013). The use of theory in school effectiveness research revisited. School effectiveness and school improvement, 24(1), 1-38.
• Shava, G. N., Heystek, J., & Chasara, T. (2021). Instructional Leadership: Its Role in Sustaining School Improvement in South African Schools. International Journal of Social Learning (IJSL), 1(2), 117-134.
• Şahin, S. (2013). İlköğretim okulu müdürlerinin yönetsel etkililik düzeyine ilişkin öğretmen görüşleri (İzmit ilçesi örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Şekerci, M. ve Aypay, A. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin yönetim becerileri ile grup etkililiği arasındaki ilişki. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 57 (57), 133-160. https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10340/126690 adresinden 15 Şubat 2021 tarihinde alınmıştır.
• Şekerci, M. (2006). İlkögretim okulu yöneticilerinin yönetim becerileri ile grup etkililiği arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Şenel, T. ve Buluç, B. (2016). İlkokullarda okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki ilişki. TÜBAV Bilim Dergisi, 9(4), 1-12.
• Şişman, M. (2013). Eğitimde mükemmellik arayışı: Etkili okullar (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Şişman, M. (2020). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. (12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tarhan, S. (2008). İlköğretim okulundaki öğretmenlerin etkili okul algıları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Teyfur, M. (2011). İlköğretim okul müdürlerinin uyguladıkları yönetim biçimlerine ilişkin algıları ve velilere göre okul müdürlerinin yönetim becerilerinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Töremen, F. (1999). Devlet liselerinde ve özel liselerde örgütsel öğrenme ve engelleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Türker, Y. (2010). İlköğretim okullarının etkililik düzeyleri ile örgüt sağlığı arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Uğurlu, C. T. ve Demir, A. (2016). Etkili Okullar İçin Kim Ne Yapmalı?. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 53-75.
• Uysal, A. (2001). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik ve liderlik davranışları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Yalçın, G. (2022). Okul müdürlerinin kriz yönetim becerilerinin psikolojik sermaye arasındaki ilişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Yıldırım, İ. ve Ada, Ş. (2018). Algılanan okul etkililiği ölçeğinin (Se-Index) Türkçeye uyarlanması. Milli Eğitim Dergisi, 47(219), 19-32.
• Yumlu, E. (2020). Okul müdürlerinin sahip oldukları teknolojik liderlik yeterlilikleri ile okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Zigarelli, M.A. (1996). An empirical test of conculisions from effective schools research. The Journal of Educational Research, 90(2), 103–110.
• Zhang, S., Shi, Q., & Lin, E. (2020). Professional development needs, support, and barriers: TALIS US new and veteran teachers’ perspectives. Professional Development in Education, 46(3), 440-453.