TRAVMA BİLGİLİ ÖZEL EĞİTİM: TRAVMAYI ANLAMAK VE MÜDAHALE ETMEK

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 3, 2089 - 2100, 27.09.2024

Emine Ahmetoğlu , Tringa Shpendı Şirin

https://doi.org/10.24315/tred.1480432

Öz

Araştırmalar, özel gereksinimli çocukların, tipik gelişim gösteren çocuklara kıyasla çocukluk dönemi zorluklarını ve travmayı çok daha yüksek oranlarda yaşadıklarını ve travmanın onların beyin, vücut, hafıza, duygular, davranışlar, ilişkiler ve öğrenmeleri üzerindeki olumsuz etkilerini vurgulamaktadır. Özel gereksinimli olan çocukların yaşadıkları travma, onların benzersiz yaşantılarını ve zorluklarını tanıyan, kabul eden, şefkatli ve özel bir yaklaşım gerektirir. Öğretmenler çocukların travma sonucu yaşadıkları zorluklarla baş etmelerine ve dayanıklılıklarını artırmaya yardımcı olabilirler. Bunun için öğretmenlerin travmanın ne olduğunu bilmesi, çocuk üzerindeki etkilerini anlaması, duygusal, davranışsal ve bilişsel zorluklar sergileyen çocukların travma yaşantısı olabileceğini düşünerek tepkiler vermesi, sınıfındaki çocukların bireysel ihtiyaçlarını dikkate alarak, onlara güvenli bir ortam ve ilişkiler sağlaması gerekmektedir. Ayrıca öğretmenlerin sınıf içi uygulamalarına da travma bilgili bakış açısıyla yaklaşması, değerlendirme, uyarlama ve uygulamalarını bu bakış açısıyla düzenlemesi büyük önem taşımaktadır. Alanyazın incelendiğinde, Türkiye’de özel eğitimde travma bilgili yaklaşım, travma bilgili öğretmen konusunda bilimsel çalışmalara rastlanmamıştır. Bu nedenlerle ülkemizde özel gereksinimli çocukların ve ailelerinin ihtiyaçlarını desteklemek için travma bilgili okul sistemlerinin oluşturulması, öğretmenlerin travma bilgili bakış açısına ilişkin yeterliliklerinin artırılması ve kültürümüze duyarlı, kanıta dayalı uygulamalar ve araştırmalar yapılarak alanyazına kazandırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Travma, travma bilgili, özel gereksinimli çocuklar, özel eğitimde travma, travmaya müdahale.

Etik Beyan

Derleme çalışması olduğundan etik kurul gereği duyulmamıştır.

Kaynakça

• Sugarman, A. (2006). Attention deficit hyperactivity disorder and trauma. The International Journal of Psychoanalysis, 87(1), 237-241.
• Terr, L.C. (1991). Childhood traumas: An outline and overview. The American Journal of Psychiatry, 148(1), 10-20. https://doi.org/10.1176/ajp.148.1.10
• The National Child Traumatic Stress Network (NCTS). (2008). Child Trauma Toolkit for Educators. https://www.nctsn.org/sites/default/files/resources//child_trauma_toolkit_educators.pdf adresiden ulaşılmıştır.
• National Child Traumatic Stress Network (NCTS). (2017). Trauma-informed care: Creating trauma-informed systems. https://www.nctsn.org/trauma-informed-care/creating-trauma-informed-systems. adresinden ulaşılmıştır.
• Thompson, K. A., & Davis, J. R. (2021). Addressing co-occurring issues in children with complex trauma histories: Implications for Individualized Education Programs. Journal of Special Education, 45(1), 34-47.
• Tishelman, A. C., Haney, P., O’Brien, J. G., & Blaustein, M. E. (2010). A framework for school based psychological evaluations: Utilizing a “trauma lens.” Journal of Child & Adolescent Trauma, 3(4), 279–302.
• Tuchinda, N. (2020). The imperative for trauma-responsive special education. NYUL Rev., 95, 766.
• Valenti, M., Ciprietti, T., Egidio, C. D., Gabrielli, M., Masedu, F., Tomassini, A. R., & Sorge, G. (2011). Adaptive response of children and adolescents with autism to the 2009 earthquake in L’Aquila, Italy. Journal of Autism and Developmental Disorders, 42(6), 954-960. https://doi.org/10.1007/s10803-011-1323-9
• Van der Kolk, B. A. (2003). Post-traumatic stress disorder and the nature of trauma. In M. F. Solomon and D. J. Siegel (Eds.), Healing Trauma: Attachment, Mind, Body and Brain (pp. 168–195). New York: W.W. Norton and Company.
• Wigham, S., Hatton, C., & Taylor, J. L. (2011). The effects of traumatizing life events on people with intellectual disabilities: A systematic review. Journal of Mental Health Research in Intellectual Disabilities, 4(1), 19–39. https://doi.org/10.1080/19315864.2010.534576.